مداربندی و چینش ذهن ، پذیرش یا واکنش

روزی را تجسم کنید که احساس خوبی دارید،بعد از بیدار شدن چند دقیقه به افرادی که خواهید دید و کارهایی که انجام می­دهید،فکرمی­کنید.در مسیر کار با ترافیک مواجه می­شوید،اما با آن نمی­جنگید، به رادیو گوش می­دهید و اجازه نمی­دهید راننده دیگری شما را اذیت کند.ممکن است در مورد شغلتان هیجانزده نشوید،اما امروز روی حس به پایان رساندن یک کار تمرکزمی­کنید،همانطور که هرکاری را کامل می­کنید.

هنگام برگشت به خانه همسرتان از شما می­خواهد که به فروشگاه سری بزنید،اما این کاری نیست که دلتان بخواهد بعد از کارشرکت انجام دهید.اما به خودتان یادآوری می­کنید که فقط چند دقیقه طول می­کشد و عصر برنامه مورد علاقه خود را نگاه می­کنید و از آن لذت می­برید.

حالا به همان روز نگاه کنید،اما تجسم کنید که به شیوه متفاوتی به آن نزدیک می­شوید.بعد از بیدارشدن،چند دقیقه ای در رختخواب می­نشینید و با بدبینی روزی را که در پیش دارید،پیش بینی و فکر می­کنید و چقدر کسل کننده خواهد بود.امروز ترافیک واقعا روی اعصابتان است ووقتی ماشینی جلوی شما قرار می­گیرد عصبانی می­شوید.کارتان را با تصادفی که برایتان پیش آمده و درگیر آن هستید،شروع می­کنید وبرای آن که اوضاع بدترشود، کارهایتان را در اداره با عجله انجام می­دهید.
وقتی که به خانه می­روید،احساس می­کنید که داغ کرده اید و نمی­خواهید که هیچ کاری انجام دهید.همسرتان به شما تلفن می­کند و از شما میخواهد از فروشگاه چیزی بخرید.احساس میکنید که حالش را ندارید،اما به هرحال به مغازه می روید. بعدتمام شب را با آشفتگی به این می­پردازید که همه کارهای خانه را شما انجام می­دهید.برنامه مورد علاقه شما از تلویزیون پخش می­شود،اما خیلی کم از آن لذت می­برید و احساس خستگی و بیحوصلگی می­کنید.
در این دو روزی که تجسم می­کنید،دقیقا همان مسائل رخ داده اند. و آنچه متفاوت بوده این است که چطور مغزتان با آنها برخورد کرده و در چه زمینه ای از آن استفاده کرده اید.
هرکدام از سیستم های اجرایی ذهنتان اصولا دو چینش و تنظیم دارد:پذیرا و واکنشی.تا وقتی تجربه می­کنید که نیاز اصلی یک سیستم برآورده میشود، این سیستم به برنامه پذیرای خود کوتاهی می­کند.وقتی احساس امنیت می­کنید، از سیستمهای مضری که وارد حالت پذیرا می­شوند،اجتناب و در این حال احساس آرامش و صلح می­کنید.وقتی احساس رضایت می­کنید، سیستمهای پاداش دهنده به حالت پذیرا عوض می­­شود و با احساساتی مثل قدردانی و خوشحالی و احساس رضایت و موفقیت همراه است.وقتی احساس ارتباط می کنید، به سیستمهای دیگری که پذیرا هستند،روی آورده و احساس تعلق،صمیمیت،دلسوزی،مهربانی،ارزشمندی و عشق می­کنید،برای ساده شدن،آنرا حالت سبز مغز می­نامم.
در حالت پذیرا، با چالشها بدون آنکه آنها را استرس زا بدانید،روبرو م­یشوید،وقایع رخ می­دهند،حتی اتفاقاتی که سخت هستند،اما در مغزنوعی جذب کننده شوک وجوددارد که باعث می­شود آنها شما اذیت نکنند.با احساس تهدید،از دست دادن یا طرد شدن بدون احساس ترس،سرخوردگی یا دلشکستگی برخورد می­کنید.با زندگی در می­افتید و گاهی مسائل بسیار سخت را برپایه احساس امنیت و موفقیت و احساس این که به شما اهمیت می­دهند، حل می­کنید.
به عبارت دیگر مغزتان با تهدید، از دست دادن یا طرد شدن آشفته نمی­شود و در حالت استراحت و پذیرا قرار دارد.سیستم های عصبی شیمیایی شامل اکسی توکسین و اوپیودهای طبیعی هستند.نواحی مثل سینگولای کورتکس و شبکه های عصبی مثل سیستم عصبی پاراسمپاتیک شرایط متعادل و قابل دوامی دارند.در چنین شرایطی اغلب احساس آسودگی و آرامش دارید و فعالیت متوسط تا بالای سیستم عصبی پاراسمپاتیک باعث پایین آمدن ضربان قلب و فشارخون شده و سیستم گوارش را بهبود بخشیده و مغز و بدن و ذهن بازسازی میشود.

در حالت پذیرا میتوان فعال و پر انرژی بود و فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک را بیشتر کرد.پستانداران،از جمله ما،وقتی که احساس امنیت ورضایت و ارتباط می کنند،حالتی دوستانه و بازیگوشانه و خلاق دارند.وقتی نورهای روی داشبورد مغزتان سبز است،می توانید قوی و مصمم باشید و مثبت بوده و اهدافتان را با اشتیاق دنبال کنید.در مقابل بی عدالتی ایستاده و با شورو اشتیاق زندگی کنید و عشق بورزید و هنر خلق کنید وبا فرزندان خود خوش بگذرانید و در یک شب خوب با دوستان خود با خوشحالی رو به ماه فریاد بزنید.خواه آرام باشید یا فعال، احساساتتان در این حالت معمولا مثبت است.

در حالت پذیرا، تحت فشارقرارندارید.هیچ چیز از کنترل خارج نیست.احساسی از راحتی و آسودگی و پیشرفت در امور دارید.اوضاع ممکن است خیلی عالی نباشد،اما نسبتا خوب است و شما هم خوبید.وقتی احساس آشفتگی و ناراحتی وجود ندارد.می­دانید که اوضاع به چه شکل است،برای این که در وضعیت استراحت به سرمی­برید و این وضعیت طبیعی شماست.مجبور نیستید تلاش کنید.وقتی احساس می­کنید که ترس و سرخوردگی ویا جریحه دار شدن احساسات به پایان می­رسد، به آن مرغزار سبز و دوست داشتنی می­رسید،حتی اگر با مه و سایه های بی­قراری پوشیده شده باشد.این شما هستید که آرام والهامبخش باقی می­مانید.
 
برگرفته از کتاب شادی درونی با برنامه ریزی ذهن
نوشته ریک هانسون،برگردان عفت حیدری،نشربهارسبز، 1395