رفتار افراد را به پای اسلام ننویسیم
ولی ما مسلمانان موظفيم پيش از آن كه ديگران، ما را به محكمه استدلال‌آوري كشند، خود به نقد درون‌گفتماني رفتارمسلمانانه خود بپردازيم.
يكي از اصول مستحكم و قطعي آموزه‌هاي ديني اين است كه بايد ميان رفتار مسلمانان و اسلام تفكيك قائل شد و نبايد رفتار هر مسلماني را برگرفته از متن دين بدانيم.
هرفردي در انتخاب نوع مكالمه يا نام‌گذاري بر نزدیکان خود مختار است؛ ولي نكته‌اي كه اهميت دارد اين است كه گاهي مشاهده میشود رفتارهای خاص برخی افراد به آموزه‌هاي ديني منتسب شده است. درحالي كه طبق آموز‌هاي ناب اسلامي، مسلمان موظف است طبق ادله صحيح و مستند رفتار كرده و عمل خود را با آموزه‌های اصیل اسلام منطبق سازد.
در قرآن كريم و نیز در سیره امامان بزرگوار و معصوم شيعه، اتكا به رفتار يا اعتقاد به امری بدون دليل مستند و ارائه آن با قالب ديني، امري مذموم شمرده شده است؛ خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد:«ولاتقف ما ليس لک به علم» بر هر چه آگاه نيستي، پا فشاري مكن.
از سوی دیگر در كتاب پاسخ‌هاي استاد به نقد‌هايي بر كتاب مسئله حجاب به نقل از شهيد بزرگوار استاد مطهري آمده است: «آنچه بعدها حتي در ميان متشرعين تحت تاثير عادات و عرف‌ها پيدا شد، مافوق توصيه‌هاي اخلاقي اسلامي مسلم است. در عرف‌هاي متاخر حتي ذكر نام همسر نوعي كشف عورت تلقي مي‌شود. در حالی که پيغمبر اكرم (ص) و اميرالمومنين (ع) و ساير ائمه اطهار علیهم‌السلام در محاورات خود نام همسرشان را مي‌بردند كه خديجه يا فاطمه يا ام‌حميده چنين و چنان كرد. ولي امروزه اگر يك مرجع تقليد نام همسر خود را بدون تعبيراتي از قبيل «اهل بيت» يا «والده فلاني» يا «خانواده» و امثال اين‌ها ببرد، كاري زشت تلقي مي‌شود. در صورتي كه رسول اكرم از همسرش با كلمه «حميراء» تعبير مي‌كند كه نشان‌دهنده زيبايي و رنگ پوست او بوده است. همچنين امروز يك ملاي معروف و مورد توجه عوام اگر همسرش سرتاپا پوشيده نباشد و بخواهد از جلوي جمعي عبور كند امري مستنكر تلقي مي‌شود. ستر وجه و كفين به اجماع فقهاي فريقين (شيعه و سني) واجب نيست، حداكثر اين‌كه مستحب است؛ اما اگر همسر يك روحاني موجه ميان عوام ستر وجه و كفين نكند از هر فسقي براي آن روحاني مهم‌تر جلوه مي‌كند.»
در حال حاضر نيز برخي رفتارهاي عرفي، پا را فراتر از توصيه‌هاي اخلاق اسلامي گذاشته و طرفداران آنها، توجيه خود را در اين رفتار، غيرت‌مداري عنوان مي‌كنند.
غيرت طبق تعريف كارشناسان علوم ديني به نوعي پاسباني تعبير مي‌شود كه آفرينش براي مختلط نشدن نسل‌ها در وجود بشر نهاده است و توصيه‌اي اخلاقي است كه با وجود آن، زمينه‌هاي بروز فساد و فحشاء مسدود مي‌شود و جامعه به سمت مسير سلامت ره مي‌پيمايد. اما آیا به كار بردن نام همسر و به كارگيري خود واژه «همسر» زمينه‌هاي بروز فحشا و فساد را فراهم می‌كند؟
این درحالی است که در روایات از غيرت بي‌جا منع شده است و حضرت امير(ع) می‌فرمایند:«اياك و التغاير فى غير موضع الغيرة...» يعني از غيرت بي‌جا پرهيز كن.
بازهم تاکید میشود که در سیره‌ی ائمه اطهار (ع) چنين چيزي مشاهده نمی‌شود و به عناون مثال پيامبر اكرم(ص) همسر خود «عايشه» را «حميرا» مي‌ناميدند. حميرا كه معادل فارسي آن «گلرخ» است، اسم شناسنامه‌اي عايشه نبوده است. اين حكايت از آن دارد كه پيامبر حتي بيش از بيان نام همسر خود، لقب او را نيز مي‌خواند.
اما متاسفانه در برخي فرهنگ‌ها مردان نه تنها از ذكر واژه همسر براي زنان خود خودداري مي‌كنند، بلكه آنان را با القاب اهانت‌آميز خطاب مي‌كنند كه قطعا خلاف شرع و در تضاد با معارف قرآن كريم و روايات معصومین علیهم‌السلام است.
اين‌كه فرد در انتخاب هر واژه محترمانه‌اي براي خطاب قراردادن همسر خود آزاد باشد، نباید این مهم را به فراموش بسپارد كه كارهایی از این دست و به كار نبردن نام همسر جزو آموزه‌هاي ديني محسوب نمی‌شود.
بلکه از آن سو، نبايد به صرف اين كه در گذشته به سنتي عمل مي‌شده است، آن را ادامه دهيم؛ البته قطعا سنت‌های برخاسته از اسلام براي هميشه لازم‌الاجر است. اما سخن در آن است كه چون پيشينيان به رفتاري متعهد بوده‌اند، دلیلب بر این نیست که ما نيز بدان عمل كنيم.
*اعظم حسین پور*
يكي از اصول مستحكم و قطعي آموزه‌هاي ديني اين است كه بايد ميان رفتار مسلمانان و اسلام تفكيك قائل شد و نبايد رفتار هر مسلماني را برگرفته از متن دين بدانيم.
هرفردي در انتخاب نوع مكالمه يا نام‌گذاري بر نزدیکان خود مختار است؛ ولي نكته‌اي كه اهميت دارد اين است كه گاهي مشاهده میشود رفتارهای خاص برخی افراد به آموزه‌هاي ديني منتسب شده است. درحالي كه طبق آموز‌هاي ناب اسلامي، مسلمان موظف است طبق ادله صحيح و مستند رفتار كرده و عمل خود را با آموزه‌های اصیل اسلام منطبق سازد.
در قرآن كريم و نیز در سیره امامان بزرگوار و معصوم شيعه، اتكا به رفتار يا اعتقاد به امری بدون دليل مستند و ارائه آن با قالب ديني، امري مذموم شمرده شده است؛ خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد:«ولاتقف ما ليس لک به علم» بر هر چه آگاه نيستي، پا فشاري مكن.
از سوی دیگر در كتاب پاسخ‌هاي استاد به نقد‌هايي بر كتاب مسئله حجاب به نقل از شهيد بزرگوار استاد مطهري آمده است: «آنچه بعدها حتي در ميان متشرعين تحت تاثير عادات و عرف‌ها پيدا شد، مافوق توصيه‌هاي اخلاقي اسلامي مسلم است. در عرف‌هاي متاخر حتي ذكر نام همسر نوعي كشف عورت تلقي مي‌شود. در حالی که پيغمبر اكرم (ص) و اميرالمومنين (ع) و ساير ائمه اطهار علیهم‌السلام در محاورات خود نام همسرشان را مي‌بردند كه خديجه يا فاطمه يا ام‌حميده چنين و چنان كرد. ولي امروزه اگر يك مرجع تقليد نام همسر خود را بدون تعبيراتي از قبيل «اهل بيت» يا «والده فلاني» يا «خانواده» و امثال اين‌ها ببرد، كاري زشت تلقي مي‌شود. در صورتي كه رسول اكرم از همسرش با كلمه «حميراء» تعبير مي‌كند كه نشان‌دهنده زيبايي و رنگ پوست او بوده است. همچنين امروز يك ملاي معروف و مورد توجه عوام اگر همسرش سرتاپا پوشيده نباشد و بخواهد از جلوي جمعي عبور كند امري مستنكر تلقي مي‌شود. ستر وجه و كفين به اجماع فقهاي فريقين (شيعه و سني) واجب نيست، حداكثر اين‌كه مستحب است؛ اما اگر همسر يك روحاني موجه ميان عوام ستر وجه و كفين نكند از هر فسقي براي آن روحاني مهم‌تر جلوه مي‌كند.»
در حال حاضر نيز برخي رفتارهاي عرفي، پا را فراتر از توصيه‌هاي اخلاق اسلامي گذاشته و طرفداران آنها، توجيه خود را در اين رفتار، غيرت‌مداري عنوان مي‌كنند.
غيرت طبق تعريف كارشناسان علوم ديني به نوعي پاسباني تعبير مي‌شود كه آفرينش براي مختلط نشدن نسل‌ها در وجود بشر نهاده است و توصيه‌اي اخلاقي است كه با وجود آن، زمينه‌هاي بروز فساد و فحشاء مسدود مي‌شود و جامعه به سمت مسير سلامت ره مي‌پيمايد. اما آیا به كار بردن نام همسر و به كارگيري خود واژه «همسر» زمينه‌هاي بروز فحشا و فساد را فراهم می‌كند؟
این درحالی است که در روایات از غيرت بي‌جا منع شده است و حضرت امير(ع) می‌فرمایند:«اياك و التغاير فى غير موضع الغيرة...» يعني از غيرت بي‌جا پرهيز كن.
بازهم تاکید میشود که در سیره‌ی ائمه اطهار (ع) چنين چيزي مشاهده نمی‌شود و به عناون مثال پيامبر اكرم(ص) همسر خود «عايشه» را «حميرا» مي‌ناميدند. حميرا كه معادل فارسي آن «گلرخ» است، اسم شناسنامه‌اي عايشه نبوده است. اين حكايت از آن دارد كه پيامبر حتي بيش از بيان نام همسر خود، لقب او را نيز مي‌خواند.
اما متاسفانه در برخي فرهنگ‌ها مردان نه تنها از ذكر واژه همسر براي زنان خود خودداري مي‌كنند، بلكه آنان را با القاب اهانت‌آميز خطاب مي‌كنند كه قطعا خلاف شرع و در تضاد با معارف قرآن كريم و روايات معصومین علیهم‌السلام است.
اين‌كه فرد در انتخاب هر واژه محترمانه‌اي براي خطاب قراردادن همسر خود آزاد باشد، نباید این مهم را به فراموش بسپارد كه كارهایی از این دست و به كار نبردن نام همسر جزو آموزه‌هاي ديني محسوب نمی‌شود.
بلکه از آن سو، نبايد به صرف اين كه در گذشته به سنتي عمل مي‌شده است، آن را ادامه دهيم؛ البته قطعا سنت‌های برخاسته از اسلام براي هميشه لازم‌الاجر است. اما سخن در آن است كه چون پيشينيان به رفتاري متعهد بوده‌اند، دلیلب بر این نیست که ما نيز بدان عمل كنيم.
*اعظم حسین پور*
مرجع : قم نیوز
