رفع افسردگی با "اسب درمانی"

سازمان سلامت جهانی اعلام کرده است که افسردگی و اضطراب دو عامل کلیدی در ایجاد بحران ناتوانی جهانی به شمار می‌روند. در میان جامعه افراد بزرگسال، افسردگی سهم بیشتری را در بین بیماری‌های روانی دارد. به‌طور مثال نتایج تحقیق ملی انجام‌شده در آمریکا نشان می‌دهد که ۱۵ درصد افراد در دوران نوجوانانی بین سنین ۱۷ تا ۱۸ سال، افسردگی را تجربه کرده‌اند. اغلب مواقع اضطراب و اختلالات مربوط به خواب به‌عنوان مشکلی ناشی از افسردگی شناخته می‌شود که میزان آن در میان جوانان بسیار شایع است.
 

برای غلبه بر این مشکل روان‌شناختی رایج در جوامع مختلف، روش‌های درمانی مختلفی از درمان‌های شیمیایی گرفته تا انواع داروهای گیاهی وجود دارد. این درمان‌ها معمولاً به تأثیرات مطلوب و معناداری منجر می‌شوند؛ ولی به اذعان محققان، تأثیرات آن‌ها چندان وسیع، پرقدرت و مداوم نیست. درواقع باوجوداینکه درمان‌های موجود می‌توانند مزایای فراوانی را برای فرد مصرف‌کننده داشته باشند، بسیاری از شرکت‌کنندگان از مصرف این داروها امتناع می‌ورزند یا این‌که به درمان‌ها پاسخی نمی‌دهند. بر این اساس توجه به روش‌های درمانی جدید و مؤثرتر در دستور کار پژوهشگران قرار دارد.

در همین زمینه، محققانی از دانشگاه آزاد واحدهای مشهد و فریمان، اقدام به انجام پژوهشی کرده‌اند که در آن از اسب درمانی برای توقف روند افسردگی استفاده شده است. در این پژوهش، محققان به بررسی اثربخشی اسب درمانی بر بهبود شاخص‌های روانی بزرگسالان دارای افسردگی و اضطراب پرداخته‌اند.

در این پژوهش تعدادی از زنان مبتلابه سطح افسردگی متوسط در سنین ۲۵ تا ۳۵ سال مشارکت داشته‌اند و برای آنان ۳۲ جلسه اسب درمانی انجام شده است.

برمبنای روش مذکور ۳۰ تکلیف متعدد با اهداف متفاوت رفتاری برای این افراد در نظر گرفته شد. از میان تکالیف برای نمونه می‌توان به این فعالیت‌ها اشاره کرد: مرحله اول مرتبط با لمس ازقبیل لمس به آرامی، برس کشیدن حیوان، بغل کردن حیوان؛ مرحله دوم تکالیف مربوط به حرکت شامل اطاعت حیوان از فرد شرکت‌کننده، قدم زدن در کنار یکدیگر، تقلید و عبور از موانع با یکدیگر؛ مرحله سوم حرکت حیوان به‌تنهایی؛ مرحله چهارم اعتمادسازی ازجمله سوار و پیاده شدن، بغل کردن حیوان و آرام‌سازی، نشستن روی اسب با چشمان بسته، درازکشیدن روی پشت حیوان و در حالت ریلکسیشن قرارگرفتن؛ مرحله چهارم ورود به ارتباط ماهرانه با حیوان؛ مرحله پنجم فعالیت‌های مرتبط با تمرکز.

نتایج این بررسی‌ها نشان داد که پس از ۱۶ هفته مداخلات درمانی با محوریت اسب درمانی، سطح متغیرهای افسردگی، اضطراب، سطح ذهن آگاهی و بهبود کیفیت خواب به شکل قابل توجهی بهبود پیدا می‌کند.

به گفته مهدی نجفیان رضوی، محقق دانشگاه آزاد اسلامی واحد فریمان، «ما در این مطالعه بهبود مفاهیم مرتبط با شاخص‌های روانی و کاهش شاخص‌های نامناسب را مشاهده کردیم. این بهبودها را می‌توان با ماهیت اجزای تجربی فرآیند درمان و استفاده از اسب به‌عنوان شاخص درمانی مرتبط دانست».

آن‌ها می‌گویند: «ماهیت تجربی و پاسخ‌های صادقانه اسب، فرصت ایجاد و مرور رفتارهای جدید را برای فرد به وجود می‌آورد. همچنین به‌کارگیری اسب به‌عنوان عنصر درگیر در درمان فرصت مشاهده و ارزیابی مناسب را برای درمانگر ایجاد می‌کند».

بر این اساس، اسب به‌طور کاملاً مستقیم به محرک‌های پیش رو پاسخ می‌دهد و در تفسیر مفاهیم پیچیده رفتاری درگیر نمی‌شود؛ درحالی‌که درمانگر انسان رفتارها را تجزیه‌وتحلیل می‌کند.

به اعتقاد نجفیان رضوی و همکارانش، «اسب درمانان در ۴۴ کشور دنیا به شکل کاملاً رسمی فعالیت دارند و جنبه‌های درمانی این روش به‌سرعت درحال‌توسعه است که نیاز و الزام به تحقیقات آینده را برای رسیدن به بهترین و مؤثرترین الگوی تمرین و میزان ماندگاری این تأثیرات ایجاد می‌کند».

این یافته‌ها را مجله «مطالعات ناتوانی» منتشر کرده است. مجله فوق، یک مجله علمی‒پژوهشی با رویکرد بین‌رشته‌ای است و بر آن است تا مسائل مرتبط با افراد ناتوان را به‌صورت کل‌نگرانه مورد بررسی قرار دهد.