پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - 28 Mar 2024
تاریخ انتشار :
سه شنبه ۱۸ آذر ۱۳۹۹ / ۰۸:۱۲
کد مطلب: 51620
۱۴
۱

شرح وظایف مشاوران مدارس

شرح وظایف مشاوران مدارس
یکی از پست های مهم و حساس تربیتی در مدارس کشور پست مشاور مدرسه است. بیشتر مشاوران مدارس افرادی هستند که بعد از کسب مدرک دانشگاهی لیسانس یا بالاتر در رشته های راهنمایی و مشاوره (از طريق كنكور سراسري و پذيرش در دانشگاههاي فرهنگيان) و يا از طریق ماده28 و شركت در آزمونهاي استخدامي و طي مراحل مصاحبه ها و گزينش عمومي جذب رسمی آموزش و پرورش شده اند. اما اينكه چرا رشته محبوب روانشناسی در دانشگاه فرهنگیان ارائه نمي شود ضعفي است كه بايد از متوليان امر پرسيد چرا كه در اكثر كشورهاي پيشرفته در مدارس پست روانشناس مدرسه وجود دارد تا آنها از همان ابتداي ورود كودك به مدرسه با معلوماتي كه از روانشناسي رشد كودك و نوجوان دارند به دانش آموز كمك كنند.

هم اکنون در حدود 14 هزار مشاور بصورت موظف در مدارس كشور مشغول فعاليت هستند كه اين تعداد فقط قادر هستند مدارس دوره اول متوسطه(راهنمایی سابق) را پوشش بدهند و طبق آمار اگر قرار باشد پست مشاور مدرسه در دوره ايتدايي و دوره متوسطه دوم كه دانش آموزان براي پذيرش در كنكور در تلاش هستند ايجاد گردد نياز به جذب 40 هزار مشاور وجود دارد.

ساعت موظف حضور و فعالیت مشاوران در مدرسه  24 ساعت در هفته است. یعنی به ازای هر 15 نفر دانش آموز در مدرسه یکساعت مشاوره به مدرسه تعلق می گیرد که در سال های اخیر با توجه به سیاست های حوزه ستادی تا 10 ساعت تدریس(دروس تفکر و سبک زندگی و ...) نیز به مشاوران تحميل شده است. یعنی از 24 ساعت تخصيصي به مشاوره تنها 14 ساعت فعالیت مشاوره ای و 10 ساعت ديگر بايد با تدريس پر شود که همين امر مخالفانی را هم براي خود دارد. زيرا گفته می شود اگر در ابلاغ مشاوران تدریس لحاظ نگردد در آينده شغلي نيرو از نظر استفاده از مزایای معلمی (رتبه بندی و...) در  مشكلاتي ايجاد خواهد شد.

در مدرسه درخواست مشاوره همیشه از سوي دانش آموز صورت نمی‌گیرد، بلكه گاهی مشاور از طریق مشاهده رفتارها و یا بررسي كارنامه تحصيلي و سطح نمرات دانش آموز و ارزیابی عملکرد تحصیلی او تقاضای تشكيل جلسه مشاوره را به او مي دهد و با ارزیابی نوع مشكل و رفتار دانش آموز در صورت حاد بودن مشكل دانش آموز او را به هسته يا مركز مشاوره منطقه ارجاع مي دهد. در مواردي نيز ساير معلمان يا كاركنان مدرسه حتي اولياي دانش آموز با گزارش خود به مشاور از او درخواست مشاوره حضوري براي دانش آموز مي دهند.

طبق روال چندسال اخير مشاوران مدارس می بایست در آغاز سال تحصیلی با استفاده از سامانه همگام برای هر یک از دانش آموزان تحت پوشش خود بر اساس کلاس بندی مدرسه، پرونده الکترونیکی مشاوره تشکیل دهند تا علاوه بر هدایت تحصیلی آنان اقدام به درج اطلاعات فردي، نتيجه برگزاری آزمون های سه گانه رغبت،توانایی و سلامت روان برای پایه های هفتم،هشتم و نهم نمایند.
 
نقش و حضور مشاوران مدارس از این جهت حائز اهمیت است که یک مشاورۀ روانشناسي به موقع می‌تواند مسير زندگي ،سرنوشت یک فرد، خانواده و گاهی اجتماع را دگرگون سازد و برعكس نبود او نیز می‌تواند نابهنجاری‌های رفتاری، خانوادگی، اجتماعی و در پاره‌ای از موارد نیز افت و عقب ماندگی تحصیلی را ایجاد کند.


نقش اساسی مشاوران مدارس در راهنمايي تحصيلي، کمک و یاری رسانی به نوجوانان در دوران بلوغ و پیشگیری از آسیب های روانی اجتماعی حائز اهمیت است. دانش آموزان در مسائلی مانند: برنامه ریزی درسی،پیشرفت تحصیلی،جلوگیری از افت تحصیلی، انتخاب رشته، نحوه مطالعه، کنترل خشم، مدیریت استرس و هیجان، دوست یابی، ارتباط با والدین، سبک زندگی سالم، کنترل افکار منفی و .... نیازمند راهنمایی و مشاوره روانشناسانه هستند.

پژوهشگران، نقش و جایگاه مشاوران مدارس در دستگاه تعلیم و تربیت را به عنوان یک همراه در ترکیب با نقش مدیر، معلم و نقش‌های خدماتی مهم دانسته اند. نقش اولیه مشاوران مدارس فراتر از کارهای دفتری مربوط به دانش‌آموزان است؛ از سال ۱۹۹۶ بینش جدیدی در رابطه با حرفه و آموزش مشاوران حرفه‌ای مدارس شکل گرفت که وظیفه تخصصی آنها را تغییر داد، در این بینش رویکرد جدیدی برای وظایف آنها تعریف شد که شامل نقش رهبری در محدوده مدرسه بود.


نقش مديران مدارس
مدیران آموزشی یکی از افرادی هستند که نقش کلیدی در کنار مشاوران مدارس دارند؛ یک مدیر با تجربه و آگاه نقش بسزایی در کیفیت بخشي به عملکرد مشاوران مدارس خواهد داشت و بر برنامه و اولویت کاری مشاوران تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.  عدم تعاميل يا روابط ضعیف بین مدیر و مشاور باعث استرس و عدم رضایت شغلی نيروي مشاور منجر می‌شود.كه دود آن به چشم دانش اموزي مي رود كه غرق مشكلات است.

امروزه مشاوران مدارس با وظایفی همچون ارائه خدمات مشورتي به كاركنان، ارتقای سطح بهداشت روان افراد، افزایش ارائه خدمات به سنین مختلف و گاهی به کارگیری فناوری روز روبه رو می‌شوند. تعاریف متفاوت کادر آموزشی مدارس از وظایف و نقش مشاوران به کاهش سطح رضایت شغلی و کاهش کیفیت کاری مشاوران مدارس منجر می‌شود، در واقع این مدیران هستند که هویت حرفه‌ای و تخصصی مشاوران مدارس را شکل می‌دهند و اگر آنها درک درستی از نقش‌های مشاوران نداشته باشند سرمایه گذاری صورت گرفته در تربیت و پرورش مشاوران مدارس جهت ارتقاء و رشد و پرورش دانش‌آموزان به هدر می‌رود.

شخصیت مشاور و انتخاب یک مشاور خوب باید به دغدغه مدیران مدارس بدل شود، مشاوری که توانایی مدیریت با افراد این 3 گروه را داشته و بر آنها تاثیر گذار باشد.

اگر افراد مرتبط با مشاور مدرسه را به 3 گروه تقسیم بندی کنیم:
دانش آموزان
معلمان
والدین

والدین گروه سومی هستند که با دعوت به مدرسه و گذاشتن جلسات آموزشی مکرر به عملکرد دانش آموزان و دریافت معلمان از وضعیت روانی و تحصیلی بچه ها در خانه، کمک می کند.

مشاوران و مدیران رویکرد متفاوتی در برابر چالش‌های پیش روی دانش‌آموزان خواهند داشت؛ مشاوران از دانش‌آموزان به صورت فردی حمایت روانی و اجتماعی می‌کنند در حالی که مدیران از مدرسه به عنوان کل حمایت می‌کنند. در واقع نظم دانش آموزان، رازداری و مسئله پیشرفت، همگی از جمله مسائلی هستند که درک مشاوران و مدیران از آن متفاوت است. یک مشاور به صورت جزئی‌تر و تخصصی‌تر با این مسائل برخورد خواهد کرد زیرا وظیفه او چنین تعریف شده است. چند وظیفه کلی در شرح وظایف مشاوران مطرح است که این عوامل از جمله عواملی هستند که در مسئله استخدام مشاوران در مدارس نیز حائز اهمیت‌اند.

مشاوران مدرسه باید تلاش کنند تا برنامه راهنمایی و مشاوره را بهترین راه ممکن برای دانش آموزان بدانند و برای این کار از شیوه‌های متنوعی استفاده کنند و زمینه‌های بهبود مسائل را شناسایی کنند. مشاوران مدرسه نه تنها به اطلاعات و دانش‌های اختصاصی نیاز دارند، بلکه باید از مهارت‌های مختلفی نیز برخوردار باشد تا بتوانند درک درستی از مشکلات دانش آموزان داشته باشند.


طی سال‌های اخیر نقش دست‌اندرکاران مدارس به واسطه اصلاحات آموزشی از جمله تمرکززدایی، مدرسه محوری، توانمند سازی و ایجاد مدارس هوشمند تغییر یافته است. در این میان مدیران، معلمان، معاونین آموزشی و عموم مردم وظایف متفاوت و گاه متناقضی همچون مدیریت امتحانات، حفظ نمرات، رهبری، آگاهی به تکنولوژی، توانمند سازی روانی، رفتاری و تحصیلی را برای مشاوران در نظر می‌‌گیرند. هر یک از این افراد بر اساس درک خود نقش و وظایف مشاور مدرسه را تعریف کرده و دچار ابهام و سردرگمی نقش مشاوران مدارس می‌شوند.


به طور کلی طبق تحقیقات صورت گرفته ۵ موئلفه برای نقش مشاوران مدارس در نظر گرفته شده است که به ترتیب عبارتند از:

۱- نقش برنامه ریزی و توسعه راهنمایی
۲- نقش رشد و توسعه قوای فکری و معنوی دانش آموزان
۳- نقش ارزشیابی دانش آموزان
۴- رشد و توسعه شخصیت دانش آموز
۵- ارائه خدمات مشورتی به سایر کارکنان و انجام کار گروهی.

در تعاریف صاحب نظران حرفه‌ای از مشاوره مکرراً به عقاید متناقض مدیران، معلمان و مشاوران مدارس نسبت به نقش و وظایف مشاوران مدارس اشاره شده است؛ به عقیده آرمسترانگ و مک دونالد و استیلو (۲۰۱۰) تعریف صحیح و استانداردی از نقش و وظایف مشاوران مدارس وجود ندارد. مهم‌ترین چالش پیش روی مشاوران مدارس تعریف نقش و وظیفه آنهاست و مشاوران مدارس در تلاشند تا از فرصت‌هایی که در اختیار دارند به بهترین نحو استفاده کنند. مدیران مدارس از جمله افرادی هستند که نقش کلیدی در تعیین شرح شغلی مشاوران دارند و می‌توانند تاثیر مستقیم بر عملکرد آنها داشته باشند.
 

ارائه آموزش یا مشاوره گروهی در مورد مسائل روانشناختی و اجتماعی
مشاور ممکن است در مورد مسائل جنسیتی کلاس های آموزشی با موضوعات بهبود مهارت های زندگی یا  اجتماعی، مقابله با خشونت، حوادث و آسیب های مربوط به مدرسه یا جامعه برگزار کند، نوع ارتباطات و رفتار های اجتماعی مناسب را در مدرسه و جامعه را برای دانش آموزان تشریح کند یا سمینارهایی مربوط به مهارت های تحصیلی، عادات مطالعه و مدیریت زمان ارائه دهد.


راهنمایی شغلی
مشاور مدرسه با شناسایی منافع، قوت ها و توانایی ها از طریق ارزیابی به آمادگی تحصیلی دانش آموزان و انتخاب رشته مناسب با حفظ استانداردهای علمی و تعیین اهداف موفقیت تحصیلی کمک می کنند. همچنین در هفته معرفی مشاغل به معرفی رشته های تحصیلی و ارتباط آنها با صنعت می پردازد

مداخله زودهنگام
مشاوران علاوه بر آموزش هایی در مورد مشکلات یادگیری و نگرانی های روانشناختی که معمولا در کودکان و نوجوانان آشکار می شود، می توانند در مورد نگرانی های سلامت روان، ارجاع کیس های نیازمند مداخلات روانی به هسته ها و مراکز مشاوره، توصیه هایی در قالب آموزش به والدین ارائه دهند.


ابزار و موارد یاری دهنده به مشاور مدرسه:

اتاق مشاوره مناسب
فضای فیزیکی و روانشناختی اتاق مشاور تاثیر زیادی در انتقال پیام به دانش آموزان دارند، که باید یک فضای ساکت و امن برای دانش آموز باشد و در تزئین آن می بایست از رنگ های ملایم، گیاهان زنده و کتابخانه استفاده شود.

تابلوی مشاوره در سالن مدرسه
زنگ های تفریج توجه دانش آموزان به بردی که روی دیوار می بینند جلب می شود، محتوای برد و تنوع رنگ مطالب برای جلب توجه آنها تاثیر بسزایی دارد و مشاور می تواند علاوه از پیام ها و جملات روانشناسی از آن به عنوان اطلاع رسانی عمومی معرفی رشته های تحصیلی استفاده شود.

صندوق ارتباط با مشاور(سئوال و جواب- انتقادات و پیشنهادات)
وجود این صندوق برای درک درستی از وضعیت انتظارات بچه ها و اطلاع از اتفاقات درون مدرسه برای یک مشاور ضروری است، دقت کنید که صندوق دور از دید پرسنل مدرسه و فضای شلوغ باشد، روی برد مشاور می توانید در مورد این صندوق اطلاع رسانی کنید


همیاران مشاور
معرفی بچه های مستعد، مسئولیت پذیر با توانایی ارتباطی و همدلی توسط مشاور از بین دانش آموزان هر کلاس یاری دهنده است. نقش همسالان در دوران رشد بسيار مهم است.  همیاران مشاور با کارت شناسایی عکس دار خطوط ارتباطی بین دانش آموزان و مشاور هستند.


 وظایف و مسئولیتهای مشاوران را می توان در چهار زمینه کلی زیر بیان داشت:
اول: رشد و توسعه قوای فکری و معنوی و عقلی دانش آموزان
دوم: رشد و توسعه مهارتهای شغلی و حرفه ای دانش آموزان
سوم: رشد و توسعه شخصیت دانش آموزان
چهارم: تنظیم و تدوین مسئولیتها و وظایف خود مشاور در ارتباط با دانش آموزان و مراجعان و کارکنان دیگر.
در ارتباط با زمینه اول می توان به موارد زیر اشاره نمود:

الف) کارکردن مستقیم با دانش آموزان شامل:
1.      فعالیتهای رشد و توسعه درباره:
·        ایجاد پیشرفت درباره مهارتهای مطالعه
·        راهنمایی دانش آموزان برای انتخاب رشته های تحصیلی
·       طرح ریزی برای انتخاب دروس و مواد درسی

2.      فعالیتهای چاره جویی و جبرانی در برابر مسائل و عوامل بازدارنده نظیر:
·       مسائل مربوط به دروس و برنامه های درسی
·       مسائل ناشی از امتحانات و مردودی


ب) کار کردن با افراد دیگر که با دانش آموز کار میکنند:
1. فعالیتهای مربوط به رشد و توسعه شامل:
یاری کردن معلمان
یاری کردن مدیران
یاری کردن والدین


2 . فعالیتهای جبرانی در برابر مسائل و عوامل بازدارنده نظیر:
یاری کردن معلمان در یافتن علل شکست یا مردودی شاگردان
کار کردن با سایر کارکنان امور اشتغال و استخدام دانش آموزان نظیر کارکنان آموزشی ویژه، متخصصان قرائت جبرانی و ...

در زمینه دوم می توان به طور خلاصه به مواردی از جمله، کارکردن با دانش آموزان جهت شناخت خود، تواناییها و استعادهای شغلی خود. کمک به دانش آموزان در امر شناخت نیازها و امکانات جامعه. کمک به دانش آموز در تطبیق خود با جامعه شغلی( طبق نظر پارسونز)

در زمینه سوم می توان به مواردی از جمله کمک به دانش آموز در تشکیل یک هویت منسجم از خود، ایجاد عزت و حرمت نفس، و احترام در جامعه. کمک به برقراری و حفظ یک ارتباط سالم بین دانش آموز و دبیران، کمک به دانش آموز جهت حل مشکلات مربوط به خود با خانواده و دوستان و مدرسه، و...

در زمینه چهارم نیز می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تدوین برنامه های خاص در امر مشاوره در مدرسه، انجام مشاوره و مشورت با دانش آموزان، معلمان، اولیا و در کل با هر شخص و سازمانی که در امر تعلیم و تربیت نقش دارد. آگاهی دادن به دانش آموز، اولی، و دیگر اشخانص دخیل در زمینه های مختلف تحصیلی ، روانشناختی، رشدی و ... .

به طور خلاصه وظایف و مسئولیتهای مشاوران را می توان در 8 وظیفه اساسی خلاصه کرد:
1.      برنامه ریزی و توسعه امر راهنمایی
 
2.      راهنمایی و مشاوره
 
3.      شناخت و ارزشیابی دانش آموز
 
4.      کمک و برنامه ریزی تحصیلی و حرفه انی دانش آموزان و والدین آنها
 
5.      ارجاع یا گسیل داشتن دانش آموزان به مراکز درمانی، بهداشتی و نظایر آن
 
6.      کمک و مشورت با والدین
 
7.      مشورت و همکاری با کارکنان دیگر مدرسه
 
8.      بررسی، تحقیق و پیگیری (اردبیلی، 1379).


شرح وظايف پست سازماني مشاور در آموزش و پرورش
شاغل اين پست با رعايت موازين شرعي و طبق مقررات اداري و مالي وظايف زيررا تحت نظارت مدير واحدهاي آموزشي وپرورشي انجام مي دهد:
- برنامه ريزي وانجام فعاليت هاي راهنمايي و مشاوره در مدرسه به منظور ارتقاي سطح سلامت روان دانش آموزان و تلاش براي حل و پيشگيري از مشكلات رواني – فتاري و تحصيلي آنان
- برنامه ريزي به منظور افزايش آگاهي كاركنان مدرسه، اوليا ء و دانش آموزان از برنامه هاي راهنمايي و مشاوره و فراهم نمودن زمينه مشاركت
- برنامه ريزي به منظور شناسايي دانش آموزان در معرض خطر و ارائه خدمات تخصصي به آنان و در صورت نياز ارجاع آنان به هسته ها و مراكز مشاوره و خدمات روان شناختي آموزش و پرورش
- تشكيل پرونده الكترونيكي مشاوره اي براي دانش آموزان و تهيه و ارائه گزارش آمار تنوع و فراواني مشكلات رواني – ر فتاري و تحصيلي دانش آموزان
- انجام آزمون هاي روان شناختي و استفاده از نتايج آنها با ترسيم نيمرخ رواني – رفتاري و تحصيلي دانش آموزان براي ارائه خدمات مشورتي به آنان
- ارائه خدمات راهنمايي و مشاوره شغلي به دانش آموزان براي طرح ريزي شغلي با استفاده از روش ها و ابزارهاي مناسب
-تدريس دروس برنامه ريزي تحصيلي ، شغلي وآموزش آداب و مهارت هاي زندگي بر اساس ضوابط و دستورالعمل هاي مربوطه مطالعه و اقدام پژوهي در زمينه امور راهنمايي، مشاوره و بهداشت روان به منظور توسعه كمي و كيفي اين خدمات در مدرسه
- توانمند سازی روانی- رفتاری و تحصيلي دانش آموزان بر اساس ضوابط و دستورالعمل هاي مربوطه
- برگزاري جلسات مستمر با دانش آموزان و اولياء آنها به منظور ارتقاي سطح آگاهي آنان در زمينه امور تحصيلي و شغلي و خانوادگي
- انجام بررسي هاي مشاوره اي به منظور هدايت تحصيلي و انتخاب رشته و شاخه تحصيلي صحيح دانش آموزان
- شركت در جلسات گروه هاي آموزشي و دوره هاي ضمن خدمت به منظور دانش افزايي و ارائه خدمات بهتر در زمينه راهنمايي و مشاوره
-برنامه ريزي به منظور اجراي مطلوب برنامه هاي هفته بهداشت روان، هفته معرفي مشاغل و ارائه خدمات مشاوره ای و سلامت روان در قالب طرح های مشارکتی دانش آموزی مانند هميار مشاور انجام سایر امور ارجاعی عندالزوم


ويژه مشاورين مدارس پيش حرفه اي استثنايي
-هدایت تحصیلی حرفه ای دانش آموزان با همکاری نیروهای توانبخشی، معلمین و سایر همکاران - ارائه خدمات مشاوره ای به دانش آموزان در انتخاب رشته های مهارتی متناسب با استعداد، توانمندیها و علاقه فردی، محیطی و خانوادگی با کمک سایر همکاران آموزشگاه از جمله نیروهای توانبخشی
- هدایت حرفه ای دانش آموزان با همکاری مددکار ، نیروهای توانبخشی، معلمین و سایر همکاران محترم آموزشگاه
-ارائه خدمات مشاوره به دانش آموزان در انتخاب شغل متناسب با توانمندیها، علاقه و استعداد دانش آموز و موقعیت خانوادگی و شرایط جامعه با هماهنگی سایر همکاران آموزشگاه از جمله مددکار، نیروهای توانبخشی مسئول کارگاه و ...


برگرفته از:
علی اکبر کریمی-مشاور مدرسه
- وبسایت زیباشهر
- دایاموز
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

ثنایی
Iran, Islamic Republic of
بسیار جالب و آموزنده بود
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
شايد شخصي آنقدر ميل به درك شدن دارد، ميل به دوست داشته شدن ندارد