61 درصد کودکان تنبیه میشوند/ مسائل خانوادگی در صدر تماسها
شیرین صدرنوری، مددکار اجتماعی مرکز خدمات درمانی صدای یارا در گفتوگو با خبرنگار مهرخانه به ارائه آمار دو سالانه (1394 و 1395) صدای یارا پرداخت و بیان کرد: در 2 سال گذشته صدای یارا تقریباً پانصد و هشتاد روز کاری داشته است که 476 روز شنبه تا چهار شنبه و 104 پنجشنبه را شامل میشود. همچنین کارکرد صدای یارا به طور متوسط 3332 ساعت در ایام هفته و 312 ساعت در پنجشنبهها و تعداد کل ساعات کاری صدای یارا 3644 ساعت بود. سالانه بهطور متوسط 70- 65 داوطلب در صدای یارا حضور داشتند و هر داوطلب نیز بهطور متوسط روزانه به 6 تلفن پاسخ داده است.
93 درصد تماسها از سوی مادران است
او با اشاره به ثبت 10 هزار و 430 تماس با صدای یارا در 2 سال گذشته گفت: متوسط زمان هر تماس 20- 15 دقیقه بوده و تماسهای زیر پنج دقیقه شامل تماسگیرندگانی است که تماس آنها به صدای یارا مربوط نبوده و به مراکز مربوط به مشکلاتشان راهنمایی شدهاند. به عنوان مثال در مورد اعتیاد یا مراکز درمانی سؤال داشتند. تماسهای مرتبط با صدای یارا که در مورد آنها مشاوره انجام گرفته 7158 مورد بوده است که 93 درصد آنها از طرف مادران است.
جدول شماره یک- فراوانی تماسگیرندگان
فراوانی نسبی | فراوانی مطلق | تماسگیرنده |
93.29% | 6678 | مادر |
3.12% | 223 | کودک |
2.10% | 150 | پدر |
1.41% | 101 | اقوام |
0.08% | 6 | غیره |
100% | 7158 | جمع |
تعداد کمی از کودکان با صدای یارا آشنا هستند
صدرنوری آمار تماسها را تحلیل کرد و ادامه داد: با بررسی آماری تعداد تماسهای خطوط مشاورهای مختص کودکان در کشورهای دیگر، مشاهده میشود که تعداد تماسهای برقرارشده از سوی کودکان با این خطوط در سطح بالاتری نسبت به صدای یارا قرار دارد. به لحاظ فرهنگی چون مادر، وظیفه تعلیم و تربیت و پرورش کودک را برعهده دارد و زمان بیشتری را با او میگذراند، همیشه بیشتر تماسگیرندگان با صدای یارا مادران هستند. بهطور قاطع میتوان گفت که تعداد کمی از کودکان در کل کشور با صدای یارا آشنا هستند. یکی از دلایل مهم آن، عدم تبلیغات گسترده و مستمر رسانهای و عدم آشنایی کودکان با حقوق خود است. صدا و سیما بهعنوان مؤثرترین رسانه کشور میتواند نقش مهمی در آشنا کردن کودکان با خط صدای یارا از طرق مختلف داشته باشد.
ترس از تنبیه و مجازات و بدتر شدن اوضاع مانع از تماس میشود
مددکار اجتماعی مرکز خدمات درمانی صدای یارا درباره تبلیغات افزود: با توجه به اینکه شبکههای ماهوارهای مختص کودکان نیز در جمهوری اسلامی افزایش یافته است، با استفاده از رایزنی میتوان خط صدای یارا را بین برنامههای پربیننده معرفی وکودکان را تشویق به تماس کرد. در حال حاضر شیوه تبلیغات انجمن جهت معرفی صدای یارا، توزیع کارت و بروشور توسط داوطلبان یا در مناسبتها و مراسم مختلف است؛ که غالباً به تماس مادران منجر میشود. یکی دیگر از دلایل پایین بودن تماس از سوی کودکان و نوجوانان، ترس از تنبیه و مجازات و بدتر شدن اوضاع و شرایط موجود است. مشاهده شده است که در اینگونه از تماسها، گاهی کودک بارها و بارها با ترس و اضطراب از مشاور قول میگیرد که محتوای تماس بینشان محرمانه میماند. چنین وضعیتهایی معمولاً رغبت و تمایل کودک را برای تماس پایین میآورد.
لزوم معرفی صدای یارا به کودکان
او با اشاره به تهیه سیدیهای آموزشی گفت: تهیه یا مشارکت با افرادی که در حوزه ساخت سیدیهای آموزشی یا تفریحی- سرگرمی برای کودکان و نوجوانان، فعال هستند مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان میتواند در معرفی صدای یارا به کودکان مؤثر باشد. به عنوان مثال در دورهای سیدی خاله ستاره ساخته و در شبکههای نمایش خانگی استفاده شد که با اقبال عمومی مواجهه شد. هر چند این سیدی بیشتر مناسب سن کودکان زیر سن دبستان بود اما میتوان با اقدامات مشابه به معرفی صدای یارا در این دست از برنامهها پرداخت. اعزام مشاور به مدارس نیز از راههای دیگر است و راهحل مؤثری برای بالا بردن مشارکت کودکان در برقراری ارتباط با صدای یارا است. اما به دلایل سیاستهای موجود در حوزه آموزش وپرورش اغلب با مشکلات زیادی در این حوزه مواجه هستیم.
جدول شماره دو- نوع تنبیه
فراوانی نسبی | فراوانی مطلق | نوع تنبیه |
72.71% | 32001 | روانی -عاطفی |
27.29% | 12000 | جسمی |
%100 | 4401 | جمع |
72 درصد تماسگیرندگان کودکان خود را تنبیه عاطفی و روانی میکردند
صدرنوری درباره انواع تنبیه کودکان اظهار کرد: 72 درصد تماسگیرندگان کودکان خود را تنبیه عاطفی و روانی میکردند. این نوع تنبیه شامل مواردی مانند محرومیت، طردکردن، تحقیر، ناسزاگویی، تبعیض یا مقایسه، پرخاشگری و فریاد زدن میشود. تنبیه بدنی نیز شامل مواردی مانند انواع کتک زدن، کشیدن مو و پرت کردن است. با توجه به تعداد تماسها مشخص میشود که 61 درصد کودکان تنبیه میشوند. بهطور کلی اغلب والدین تنبیه از نوع عاطفی و روانی یا حتی بدنی را جزیی از مصادیق آزار کودک نمیدانند و به آثار مخرب آن بر بهداشت روانی کودک آشنا نیستند یا حتی بهعنوان ابزاری برای تربیت بهتر کودک به کار میبرند.
بسیاری از والدین تنبیه را از ضروریات تربیت فرزند میدانند
مددکار اجتماعی مرکز خدمات درمانی صدای یارا با تأکید بر لزوم آموزش به والدین افزود: آشنایی با آثار و عواقب انواع تنبیه و نوع صحیح و مؤثر آن، نیاز به آموزش در سطح کلان و ساختاری جامعه دارد. با توجه به اینکه بسیاری از والدین تنبیه را از ضروریات تربیت فرزند میدانند و به شیوههای پدران و مادران خویش عمل میکنند، حتی ارائه راهکار و آشناکردن والدین با نادرست بودن انواع تنبیه، ممکن است تأثیر دائم و بلندمدت نداشته باشد و بعد از مدتی والد یا والدین به شیوههای آموختهشده خود عمل کنند. پس این مهم با برنامهریزیهای کلان در سطح اجتماعی جهت آموزش عموم اقشار امکانپذیر است. بهعنوان مثال باید از طریق مدارس، اقدام به برگزاری کارگاههای اجباری شیوههای فرزندپروری برای تمامی والدین توسط افراد متخصص و حرفهای کرد یا شیوههای فرزندپروری را بهصورت آموزشی اجباری قبل از ازدواج برای زوجین درآورد.
جدول شماره سه- فراوانی نوع مشکلات
فراوانی نسبی | فراوانی مطلق | نوع مشکلات |
30 | 1899 | خانوادگی |
14 | 879 | دوستان |
4 | 298 | مدرسه |
7 | 433 | عادتی |
28 | 1747 | رفتاری |
0.06 | 40 | ذهنی |
4.5 | 289 | ارتباطی |
0.05 | 36 | جسمی وفیزیکی |
0.09 | 61 | اجتماعی |
1 | 105 | جنسی |
5 | 331 | بلوغ |
0.01 | 9 | استفاده از مواد |
0.01 | 9 | حقوقی |
0.01 | 9 | تبعیض |
0.9 | 575 | درخواست اطلاعات |
0.02 | 11 | سایر |
100% | 6299 | جمع |
بیشترین موضوع مطرحشده، مسائل خانوادگی است
او درباره موضوعات مطرح شده گفت: بیشترین موضوع مطرحشده، مسائل خانوادگی است. مسائل خانواده شامل زیرمجموعههایی مانند عدمآشنایی به شیوههای فرزندپروری، ناسازگاری با والدین، تکفرزند، اختلاف در شیوههای تعلیم و تربیت میشود. اختلالات رفتاری در رده دوم قرار گرفته است. اختلالات رفتاری نیز مواردی مانند لجبازی، پرخاشگری، زودرنجی، عدم اعتماد به نفس، عدم مسؤولیتپذیری را در برمیگیرد.
مناطق 4 و 5 بیشترین تماسگیرندگان را دارد
صدرنوری با اشاره به مناطقی که تماس گرفتهاند، بیان کرد: از نظر منطقهای بیشترین تماسها از منطقه پنج و چهار است. این 2 منطقه بخشهایی از شرق مانند تهرانپارس و غرب مانند پونک را در برمیگیرد. شاید یکی از دلایلی که میتوان برای آن متصور بود، جوان بودن جمعیت این منطقه باشد یا به عباراتی اکثر زوجهای جوان در این 2 منطقه ساکن هستند. چراکه از نظر تبلیغاتی فرق چندانی در عملکرد انجمن در منطقهای خاص وجود ندارد.
جدول شماره 4- کودکآزاری
فراوانی نسبی | فراوانی مطلق | کودکآزاری | |
26 | 7 | جسمی | |
22 | 6 | جنسی | |
0.08 | 2 | محرومیت | |
0.08 | 2 | آموزشی | |
0.08 | 2 | غفلت و بیتوجهی | |
0.08 | 2 | سختگیری و کنترل شدید | |
18.5 | 5 | روانی | |
0.05 | 1 | غیره | |
100% | 27 | جمع |
26 درصد کودکآزاریها جسمی بوده است
مددکار اجتماعی مرکز خدمات درمانی صدای یارا در مورد وضعیت کودکآزاری تصریح کرد: بیشترین نوع کودکآزاری گزارششده در صدای یارا از نوع جسمی بوده که شامل 26 درصد میشود. این نوع کودکآزاری جدا از کودکآزاریهای گزارششده به مددکاری است؛ بهطوری که تماسگیرنده تمایلی به گزارش دادن به مددکاری نداشته یا به علت محرمانه بودن محتوای مصاحبه، به مددکاری گزارش نشده است. بهعنوان مثال ممکن است فردی که کودک را مورد آزار جسمی قرار میداده، پدر کودک بوده و فرد گزارشدهنده مادر کودک باشد. مادر به سبب شرایط خانوادگی حاضر به پیگیری قضایی نیست. البته معمولاً این کودکآزاریها از نوع شدید نبوده و با مشاوره حلشدنی است. البته این به معنای تأیید عمل کودکآزاری نیست.
قانون قدرت مداخله ما را از بین برده است
او ادامه داد: اما ضعفی از این لحاظ در قوانین موجود در کشور وجود دارد که قابل بررسی و تأمل است. بر فرض کودکآزاری از نوع شدید بوده و مادر یا فرد گزارشدهنده حاضر به دادن هیچ اطلاعی در مورد اسم و آدرس محل سکونت کودک برای پیگیری نباشد؛ مثلاً ممکن است ترس از بدتر شدن وضعیت موجود داشته باشد. با اینکه شماره تلفنهایی که به صدای یارا میشود، قابل پیگیری است اما نحوه دخالت انجمن یا بهطور کلی سایر سازمانهای مردمنهاد متولی حقوق کودک در این زمینه دارای مشکلاتی است. مثلاً دسترسی به آدرسِ شماره تلفن ثبتشده نیازمند حکم قضایی است. از طرفی مراجعه به آدرس ثبتشده نیز نیازمند مجوزهای قضایی است. قبلاً بنا به ماده 66 آیین دادرسی، سازمانهای مردمنهاد بهطور مستقل میتوانستند در مسائل مربوط به کودکآزاری دخالت کنند که با تبصرههای که بر آن بسته شد، عملاً جلوی این مداخله گرفته شد.
صدرنوری با اشاره به کودکآزاری جنسی بیان کرد: در کودکآزاری جنسی 2 مورد از گزارشدهندگان کودک بودند که با مشاوره و راهنمایی مددکار نیز حاضر به دادن هیچ اطلاعاتی در مورد خودشان برای پیگیری نبودند و تحت جلسات مشاورهای قرار گرفتند. سایرین در دفتر مددکاری بررسی شده و در گزارشات مددکاری درج شده است. البته کودکآزاری جنسی لزوماً به معنای سوءاستفاده جنسی از کودک نیست مثلاً ممکن است کودک را وادار کرده باشند که فیلمهای جنسی ببیند.
بیشتر مشاورههای انجامشده در مورد پسران بوده است
مددکار اجتماعی مرکز خدمات درمانی صدای یارا افزود: غفلت و بیتوجهی از انواع کودکآزاری است و به رفتاری گفته میشود که در آن کودک از حقوق اولیه خود محروم میشود. این حقوق شامل تغذیه، بهداشت، توجه، سرپناه و مسکن، پوشش کافی، حفاظت در مقابل خطرات، محبت عادلانه و آموزش است. کودکآزاری آموزشی شامل بدرفتاری و تنبیه در مدرسه، دادن تکالیف بسیار زیاد به کودک و ممانعت از تحصیل است. همچنین بیشتر مشاورههای انجامشده در مورد پسران بوده و بیشترین تماسها در مورد کودکان چهار الی هفت سال است.
جدول شماره پنج- جنسیت کودک
فراوانی نسبی | فراوانی مطلق | جنسیت |
45% | 3262 | دختر |
55% | 4018 | پسر |
100% | 7280 | جمع |
جدول شماره شش- سن کودک
فراوانی نسبی | فراوانی مطلق | سن کودک | ||
25.91 | 1910 | 3-0 | ||
35.16 | 2592 | 7-4 | ||
18.04 | 1330 | 11-8 | ||
1306 | 963 | 15-12 | ||
6.02 | 444 | 18-16 | ||
1.75 | 129 | 18+ | ||
0.04 | 3 | نامشخص | ||
100% | 7371 | جمع |
برنامههای سال 96
صدرنوری در مورد برنامههای سال 96 صدای یارا گفت: چاپ و نشر بروشورهای طراحی جدید صدای یارا مخصوص بزرگسالان و کودکان، تهیه کتاب سالانه آماری صدای یارا (باتوجه به اینکه نقصی که قبلاً در سیستم ثبت صدای یارا وجود داشته، مرتفع شده است و اطلاعات را میتوان به صورت هر پرسشنامه جداگانه استخراج کرد، در پایان سال کتاب سالانه صدای یارا با اطلاعات دقیق آماری چاپ و منتشر خواهد شد) و بهروزرسانی تجهیزات صدای یارا از برنامههای سال جاری است.
به گزارش مهرخانه، صدای یارا به عنوان اولین خط تلفنی کمک فکری به کودکان و نوجوانان از دی ماه سال ۱۳۷۹ به همت انجمن حمایت از حقوق کودکان آغاز به کار کرده است.
پاسخگویان این خطوط از میان داوطلبان دارای تحصیلات و تجارب کاری در زمینههای روانشناسی، مشاوره و مددکاری اجتماعی، پس از گذراندن دورههای آموزشی، انتخاب شدهاند. این داوطلبان در ساعات و روزهای مشخص و برنامهریزیشده با استفاده از کد اختصاصی و بدون نیاز به ذکر نام تماسگیرنده، به ارائه خدمات داوطلبانه رایگان میپردازند.
برای ارتباط با مرکز خدمات درمانی صدای یارا (صدای مشاور کودکان) میتوان با شمارهگیری 42152 از مشاوره و کمک فکری برای کودکان و نوجوانان صفر تا 18 سال استفاده کرد.