سیده بتول زواریی
باشگاه تاب آوری/ کودکان از 4 الی 7 سالگی
کودکان نیز از این قائده مستثنی نیست. و برای تقویت تاب آوری کودکان در دوران رشد باید کارهایی انجام داد. در این مسیر کودکان را به نسبت سالهای تحولی به چند رده سنی تقسیم بندی کرده اند که یکی از آنها رده سنی 4 تا 7 سالگی می باشد. کودک دراین رده سنی نیز مانند سایر رده ها دارای ویژگی های تحولی خاص این دوره می باشد که به برخی از آنها اشاره شده است.
عروسک بازی، بالا رفتن از بلندی ها (درخت)، بازی با بلوک های چوبی و درست کردن ساختمان یا مدرسه های خیالی از فعالیت های این رده سنی می باشد. آنها به برخی فعالیت های تظاهر دارند و قادر به تفکیک واقعیت از خیال نیستند. پروژه های زینادی را شروع، اما قادر به تکمیل همه آنها نیستند. اگر والدین در این موقعیت به جای کمک به او، وی را طرد کنند کودک احساس گناه و بی ارزشی و یا شیطنت می کند. وظایف اعضای خانواده ودوستان به اندازه وظایف خودش برای او جذاب است.
- اهم کارهایی که والدین با انجام آنها می توانند تاب آوری را در کودک 4-7 سال تقویت کنند، عبارتند از:
- بیان کلامی عشق خود به کودک
- درآغوش کشیدن کودک برای آرام کردن او
- آموزش و تشویق کودکان به تنفس عمیق و یا شمارش تا 10 برای آرام سازی خود
- والدین به عنوان یک الگوی تاب آوری در سختی ها و مشکلات بین فردی برای کودک عمل کنند و رفتار درست در موقعیت های مختلف را برای کودک توضیح دهند.
- وضع قوانین و محدودیت ها و ارائه امتیازات به منظور شکل دهی رفتار بدون تخریب روحیه کودک
- تحسین کودک پس از انجام موفقیت آمیز یک فعالیت یا رفتار مثل تمام کردن پازل، خواندن یک کتاب یا بیان خشمش بدون جار و جنجال
- کمک به کودک در طبقه بندی و شناخت احساساتش
- کمک به خودآگاهی کودک نسبت به خلق و خوی خودش
- عادت دادن تدریجی کودک با سختی ها (متناسب با وضعیت جسمی و روانی او)، با صحبت کردن و خواندن کتاب برای شناسایی عوامل تاب آوری در شرایط مختلف
- تشویق کردن کودک به ایجاد و گسترش ارتباطات و محل مسئله
- برقراری روابط صمیمانه با کودک و ترغیب وی برای بروز وبیان احساساتش
- کمک به مسئولیت پذیری و درک و پذیرش پیامدهای رفتارو عملکرد خودش
- کمک به حفظ استقلال و تعادل او
- قوانین و برنامه ریزی ها برای نظم را برای کودک به طور شفاف توضیح دهند
- کمک کنند که کودک بتواند اگر اشتباهی ازش سرزد آنرا بپذیرد.
- در موقعیت های دشوار و استرس زا کنار کودک بوده و او را دلداری بدهند
- به کودک بیاموزند در شرایط دشوار از عوامل مختلف تاب آوری استفاده کند مثلا به جای تنها ماندن، از دیگران کمک بگیرد یا به جای ترس و خشم همدردی نشان دهد یا به جای تنهایی و رنج بردن با یک دوست مشورت کند.
- در ادامه به یک نمونه در موقعیت خاص اشاره شده است که هر دو رفتار صحیح و نادرست در مواجهه با آن بیان شده است.
"پسر هفت ساله با پدرش در حیاط بود. پدر با همسایه خد بحث شان شد و کار به دعوا کشید. همسایه چاقو کشید و پدر زخمی شد".
- مواجهه صحیح کودک در برخورد با حادثه :
- عشق و علاقه خود را به پدر نشان می دهد وبه او دلداری می دهد (من هستم).
- از دیگران برای امداد پزشکی به پدر کمک می گیرد (من دارم).
- رفتارهای تقویت کننده تاب آوری از سوی دیگران:
- اطمینان دهی به کودک دربهره گیری از توجهات کافی و امداد پزشکی تا بهبودی کامل
- مواجهه غلط کودک در برخورد با حادثه:
- رفتارهای تضعیف کنند تاب آوری از سوی دیگران :
- یا کمک نگرفتن از دیگران
- بازخواست او به خاطر علت احتمالی دعوا.
- یک نمونه از پروژه جهانی تاب آوری
"سارا چهار ساله با برادر بزرگترش بازی می کند و آنها تظاهر می کنند که مغازه ای داند و غذا و آب میوه می فروشند . چند بسته مواد غدایی هم جور می کنند و به دنبال بطری ها یا ظروفی می گردند که بتوانند د رآنها آب بریزند. آنها از خانه غدا و آب آورده اند. در این حین پدرشان آنها را می بیند و متوجه می شود که آنها غدا و آب میوه مورد نیاز خانواده را برده اند".
- اهداف مراقبان
- دادن زمان و توجه کافی برای کمک به کودکان برای یافتن راه حل
- احترام به نیاز آنها برای انجام فعالیت های نمایشی
- اطمینان بخشیدن به آنها که مورد محبت و عشق کافی آنها هستند و کاهش احساس گناه درآنها
- نیاز های کودکان
- به نمایش گذاشتن تمایل برای مشارکت
- درک اینکه چه وقت و کجا برای فعالیت و تجسس مناسب است
- انجام فعالیت های داوطلبانه
- واکنش های تقویت کننده تاب آوری در نمونه فوق
- پیشنهاد جایگزین برای استفاده از سایر اقلام غذایی
- پیشنهاد استفاده از اشیای خیالی به جای غذای واقعی موجب استفاده کودکان از قدرت تخیل می شود
واکنش هایی که تاب آوری را تقویت نمی کند
- والدین برای جلوگیری از آشفتگی و به هم ریختگی، غذا را بگیرند و به جای آن به کودکان کمی شیرینی بدهند و به خواسته کودکان اهمیت ندهند
- کودکان هم به خاطر اینکه والدین اجازه ندادند فعالیت شان را انجام دهند، ناراحت شده و شروع به گریه می کنند و تبعات آن این است که کودکان در آینده از والدین خود در شرایط پیش آمده اجازه نمی گیرند.
تقویت منابع تاب آوری:
( من دارم)
- روابط سرشار از اعتماد
- ایجاد ساختار و قوانین درخانه
- الگوهای نقشی
- تشویق به استقلال
(من هستم)
- من دوست داشتنی و خوش اخلاق هستم
- من مستقل هستم
- من به خودم افتخار می کنم
(من می توانم)
- می توانم ارتباط برقرار کنم
- مسئله را حل کنم و از خلاقیتم استفاده کنم
- احساسات و انگیزه هایم را مدیریت کنم
- حمایت عاشقانه ام را نشان دهم
- مشکلاتش را به تنهایی حل کرده و به دلیل غلبه بر چالش هایش لذت می برد.
- ارتباط بین فعالیت ها و عواقب آنها را درک و احساس مسئولیت می کند.
- کودک قادر است رفتارهای بد دیگران را تشخیص می دهد.
- کودک با بهره گیری از مهارت های کلامی قادر است با دیگران ارتباط برقرار کند و در کنار عشق دیگران احساس خوبی بدست آورده و خود نیز در خوشحال کردن خود و دیگران تلاش کند
- نکته این است که همه کودکان هفت ساله از همه منابع " من دارم" ، " من هستم " ، " من می توانم" به یک اندازه استفاده نمی کنند و همه آنها شیوه منحصر به فرد برای خودشان دارند.
در اینجا اشاره ای داریم به واژگانی که برای نشان دادن تاب آوری یک کودک هفت ساله در مورد محیط، خودش ودیگران یا مهارتهایش می توانیم استفاده کنیم .
منبع تاب آوری " من دارم " شامل عوامل تقویتی:
- روابط سرشار از اعتماد
- ساختار و قوانین در خانه
- الگوهای نقشی
- تشویق به داشتن استقلال
- دسترسی به سلامت، آموزش، رفاه و سرویس های امنیتی یا معادل آنها
منبع تاب آوری " من هستم " شامل عوامل تقویتی:
- من خوش اخلاق و دوست داشتنی هستم
- دوست داشتنی، احساس همدردی و نوع دوستی
- من به خودم افتخار می کنم
- مستقل و مسئول هستم
- سرشار از احساس امید، ایمان و اعتماد هستم
منبع تاب آوری " من می توانم " شامل عوامل تقویتی:
- حل مسئله
- من می توانم احساسات و انگیزه هایم را مدیریت کنم
- اخلاق خودم و دیگران را می دانم
- به دنبال روابط سرشار از اعتماد هستم
