جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
تاریخ انتشار :
پنجشنبه ۱۹ اسفند ۱۴۰۰ / ۲۰:۲۵
کد مطلب: 57985
۲

مطالعه رفتار حرکتی / حسن اریه

مطالعه رفتار حرکتی / حسن اریه
حسن اریه دکترای تخصصی رفتار حرکتی در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت : مطالعه و بررسی رفتار حرکتی بعنوان یک موضوع اصلی کوششی است در جهت یادگیری و درک هر چه بیشتر کلیه عوامل روانی درگیر در یادگیری و اجرای مهارت های حرکتی بدون توجه به اینکه این گونه رفتارها در سالن های ورزشی، میادین ورزشی مراکز صنعتی ، و یا در سایر اماکن حادث می شود.
توجه اصلی دانشمندی که در این زمینه کار می کند. درک و توسعه دانش و اطلاعات مربوط به رفتار حرکتی انسان می باشد. دانشمندانی که رفتار حرکت را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند به هنگام کاوش برای درک ابعاد رفتاری حرکت انسان دارای اهداف دوگانه هستند. پیشگوئی رفتار اولین هدف آنهاست .

دانشمندان می خواهند در اثر درک و شناخت موضوع قادر به پیشگوئی رفتار باشند. دومین هدف آنها کنترل رفتار است. در اثر شناخت و توانائی در پیشگوئی رفتار همین دانشمندان دوست دارند که رفتار را نیز کنترل کنند. هدف هر علمی شناخت، پیشگوئی و کنترل آن است، با وجود این اندیشه « کنترل» در زمینه رفتار حرکتی معمولاً به پیشرفت و توسعه سرعت و میزان یادگیری و اجرای مهارت های شاگردان نسبت داده می شود. بنابراین فرض بر اینست که شاگرد مشتاقانه و از روی میل یک مهارت را انجام می دهد و با زور مجبور به انجام حرکاتی برعلیه اراده خویش نشده است، بنابراین چنین کنترلی دارای پایگاه و مصمون انسانی است.

یادگیری و اجرای مهارت های حرکتی متداولترین متغیرهای وابسته در تحقیقات مربوط به رفتار حرکتی هستند.
در یکی از روش های مطالعه رفتار انسان، پژوهشگران رفتار ( متغیر مستقل) را دستکاری کرده و بدون توجه به زیر ساخت و منشأ مکانیزم های عصبی درگیر، پاسخ های رفتاری ( متغیر وابسته ) را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. از این روش و جهت گیری معمولاً تحت عنوان « رفتارگرائی» نام برده می شود که میراث کار پاولف و ثراندیک بوده و به روش پیوندگرایانه محرک- پاسخ معروف است.
در روش رفتارگرائی تمرکز بر روی ترکیبات قابل مشاهده و واقعی رفتار یعنی وقایع محرک و پاسخ است. پژوهشگرانی که در حین مطالعه این روش را بکار می برند تنها به این فرض اکتفا می کنند که باید برخی مکانیزم های عصبی- روانی در مورد سازمان و پردازش اطلاعات وجود داشته باشد که در مراکز عصبی اتفاق می افتند ولی توجه زیادی به این گونه فعالیت های عصبی معطوف نمی دارند و به ندرت وسایل نمایش عصبی رفتار حرکتی یا فرایند های فیزیولوژیکی، عصبی مربوط به فعالیت های حرکتی را مورد بررسی قرار می دهند. واتسن نام رفتارگرائی را برای این روش برگزیده ولی اسکینر مشهورترین روانشناس دانشگاه هاروارد را می توان بهترین نماینده مکتب « رفتارگرائی» به حساب آورد.
برای مطالعه رفتار حرکتی روش دیگری وجود دارد.در این روش پژوهشگران نیز رفتار یا محیط را دستکاری کرده و پاسخ های رفتاری را با توجه اندکی که به زیر ساخت و منشأ مکانیزم های عصبی درگیر می نمایند، مورد مطالعه قرار می دهند ولی این پژوهشگران اصولاً توجه خود را تنها نسبت به توضیح فرآیندهای ذهنی که به سادگی در روش رفتارگرائی قابل توضیح نیست، معطوف می دارند. این روش اصطلاحاً « شناخت گرائی» نامیده می شود که به رفتار حرکتی گشتالت نیز موسوم است .
از مشخصات این جهت گیری این است که توجه و علاقه نسبی چندانی به محرک ها و پاسخ ها و فعالیت های عصبی ندارد. در مکتب شناخت گرائی مفاهیمی مانند ادراک ، حل مسئله از طریق بصیرت ، تصمیم گیری، و فهم از اهمیت زیادی برخوردارند. در تمامی این فرآیندها « شناخت ذهنی» محور اصلی می باشد. کهلر اولین روانشناس مکتب شناخت گرائی است در حالیکه برونر از دانشگاه هاروارد را شاید بتوان معروف ترین روانشناس مکتب شناخت گرائی عصر حاضر بشمار آورد.
سومین روش برای مطالعه و بررسی رفتار انسان، روش عصبی – روانی است. روش عصبی – روانی تحت عناوین چندی مانند رفتار حرکتی فیزیولوژیکی، رفتار حرکتی زیستی و زیست شناسی روانی نیز نامیده شده است. هدف اصلی شناخت رفتار انسان و فرآیندهای روانی بر حسب زیرساخت و منشأ مکانیزم های فیزیکی و زیستی مخصوصاً مغز و اعمال آن است. چون رفتار حرکتی به عنوان علمی شناخته شده که با افراد زنده سروکار دارد، دارای رابطه بسیار نزدیکی با زیست شناسی است و بنابراین به فرآیندهای جسمانی که وقوع رفتار را امکان پذیر می سازد مربوط می شود به همین جهت است که بعضی از روانشناسان عملاً به دستگاه عصبی به ویژه مغز که پیچیده ترین ساختار این دستگاه است علاقمند هستند.
روش و جهت گیری عصبی- روانی سعی دارد مکانیزم های عصبی را به رفتار نسبت بدهد. این بر روی اساس عصبی رفتار تمرکز نموده واز این رو دستگاه عصبی و چگونگی اعمل آن را در کنترل رفتار مورد مطالعه قرار می دهد. روانشناسان اعصاب به منظور شناخت هرچه بیشتر رفتار انسانی دو روش اصلی را بکار می گیرند.

در روش اول، متغیرهای مستقل عبارت از تغییرات فیزیولوژیکی در افراد مورد آزمایش می باشند در صورتی که متغیرهای وابسته رفتاری هستند مانند اجرای یک آزمون حرکتی، گزارش آزمایش شونده، مشاهده رفتاری و یا درجه بندی شاگردان و غیره. تکنیک های عمده فیزیولوژیکی عبارتند از : برداشتن یا قطع قسمت خاصی از دستگاه اعصاب از طریق عمل جراحی، انهدام قسمتی از دستگاه اعصاب، تحریک الکتریکی و کاربردهای شیمیائی. در هر دو روش مطالعه رفتار اثرات ایجاد ضایعه یا تغییر قسمتی از دستگاه اعصاب بر روی رفتار انسان مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد .
این تکنیک ها اطلاعات بسیار مهمی را در مورد اینکه چه قسمت هایی از دستگاه اعصاب مسئول کدام دسته از رفتار هستند فراهم می نمایند. با این وجود انجام عملی این تکینیک بر روی انسان امکان پذیر نیست، مگر در موارد ابتلا به بیماری و یا آسیب دیدگی های شدید و به خاطر همین آسیب دیدگی لازم است قسمت خاصی از ساختمان های دستگاه اعصاب برداشته یا منهدم شود.
در چنین مواردی پژوهشگران ممکن است پس از عمل جراحی اثرات آنرا بر روی رفتار بیمار مورد مطالعه قرار دهند. چون دستگاه عصبی اساساً یک سیستم الکتریکی است امکان تحریک نمودن سلول های عصبی به وسیله یک منبع الکتریکی خارجی وجود دارد و این عمل در تحقیقاتی که از روش تحریک الکتریکی استفاده می شود انجام می گیرد. در روش تحریک الکتریکی معمولاً الکترود کوچکی را بر روی قسمت بخصوصی از دستگاه عصبی قرار داده و جریان الکتریکی ضعیفی را از طریق الکترود به بدن منتقل می کنند. سپس پژوهشگر نتیجه حاصله از این کار را مورد مشاهده قرار می دهد.
این نوع آزمایش اطلاعات بسیار زیاد و با ارزشی را در مورد عملکرد دستگاه عصبی در اختیار محقق می گذارد. فعل و انفعالات بیوشیمیائی بیشماری در دستگاه عصبی همانند سایر بافت های هر موجود زنده اتفاق می افتد. بنابراین اثر مواد شیمیائی گوناگون بر روی بدن را مورد مطالعه قرار می دهند، و این کار را ممکن است با خوراندن مواد شیمیائی از طریق دهان، تزریق مواد شیمیائی به داخل رگها و یا از طریق الکترودهائی که بر روی بدن فرد آزمایش جاسازی شده مواد شیمیائی را وارد بدن کرده و اثرات آنرا بر روی رفتار مشاهده کنند.
در روش دوم که به وسیله روانشناسان اعصاب بکار میرود، متغیرهای مستقل را دستکاری های روانی از قبیل یادگیری یک مهارت یا اجرای یک مهارت تحت شرایط مشخصی تشکیل داده و متغیرهای وابسته اثرات فیزیولوژیکی حاصله می باشد. پژوهشگر در اینجا وضعیت هائی را به وجود می آورد که تحت شرایط خاصی رفتارهای معینی از فرد مورد آزمایش سر بزند. سپس اثرات آنها را بر روی فعالیت های عصبی مشاهده می کند. این اثرات را غالباً با اندازه گیری تعداد ضربان قلب، فشارخون، میزان عرق کردن بدن، تنش عضلانی و ترشحات هورمونی ارزیابی می کنند زیرا کلیه ساختمان ها و فعالیت های آنها تحت کنترل دستگاه عصبی است.
اغلب اوقات فعالیت الکتریک مغز نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد. در موجودات زنده مغز دائماً فعال است و بهمین جهت بطور خود به خود امواج الکتریکی منتشر می کند. این نوع فعالیت الکتریکی مغز را می توان با قرار دادن الکترودهای هم سطح بر روی استخوان های کاسه سر و با دستگاهی موسوم به الکتروانسفالوگراف (E.E.G) ثبت و ارزیابی نمود. تحقیقات ثبت کرده اند که چندین الگوی الکتریکی کاملاً متمایز از مغز انسان منتشر می گردد و این عمل بستگی به این است که انسان در چه حالتی قرار دارد : در حالت استراحت هیجان زدگی، تفکر و یا در حالت خواب.
قبل از اینکه بحث خود را پیرامون روش و جهت گیری عصبی – روانی پایان داده و به نتیجه گیری بپردازیم، لازم است دو نکته بسیار مهم روشن گردد. اول اینکه مفاهیمی مانند رفتارگرائی ، شناخت گرائی و رفتار حرکتی اعصاب صرفاً به خاطر سهولت طبقه بندی توجه، تمرکز علاقه و کار پژوهشگران مختلف مطرح می شود. هیچ روشی نمی تواند به تنهائی به طور رضایت بخشی جوابگوی سوالات مطرح شده در مورد رفتار انسان باشد. و بنابراین روانشناسانی که در تحقیقات خود از یکی از روش های تحقیقی را در کار خود برای دست یابی به اطلاعات جدید در مورد رفتار انسان بکار می برند.

حسن اریه دکتری تخصصی رفتارحرکتی
فارغ الحصیل دانشگاه شهید بهشتی


 
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
انسانهاي شاد دنياي درونشان را ميسازند، انسانهاي غمگين دنياي بيرونشان را سرزنش ميكنند.