پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - 28 Mar 2024
تاریخ انتشار :
جمعه ۲۳ اسفند ۱۳۹۲ / ۲۰:۳۳
کد مطلب: 23064
۱
۱

برتری‌های تقویم هجری خورشیدی بر دیگر تقویم‌ها

تقویم واژه عربی است اما در زبان فارسی به آن روزشمار،سالنامه،گاه شمار نیز گفته می شود .
                                                                                         
در بعضی دیگر از تقویم های خورشیدی مثل تقویم میلادی که در غرب رواج دارد، روز ابتدای سال منطبق بر روز اعتدال نیست، بلکه روز دیگری را که هیچ جنبه نجومی خاصی ندارد به عنوان ابتدای سال در نظر گرفته اند. طول سال در تقویم میلادی، مثل تقویم هجری خورشیدی، برابر با یک دور گردش زمین دور خورشید است، ولی مبنای آغاز هرسال به طور قراردادی یک روز در اوایل زمستان (21 دی) انتخاب شده، اما در تقویم هجری خورشیدی آغاز سال، نشان دهنده آغاز اعتدال بهار و زیبایی های بهار است.

تقویم هجری خورشیدی منطبق با نظم منظومه

تقویم هجری خورشیدی تفاوت های دیگری نیز با تقویم میلادی دارد. در تقویم هجری شمسی هر کدام از ماه های سال دارای طول منظمی است، یعنی طول ماه های نیمه اول سال 31 روز و با هم برابر است و طول ماه های نیمه دوم سال نیز 30 روز و با هم برابر است؛ به استثنای ماه آخر که معمولا 29 روزه است. این موضوع نشان دهنده یک پدیده نجومی بسیار جالب است و آن این که زمین در چرخش خود به دور خورشید در نیمه اول سال با سرعت کمتری حرکت می کند، در نتیجه برای نیم دور چرخش به دور خورشید به 186 روز نیاز دارد، ولی نیم دور دوم خود را به دور خورشید در 179 روز طی می کند.

بنابراین تقویم هجری خورشیدی باعث می شود ما دقیقا حس کنیم خورشید در نیمه اول سال کندتر و در نیمه دوم سال تندتر می چرخد. این در حالی است که در تقویم میلادی طول ماه های سال از هیچ نظم بخصوصی پیروی نمی کند و نشان دهنده هیچ پدیده نجومی خاصی نیست.

منجمانی مثل خازنی و خیام که در ابداع تقویم هجری خورشیدی نقش داشتند، به مفهوم لحظه تحویل سال نیز بسیار توجه داشتند و سال های کبیسه را بر اساس زمان تحویل سال مشخص می کردند، نه بر اساس یک الگوریتم نادقیق، اما در تقویم میلادی لحظه تحویل سال همیشه در نیمه شب آخرین روز ماه دسامبر اتفاق می افتد و نشان دهنده هیچ اتفاق نجومی خاصی نیست در حالی که در تقویم هجری خورشیدی، لحظه تحویل سال لحظه ای را نشان می دهد که زمین از یک نقطه مشخص مسیر خود را به دور خورشید انجام داده و باز به آن نقطه بازگشته است، این نقطه مشخص از لحاظ نجومی جایی است که از دید زمین، خورشید در تقاطع دایره البروج و استوای آسمان دیده می شود، اما در تقویم میلادی نه تنها مبدأ حرکت زمین به دور خورشید کاملا قراردادی است و هیچ مبنای نجومی ندارد، بلکه اصلا مهم نیست در چه ساعتی از شبانه روز زمین به آن نقطه می رسد!

کافی است نگاهی به جذابیت های فرهنگی لحظه تحویل سال هجری شمسی در اوقات مختلف شبانه روز بیندازیم: یک سال، لحظه تحویل سال صبح است و سال دیگر، نیمه شب و سال بعد عصر که باعث می شود هر سال خاطره ای متفاوت از این لحظه در ذهن ما نقش ببندد و هیچ گاه آن روز و آن لحظه را فراموش نکنیم.

میراث گرانبها

متاسفانه بسیاری از کشورهای اسلامی امروزه از تقویم میلادی استفاده می کنند که نه با فرهنگ پیش از اسلام آنها هماهنگی دارد، نه با فرهنگ اسلامی آنها. در دوران قاجار و اوایل پهلوی هنوز تقویم هجری شمسی در ایران رسمیت تام نیافته بود و از تقویم برجی یا قمری استفاده می شد.
مرحوم تقی زاده، از شخصیت های علمی و فرهنگی دوران پهلوی، این مسأله را پیش بینی کرده بود و می گفت اگر تقویم هجری خورشیدی را به شیوه امروزی به کار نبریم، تقویم هجری قمری - که در آن زمان هنوز در بعضی پیمان نامه های رسمی به کار می رفت کنار گذاشته خواهد شد و تقویم میلادی جای آن را خواهد گرفت؛ دقیقا همان اتفاقی که امروزه در بسیاری از کشورهای اسلامی شاهد آن هستیم. وی توانست با نفوذی که داشت، پیشنهاد تقویم هجری خورشیدی را در مجلس به تصویب برساند و نگذارد این میراث گرانبها از دست برود.

دکتر امیرمحمد گمینی/ پژوهشگر تاریخ علم
جام جم

نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

کاملا موافقم!
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
سخن گفتن با خدا مانند صحبت کردن با یک دوست پشت تلفن است... ممکن است او را در طرف دیگر نبینیم، اما می دانیم که دارد گوش می دهد...