نظریه لوح سفید و پرورش شخصیت کودکان/ نیکو صمدی

به گزارش میگنا شخصیت یکی از مهمترین مفاهیم روانشناسی است که در شکل گیری آن محیطی که در آن پرورش میابیم و توارث از والدین نقش مهمی دارد.بسیاری از صفتها مانند معاشرت پذیری،همدلی و بسیاری از اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی و مزاج ها قابل ارث از والدین میباشند که به پاره ای از توضیحات درباره آنها میپردازیم،البته در مبحث شخصیت بعد تربیتی خانواده نقش بسزایی را ایفا میکند که بسیار تاکید بر شیوه فرزندپروری مهربانانه همراه با انظباط را دارد،همه این عوامل تا سنین جوانی شخصیت را پایه گذاری میکنند.

نظریه ها و مکتب های مختلفی به موضوع شخصیت در کودکان و شکل گیری آن میپردازد به عنوان مثال در مکتب گناه کودکان را ذاتا موجوداتی خودمدار و خودخواه میدانند که بوسیله جامعه کنترل میشوند و یا در مکتب پاکی معتقدند کودکان با یک حس باطنی درست و نادرست متولد میشوند که اغلب بوسیله جامعه گمراه میشوند.

جان لاک ( John Locke ) نظریه پرداز روانشناسی شخصیت در مورد شخصیت در کودکان باور داشت ذهن کودک مانند یک لوح سفید است که توسط تجربه نوشته میشود یعنی هیچ کودکی ذاتا بد یا خوب نیست اینکه چه انجام خواهد داشت کاملا به چگونگی پرورششان بستگی دارد.

البته لاک طرفدار فرزندپروری انظباطی بود تا کودکان عادتهای خوب خود را رشد دهند و تکانه های ناپسند را ترک کنند.بسیاری از نظریه پردازان معتقدند کودکان گروهی از ویژگی ها و زمینه های رفتاری را به ارث میبرند که تاثیر بسیاری بر رشد آنان میگذارد،به عنوان مثال کودکان رفتارهای طرح دار متعددی را به ارث میبرند مانند لبخند زدن و یا گریه کردن که برای جلب توجه و یا تشویق مراقبین بکار میبرند،کودکان توانایی بقا را نیز پیدا میکنند یعنی با محیط خود سازگار میشوند بگونه ای که پیاژه معتقد است که کودک محیط اطرافش را میشناسد تا کارکرد کارآمد با محیطش را پیدا کند و همراه رشد هوشی اش سازگاری افزایشی پیدا میکند و خودش نیز رشد میکند اما اینکه ارث چه سهم بزرگی در شخصیت دارد همیشه در حال بررسی است امروزه به نتایج بسیاری در این زمینه دست یافته اند.

به عنوان مثال هوش صفتی ارثی است اما امکانات محیطی مانند نوع مدرسه،نوع وسایل سرگرمی کودک،نوع گروه های تماسی با کودک با شکوفایی و نیرومند کردن و تقویت آن ارتباط مستقیمی دارد، در حقیقت تاثیر هوش ممکن است از یک محیط به محیط دیگر تغییر کند،ارثی بودن هوش بین پنجاه تا هفتاد درصد تخمین زده میشود.در مبحث اختلالات شخصیتی و مرضی نیز به موروثی بودن بسیاری از  آنها میرسیم به عنوان مثال فرزندان افراد اسکیزوفرنی با احتمال بیشتری اسکیزوفرن میشوند،البته ممکن است فرزندان آنها بجای به ارث بردن اختلالات اسکیزوفرنی خلاق شوند مثل آلبرت انیشتن که یک فیزیکدان خلاق بود در حالی که فرزند یک اسکیزوفرن بود،مزاج ها نیز مانند هوش و اختلالات مرضی و بسیاری از صفتها ممکن است موروثی باشند.


کودکان دارای سه مزاج هستند:
مزاج سخت:کودکان سخت،فعال و تحریک پذیر با عادتهای نامنظم و نسبت به تغییر واکنش های بسیار شدیدی نشان میدهند و سازگاری کمی با افراد و موقعیت های تازه دارند.۲

مزاج آسان:کودکانی راحت،خونسرد و مشخصه اصلی آنها خلق مثبت است در برابر تجربه های تازه آزاد و سازگارند  وعادتهای آنان منظم و پیش بینی پذیر است.

مزاج دیر جوش:کودکانی دمدمی و بی جنب و جوش و دیرسازگار با افراد و محیط اطرافشان،باید توجه داشت الگوی فرزندپروری والدین با توجه به مزاج کودکان باید متغییر باشد تا به یک تناسب مناسب برسند،هدف از فرزندپروری به شکوفا رساندن حداکثری استعدادهای کودک و رشد هوشی و اجتماعی او می باشد

به عنوان مثال کودکی که زیاد الم شنگه به پا میکند و در سازگاری دچار مشکل است والدین باید آرامش خود را حفظ کنند و خوددار باشند و این خویشتن داری باعث میشود که کودک در دراز مدت به سازگاری بیشتری برسد، صفت دیگری که در شکل گیری شخصیت موروثی است درونگرایی و برونگرایی در افراد است.درونگراها معمولا آرام،مضطرب و معمولا ناراحتند و از تماس اجتماعی دورند اما برونگراها افراد معاشرتی هستند که از بودن با دیگران لذت میبرند.

همدلی نیز صفتی ارثی است همدلی  دلسوزی نسبت به نیاز های دیگران و تلاش برای بهزیستی نیازهای دیگران است با توجه به موروثی بودن همه این صفتها باید متذکر شویم که اگر چه در شکل گیری شخصیت ارث سهم بزرگی دارد اما محیط یعنی مدرسه،گروه های دوستی،والدین،تلویزیون،سفر در شکل گیری این توارث ها نقش مهمی ایفا میکنند به گونه ای که می‌توانند آنها را کاملا تغییر دهند پس انتخاب های درست در شکوفایی و ارتقا نقش های ویژه ای دارند.