نقش خودسازی والدین در بهداشت روانی فرزند

نیازهای فرزند انسان، منحصر در نیازهای جسمی نیست تا برای تولدش منتظر درآمد و خوراک و لباس باشیم و زمانی که درآمدی بود فکرمان از بابت تربیت آسوده باشد‌ وهمین که تنگدستی پیش‌آمد، شعاربدهیم اولاد کمترآسایش بیشتر. فرزند ما صاحب مغز و دارای فکر و روح است و باید به تربیت این دو قسمت هم پرداخت و برای چنین تربیتی اگر پدر و مادر عوامل تربیتی و نیازهای فرزند را شناخته باشند می‌توانند در تربیت فرزند موفق باشند. پس پدرومادر باید هدفمند کار کنند و از عوامل و زمینه‌های تربیتی استفاده کنند و یکی از آن سامان دادن نظام خانواده است که مهمترین رکن آن پدر و مادر می باشند.

فرزند وقتی چشم باز می‌کند اول پدر و مادر را می‌بیند از طرفی غریزه تقلید باعث می‌شود فرزند شیفته پدر و مادر خود باشد بنابراین والدین باید به فکر خود سازی و اصلاح و ارتقای شخصیت خود باشند، چون فرزندان براساس آنچه که ما هستیم تربیت می‌شوند نه بر اساس آنچه که  ما می خواهیم. اگر پدر و مادر گفتارشان با اعمالشان منطبق نباشد واین عیب را اصلاح نکنند،‌ هیچ وقت نمی‌توانند تاثیرگذار و الگوی خوبی برای فرزندان باشند. در قرآن کریم سوره صف خداوند متعال می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ کَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ؛[1] اى کسانى که ایمان آورده‌اید، چرا چیزى مى‌گویید که انجام نمى‌دهید نزد خدا سخت ناپسند است که چیزى را بگویید و انجام ندهید.» پس در بحث تربیت، اول گفتار و کردار خودمان را اصلاح کنیم بعد فرزندان.

همچنین در ارتباط با همین مطالب در منابع روایی از امام علی (علیه السلام) این چنین نقل شده است:«علِّموا أنفسَكُم و أهلِيكُمُ الخيرَ و أدِّبُوهُمْ؛[2] به خود و خانواده خود نیکی بياموزيد و آنان را تربیت كنيد.»همان‌طور که مشاهده می‌کنید محور بحث در اینجا  اول خودمان است بعد دیگران.

چه زیبا نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه و اله)  فرمودند: «كُلُّكُم راعٍ و كُلُّكُم مَسؤولٌ عَن رَعِيَّتِه  ..وَالرَّجُلُ راعٍ عَلى أَهلِ بَيتِهِ و هُوَ مَسؤولٌ عَنهُم ، وَ المرأةُ راعِيةٌ عَلى بَيتِ بَعلِها و وُلدِهِ و هِيَ مَسؤولَةٌ عَنهُم؛[3] همه شما نسبت به زير دست خود مسئول هستيد. مرد، مسئول خانواده‌اش، زن مسئول شوهر و فرزندش است» واین احساس مسئولیت را  باید اول از خودمان  شروع کنیم.

چون يکی از راه‌های مؤثر و مورد نظر در قرآن کريم سامان دادن نظام خانواده است که ارکان اصلی آن پدر و مادر هستند، اگر این دو رکن اصلی لغزش و خطاهای زیادی داشته باشند قطعاً در بهداشت روانی فرزند تأثیرگذار خواهند بود.  زيرا خانواده يکی از ارکان آرامش در جامعه و مهم‌ترين منبع حمايت عاطفی در لحظات و مواقع فشار روانی است.
 
طبق آيه قرآن سوره روم«وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ یتفکرون؛[4] و از نشانه‌هاى او آن است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد و ميان شما و همسرانتان علاقه‌ى شديد و رحمت قرار داد؛ بى شك در اين (نعمت الهى،) براى گروهى كه مى‌انديشند نشانه‌هاى قطعى است.» قطعا این آرامش جسمی و روانی که مودت و رحمت در بردارد با تلاش و احساس مسئولیت و خودسازی حاصل می‌شود و نتیجه آن می‌شود بستری مناسب و کانونی امن و آرام در تربیت روح و فکر فرزند. 
 
نتیجه اینکه: پدر و مادر  در سايه اصلاح خود و هم‌دلی و ايمان می‌توانند بستر مناسبی را برای شکوفايی و رشد فرزندان خود فراهم کنند و در پرتو کانون گرم و پرمحبت خانواده تمامی فراز و نشيب‌های زندگی را برای عبور فرزندان خود هموار سازند و آن‌ها را از گذرگاه‌های دشوار زندگی به سوی رشد و تعالی راهنمایی کنند.
 
نویسنده: مصطفی پورصدوقی، کارشناس سطوح عالی حوزه های علمیه
 
پی‌نوشت:

[1]. سوره تحریم، آیه 6
[2].المستدرك على الصحيحين،أبو عبد الله الحاكم محمد بن  النيسابوري المعروف بابن البيع (المتوفى: 405هـ)،تحقيق: مصطفى عبد القادر عطا الناشر: دار الكتب العلمية - بيروت الطبعة: الأولى، 1411 - 1990ج2، ص535، ح3826،
[3]. صحيح مسلم ، مسلم بن الحجاج أبو الحسن القشيري النيسابوري (المتوفى: 261هـ) ج 3 ص 1459 ح 20 ،بَابُ فَضِيلَةِ الْإِمَامِ الْعَادِلِ، محقق: محمد فؤاد عبد الباقي، دار إحياء التراث العربي - بيروت.
[4]. سوره روم،  آیه 21