راهکارهایی برای کنترل اضطراب قبل از جراحی

اضـــطراب، واکنش انســــان در برابر هر موقعیـت ناشناخته‌ است.حضور در بیمارستان و بستری شدن یک تجربه تنش‌زا و تهدیدکننده زندگی همراه با ترس و اضطراب برای بیماران است. جراحی نیزبه‌عنوان یکی از روش‌های رایج درمان بســیاری از بیماری‌ها، ممکن است به‌عنوان یک تجربه استرس‌زا در طول زندگی هر فردی اتفاق بیفتد. جراحی صــرف نظر از وســعت و مدت‌زمان و نوع آن، همواره به‌عنوان یک تجربه اضطراب‌آور مطرح اسـت. اضــطراب زیاد ممکن اسـت بر فرایند القاء بیهوشـی و نتایج پس از عمل بیمار تأثیر منفی بگذارد. این هیجان منفی همچنین از طریق کورتیزول و کاتکولآمین‌ها به طور قابل توجهی بر ســـیســـتم ایمنی بدن تأثیرمی‌گذارد.
 

به گفته متخصصان، مواد بیولوژیکی فوق باعث ایجاد یک واکنش التهابی در بدن می‌شوند که منجر به کاهش ایمنی ســـلولی شـــده و مدت‌زمان بهبودی را افزایش می‌دهند. اضطراب بالا همچنین با تغییر در پاسخ افراد به درد و کاهش تحمل و آســـتانه درد، نتایج پس از عمل را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نیاز بیمار به داروهای مســکن و ضــد درد را بیشـتر می‌کند.

بروز مشکلاتی نظیر آریتمی، فشـارخون بالا، افزایش ســـطح درد و مشـــکل در مدیریت آن، افزایش نیاز به بیهوشی، بروز بیشتر حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل و بســتری طولانی‌تر در بیمارســتان، همگی با اضطراب مدیریت نشده در دوره قبل از عمل مرتبط هستند.

این موضوع چنان با اهمیت است که محققان مختلفی در سرتاسر دنیا سعی کرده‌اند با یافتن روش‌های دارویی و غیردارویی به مقابله با آن بپردازند. در همین راستا پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن، تأثیر اقدامات غیردارویی مختلف بر اضطراب بیماران قبل از عمل جراحی مورد بررسی قرار گرفته است.

در این مطالعه مروری، آن‌هابه‌صورت سیستماتیک، پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف نظیر پابمد، ایران مدکس، ساینس دایرکت، مگیران و موارد دیگر را با به‌کارگیری کلیدواژه‌های مرتبط جستجو کرده و مقالات مورد نظر را استخراج کرده و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده‌اند.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که به‌کارگیری روش‌های مختلف غیر دارویی به‌خصوص ماساژ، گوش دادن به موسیقی و آروماتراپی برای درمان اضطراب قبل از جراحی در بیماران بسیار مؤثر و کارآمد بوده و تأثیر قابل توجهی در کاهش اضطراب بیماران کاندید جراحی دارند.

همچنین طبق این یافته‌ها، به‌کارگیری این روش‌ها، کاهش مصرف داروهای آرام‌بخش و عوارض ناشی از مصرف آن‌ها را به دنبال دارد.

در این خصوص، نسرین گله‌دار، متخصص گروه اتاق عمل و هوشبری دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همکارش می‌گویند: «اضـــطراب قبل از عمل جراحی جزء لاینفک عمل‌های جراحی پزشکی است که بیماران را به‌شدت آزار می‌دهد. اما نتایج مطالعات مختلف نشان داده‌اند به‌کارگیری روش‌های درمان غیردارویی مثل آموزش و آگاهی دادن به بیمار، گوش دادن به موســـیقی، آروماتراپی با گیاهان دارای خواص آرام‌بخش مثل گل محمدی، سنبل‌الطیب، اسطوخودوس و بهارنارنج موجب کاهش اســـترس و اضـــطراب قبل از عمل جراحی می‌شوند».

آن‌ها افزوده‌اند: «همچنین مطالعات مختلف آشکار کرده‌اند که مشاوره روانشناسی و برقراری ارتباط کلامی مناسب از طرف پرسنل بالینی با بیماران کاندید جراحی در کاهش استرس قبل از جراحی مؤثر اســـت. بنابراین با توجه به عوارض کمتر و در مواردی بی‌ضرر بودن این روش‌ها، اسـتفاده از مداخلات غیردارویی به‌خوبی قابل توصیه هستند».

بر این اساس، با توجه به عوارض داروهای ضداضطراب، استفاده از روش‌های غیردارویی به دلیل هزینه کمتر، عوارض بســـیار اندک، کارآمدی بالا و تأثیر مثبت در کاهش اضـــطراب بیماران کاندید جراحی، بایستی به شکل ویژه مورد توجه قرار گیرند.

به اعتقاد گله‌دار و همکارش، «انجام مطالعات در ســطح وســیع و تکرار آن‌ها در بیماران مختلف می‌تواند در جهت تثبیت اثرات مثبت این روش‌ها و ارتقاء ســـطح سلامت بیماران کمک‌کننده باشد».

این یافته‌ها در قالب یک مقاله فنی و علمی پژوهشی در فصل‌نامه«یافته» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی لرستان به چاپ رسیده‌اند.