کرونا تعلیم و تربیت را غافلگیر کرد
دود آسیب‌های آموزش مجازی در چشم نسل جدید
سیدمحسن اصغری نکاح اظهار کرد: همه خانواده‌ها و جامعه ما با وجود کرونا و مجازی شدن آموزش غافلگیر شدند البته پیش از این هم تعدادی از کودکان و نوجوانان در معرض فضای مجازی بودند اما با آمدن کرونا و آموزش مجازی متاسفانه یک چالش بسیار بزرگ تربیتی، روانشناسی و سلامتی برای کودکان ایجاد شده است.
دانشیار رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر نقش پررنگ خانواده‌ها در این زمینه، نقش آموزش و پرورش و سایر نهادهایی که با فضای مجازی مرتبط هستند را نیز بسیار سنگین دانست.
وی گفت: کمترین تاثیرات آموزش مجازی روی سلامت جسمانی کودکان گذاشته میشود آنها ساعت‌های زیادی از فاصله نزدیک به صفحه گوشی و تبلت نگاه می‌کنند یا حالت جسمانی و اسکلتی نامناسبی دارند که سبب آسیب‌های جسمانی برای آنها میشود.
اصغری نکاح با یادآوری اینکه به واسطه آموزش مجازی تحرک کودک و نوجوان از بین رفته است، خاطر نشان کرد: عدم فعالیت گروهی حقیقی و تعامل با دیگران، سبب شده تا تبادل هیجانات آنها شکل نگیرد.
این روانشناس با بیان اینکه کودکان و نوجوان در فضای مجازی در معرض اطلاعات بسیار گسترده‌ای قرار می‌گیرند و در زمان کوتاه اطلاعات سطحی بسیاری به آنها داده میشود که آنها را درگیر می‌کند، متذکر شد: اگر در کنار آن افراد در معرض شبکه‌های مجازی نامناسب یا ربات‌ها و یا افرادی که از لحاظ فرهنگ دینی پایبند نیستند؛ قرار بگیرند، دچار ابتذال می‌شوند و ذهن کودکان دچار محرک‌هایی میشود که نامناسب است و به طور کلی همه این‌ها چالش‌هایی است که کودک و نوجوان ما اکنون با آن مواجه است.
به گفته وی دور شدن از افراد خانواده، دور شدن از فعالیت‌ها و مسئولیت‌های روزمره زندگی همه این‌ها سبب آسیب کودکان میشود که پیامد آن علاوه بر آسیب‌های بهداشت روانی در خلق و خو، کاهش آستانه تحمل و افزایش برانگیختی موثر است.
آسیب‌های آموزش مجازی برای خانواده
اصغری نکاح تاکید کرد: مطمئنا این مسائل، مشکلات ارتباطی و تعاملی را در خانواده ایجاد می‌کند که مسائل بسیار جدی است و باید روی آنها تامل شود. خانواده‌ها و سازمان‌های متولی باید به آن فکر کنند.
دانشیار رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی گفت: البته در کنار این موارد ما نمی‌توانیم از مزایا و فرصت‌هایی که آموزش مجازی دارد منصرف شویم بلکه باید به نوعی آموزش مجازی را داشته باشیم و به عنوان یک فرصت از آن استفاده کنیم اما سعی کنیم به گونه‌ای بسترهای آن را ایجاد کنیم که با کمترین آسیب همراه باشد.
وی در خصوص نقش خانواده در این زمینه تصریح کرد: مطمئنا نقش خانواده این است که تا می‌توانند فضای خانواده را با نشاط و هیجان بیشتری همراه کنند. ارتباط با فرزندان را افزایش داده و غنی‌تر کنند فرصت برای تفریح خانوادگی را افزایش دهند تا کودکان به جای تبادل هیجان در فضای مجازی در کنار خانه و خانواده این کار را انجام دهند و به خانواده گرایش پیدا کنند.
بی‌برنامگی آموزش و پرورش
اصغری نکاح باتاکید بر اینکه کار بسیار بزرگی هم باید سازمان‌های متولی انجام دهند، اظهار کرد: آموزش و پرورش در ماه‌های اولیه غافلگیر شده بود اما این قابل توجیه نیست که در آغاز سال تحصیلی که 6 تا 8 ماه آن را درگیر کرونا بوده، هیچ برنامه‌ای برای یک الگو و رژیم آموزش مجازی ایجاد نکرده باشد. به سادگی می‌شد آموزش و پرورش با کمترین استفاده از فضای مجازی و بیشترین استفاده از رسانه ملی، وابستگی کودکان را به فضای مجازی کاهش دهد.
بی‌توجهی به ظرفیت رسانه ملی
این استاد دانشگاه ادامه داد: البته آموزش و پرورش و صدا و سیما کار مشترکی را برای برنامه‌های آموزشی تدارک دیدند که می‌تواند فرصت خوبی باشد و روز به روز هم کیفیت آموزش‌ها و تدریس‌ها بالاتر می‌رود بنابراین اگر آموزش و پرورش سهم مراجعه کودکان به رسانه ملی را افزایش دهد و معلم‌ها به جای اینکه کودکان را علاوه بر شاد به شبکه‌های اجتماعی دیگر سوق دهند، می‌شد حداقل استفاده از شاد را داشت و بیشترین فعالیت بچه‌ها را به تلویزیون ارجاع داد.
وی با استاندارد خواندن آموزش از طریق رسانه ملی، ادامه داد: این آموزش در سراسر کشور پوشش رسانه‌ای بسیار بالایی هم دارد و والدین در دوره ابتدایی اگر با تلویزیون پیش بروند و آموزش و پرورش آنها را به استفاده از تلویزون ترغیب کند، بسیاری از روشهای تدریس را یاد می‌گیرند. این فرصت ایجاد شده که والدین در سال‌های اول ابتدایی می‌توانند کامل از روشهای تدریس معلمان استفاده کنند و با بچه‌ها کار کنند.
اصغری نکاح در ادامه تایید آموزش از طریق رسانه ملی گفت: در پایه‌های بالاتر دانش آموزانی که می‌توانند به صورت خودآموز از معلم تلویزیونی یاد بگیرند چه لزومی دارد که دائم دانش آموزان را درگیر فضای مجازی کنیم؟ باید تدبیری باشد و الگویی با حداقل فعالیت در شبکه شاد و حداکثر استفاده از فرصت‌های یادگیری طبیعی در خانه، خودآموزی و فرصت یادگیری از تلویزون شکل بگیرد چرا که این یک راه است که از وابستگی کودکان به موبایل و تبلت می‌کاهد.
عواقب فضای مجازی برای نسل جدید
این روانشناس حوزه تربیتی خاطر نشان کرد: آموزش و پرورش باید برای معلمان هم فکری کند کارهای آنها هم باید کاهش پیدا کند و باید دوره تعلیم وتربیت مجازی برای خود معلمان قرار بدهد چرا که می‌بینیم کودکان و معلمان تا ساعت زیادی در فضای مجازی حضور دارند که در چند سال آینده به صورت اعتیاد رسانه‌ای و مشکلات هیجانی در کلینیک‌ها دیده میشود.
وی متذکر شد: متولیان تعلیم وتربیت باید یک کار فوری انجام دهند و چند سناریو باید داشته باشند. بر فرض که از فردا کرونا رفت ولی برنامه ما بعد از کرونا چیست؟ اگر کرونا بود و متوسط بود چه کاری کنیم اگر کرونا کم بود باید چه کاری کنیم و اگر کرونا طولانی بود چه باید بکنیم که متاسفانه این سناریو وجود ندارد.
اصغری نکاح یادآور شد: ما در ماه‌های اول غافلگیر شدیم و ماه‌های بعد را هم شتاب زده بدون برنامه و بدون برنامه حساب شده پیش می‌رویم زحمت کشیده میشود اما هدفمند نیست.
ملی شدن؛ راهکار کنترل فضای مجازی
دانشیار رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی بیان کرد: متولی اصلی، مسئولین فضای مجازی کشور هستند. مسئولین ارتباطات و فضای مجازی کشور چه نقشی دارند؟ایجاد فضای ملی امن یکی از راهکارها است. متاسفانه فضای مجازی ما اصلا ملی نیست و مدیریت آن اصلا داخلی نیست.
وی ادامه داد: هر چقدر هم مقام معظم رهبری و دلسوزان کشور گفتند هنوز در این عرصه هیچ فعالیت بنیادینی انجام نشده است درحالی که این می‌تواند سبب کارآفرینی برای جوانان، افزایش سرمایه های ملی و امنیت اخلاقی و اجتماعی برای مردم شود که به راحتی قابل مدیریت است و می‌تواند هزینه‌های اقتصادی مردم را هم کاهش دهد.
اصغری نکاح با تاکید بر اینکه خیلی از هزینه‌های مردم در فضای مجازی هیچ منفعتی برای کشور ندارد و یا کم ترین منفعت را دارد، گفت: باید در سطح کلان به این مهم توجه شود.
نیاز به یک برنامه جامع تربیتی در روزهای کرونایی
این استاد انشگاه گفت: مطمئنا باید برنامه‌های مشاوره‌ای و آموزش خانواده متناسب با فضای مجازی انجام شود حالا که برنامه ها در صدا و سیما وارد شده است باید برنامه های آموزش خانواده و مشاوره هم از تلویزیون پخش شود و در خصوص نحوه ارتباط والدین با فرزندان در فضای مجازی و نظارت کردن آنها به شکل یک رژیم یا شیوه استفاده مناسب از فضای مجازی، آموزش داده شود که نیازمند آموزش‌های درازمدت و طولانی است.
وی با حلقه مفقوده خوانده آموزش والدین، گفت: اگر مدارس به طور معمول بازبود؛ انجمن اولیا و مربیان تا اینجای سال چندین جلسه برگزار کرده بود اما اکنون هیچ خبری از این جلسات و برنامه ها نیست و تا دیر نشده باید هم متولیان امر و هم صاحب نظران هم اندیشی کنند و برنامه مناسب با حداکثر بهره مندی و حداقل آسیب برای شرایط کرونایی ترتیب دهند.
دانشیار رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکید بر نقش پررنگ خانواده‌ها در این زمینه، نقش آموزش و پرورش و سایر نهادهایی که با فضای مجازی مرتبط هستند را نیز بسیار سنگین دانست.
وی گفت: کمترین تاثیرات آموزش مجازی روی سلامت جسمانی کودکان گذاشته میشود آنها ساعت‌های زیادی از فاصله نزدیک به صفحه گوشی و تبلت نگاه می‌کنند یا حالت جسمانی و اسکلتی نامناسبی دارند که سبب آسیب‌های جسمانی برای آنها میشود.
اصغری نکاح با یادآوری اینکه به واسطه آموزش مجازی تحرک کودک و نوجوان از بین رفته است، خاطر نشان کرد: عدم فعالیت گروهی حقیقی و تعامل با دیگران، سبب شده تا تبادل هیجانات آنها شکل نگیرد.
این روانشناس با بیان اینکه کودکان و نوجوان در فضای مجازی در معرض اطلاعات بسیار گسترده‌ای قرار می‌گیرند و در زمان کوتاه اطلاعات سطحی بسیاری به آنها داده میشود که آنها را درگیر می‌کند، متذکر شد: اگر در کنار آن افراد در معرض شبکه‌های مجازی نامناسب یا ربات‌ها و یا افرادی که از لحاظ فرهنگ دینی پایبند نیستند؛ قرار بگیرند، دچار ابتذال می‌شوند و ذهن کودکان دچار محرک‌هایی میشود که نامناسب است و به طور کلی همه این‌ها چالش‌هایی است که کودک و نوجوان ما اکنون با آن مواجه است.
به گفته وی دور شدن از افراد خانواده، دور شدن از فعالیت‌ها و مسئولیت‌های روزمره زندگی همه این‌ها سبب آسیب کودکان میشود که پیامد آن علاوه بر آسیب‌های بهداشت روانی در خلق و خو، کاهش آستانه تحمل و افزایش برانگیختی موثر است.
آسیب‌های آموزش مجازی برای خانواده
اصغری نکاح تاکید کرد: مطمئنا این مسائل، مشکلات ارتباطی و تعاملی را در خانواده ایجاد می‌کند که مسائل بسیار جدی است و باید روی آنها تامل شود. خانواده‌ها و سازمان‌های متولی باید به آن فکر کنند.
دانشیار رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی گفت: البته در کنار این موارد ما نمی‌توانیم از مزایا و فرصت‌هایی که آموزش مجازی دارد منصرف شویم بلکه باید به نوعی آموزش مجازی را داشته باشیم و به عنوان یک فرصت از آن استفاده کنیم اما سعی کنیم به گونه‌ای بسترهای آن را ایجاد کنیم که با کمترین آسیب همراه باشد.
وی در خصوص نقش خانواده در این زمینه تصریح کرد: مطمئنا نقش خانواده این است که تا می‌توانند فضای خانواده را با نشاط و هیجان بیشتری همراه کنند. ارتباط با فرزندان را افزایش داده و غنی‌تر کنند فرصت برای تفریح خانوادگی را افزایش دهند تا کودکان به جای تبادل هیجان در فضای مجازی در کنار خانه و خانواده این کار را انجام دهند و به خانواده گرایش پیدا کنند.
بی‌برنامگی آموزش و پرورش
اصغری نکاح باتاکید بر اینکه کار بسیار بزرگی هم باید سازمان‌های متولی انجام دهند، اظهار کرد: آموزش و پرورش در ماه‌های اولیه غافلگیر شده بود اما این قابل توجیه نیست که در آغاز سال تحصیلی که 6 تا 8 ماه آن را درگیر کرونا بوده، هیچ برنامه‌ای برای یک الگو و رژیم آموزش مجازی ایجاد نکرده باشد. به سادگی می‌شد آموزش و پرورش با کمترین استفاده از فضای مجازی و بیشترین استفاده از رسانه ملی، وابستگی کودکان را به فضای مجازی کاهش دهد.
بی‌توجهی به ظرفیت رسانه ملی
این استاد دانشگاه ادامه داد: البته آموزش و پرورش و صدا و سیما کار مشترکی را برای برنامه‌های آموزشی تدارک دیدند که می‌تواند فرصت خوبی باشد و روز به روز هم کیفیت آموزش‌ها و تدریس‌ها بالاتر می‌رود بنابراین اگر آموزش و پرورش سهم مراجعه کودکان به رسانه ملی را افزایش دهد و معلم‌ها به جای اینکه کودکان را علاوه بر شاد به شبکه‌های اجتماعی دیگر سوق دهند، می‌شد حداقل استفاده از شاد را داشت و بیشترین فعالیت بچه‌ها را به تلویزیون ارجاع داد.
وی با استاندارد خواندن آموزش از طریق رسانه ملی، ادامه داد: این آموزش در سراسر کشور پوشش رسانه‌ای بسیار بالایی هم دارد و والدین در دوره ابتدایی اگر با تلویزیون پیش بروند و آموزش و پرورش آنها را به استفاده از تلویزون ترغیب کند، بسیاری از روشهای تدریس را یاد می‌گیرند. این فرصت ایجاد شده که والدین در سال‌های اول ابتدایی می‌توانند کامل از روشهای تدریس معلمان استفاده کنند و با بچه‌ها کار کنند.
اصغری نکاح در ادامه تایید آموزش از طریق رسانه ملی گفت: در پایه‌های بالاتر دانش آموزانی که می‌توانند به صورت خودآموز از معلم تلویزیونی یاد بگیرند چه لزومی دارد که دائم دانش آموزان را درگیر فضای مجازی کنیم؟ باید تدبیری باشد و الگویی با حداقل فعالیت در شبکه شاد و حداکثر استفاده از فرصت‌های یادگیری طبیعی در خانه، خودآموزی و فرصت یادگیری از تلویزون شکل بگیرد چرا که این یک راه است که از وابستگی کودکان به موبایل و تبلت می‌کاهد.
عواقب فضای مجازی برای نسل جدید
این روانشناس حوزه تربیتی خاطر نشان کرد: آموزش و پرورش باید برای معلمان هم فکری کند کارهای آنها هم باید کاهش پیدا کند و باید دوره تعلیم وتربیت مجازی برای خود معلمان قرار بدهد چرا که می‌بینیم کودکان و معلمان تا ساعت زیادی در فضای مجازی حضور دارند که در چند سال آینده به صورت اعتیاد رسانه‌ای و مشکلات هیجانی در کلینیک‌ها دیده میشود.
وی متذکر شد: متولیان تعلیم وتربیت باید یک کار فوری انجام دهند و چند سناریو باید داشته باشند. بر فرض که از فردا کرونا رفت ولی برنامه ما بعد از کرونا چیست؟ اگر کرونا بود و متوسط بود چه کاری کنیم اگر کرونا کم بود باید چه کاری کنیم و اگر کرونا طولانی بود چه باید بکنیم که متاسفانه این سناریو وجود ندارد.
اصغری نکاح یادآور شد: ما در ماه‌های اول غافلگیر شدیم و ماه‌های بعد را هم شتاب زده بدون برنامه و بدون برنامه حساب شده پیش می‌رویم زحمت کشیده میشود اما هدفمند نیست.
ملی شدن؛ راهکار کنترل فضای مجازی
دانشیار رشته روانشناسی دانشگاه فردوسی بیان کرد: متولی اصلی، مسئولین فضای مجازی کشور هستند. مسئولین ارتباطات و فضای مجازی کشور چه نقشی دارند؟ایجاد فضای ملی امن یکی از راهکارها است. متاسفانه فضای مجازی ما اصلا ملی نیست و مدیریت آن اصلا داخلی نیست.
وی ادامه داد: هر چقدر هم مقام معظم رهبری و دلسوزان کشور گفتند هنوز در این عرصه هیچ فعالیت بنیادینی انجام نشده است درحالی که این می‌تواند سبب کارآفرینی برای جوانان، افزایش سرمایه های ملی و امنیت اخلاقی و اجتماعی برای مردم شود که به راحتی قابل مدیریت است و می‌تواند هزینه‌های اقتصادی مردم را هم کاهش دهد.
اصغری نکاح با تاکید بر اینکه خیلی از هزینه‌های مردم در فضای مجازی هیچ منفعتی برای کشور ندارد و یا کم ترین منفعت را دارد، گفت: باید در سطح کلان به این مهم توجه شود.
نیاز به یک برنامه جامع تربیتی در روزهای کرونایی
این استاد انشگاه گفت: مطمئنا باید برنامه‌های مشاوره‌ای و آموزش خانواده متناسب با فضای مجازی انجام شود حالا که برنامه ها در صدا و سیما وارد شده است باید برنامه های آموزش خانواده و مشاوره هم از تلویزیون پخش شود و در خصوص نحوه ارتباط والدین با فرزندان در فضای مجازی و نظارت کردن آنها به شکل یک رژیم یا شیوه استفاده مناسب از فضای مجازی، آموزش داده شود که نیازمند آموزش‌های درازمدت و طولانی است.
وی با حلقه مفقوده خوانده آموزش والدین، گفت: اگر مدارس به طور معمول بازبود؛ انجمن اولیا و مربیان تا اینجای سال چندین جلسه برگزار کرده بود اما اکنون هیچ خبری از این جلسات و برنامه ها نیست و تا دیر نشده باید هم متولیان امر و هم صاحب نظران هم اندیشی کنند و برنامه مناسب با حداکثر بهره مندی و حداقل آسیب برای شرایط کرونایی ترتیب دهند.
مرجع : مشهد فوري
