راهنمای تغذیه بالینی بیماران مبتلا به کرونا
تغذیه مناسب برای سلامتی بسیار مهم است. بهویژه در مواقعی که سیستم ایمنی بدن نیاز به آمادگی و مبارزه در برابر ویروس را دارد. دسترسی محدود به غذاهای تازه ممکن است رعایت رژیم غذایی سالم و متنوع را به خطر بیندازد. این دسترسی محدود همچنین میتواند به طور بالقوه منجر به افزایش مصرف غذاهای فرآوری شده که عموماً دارای مقادیر زیاد چربی، قند و نمک هستند، شود. با این حال، حتی با وجود مواد کم و محدود، میتوان از رژیم غذایی سالم پیروی نمود.
این بیماری درمانی ندارد و واکسنی هم برای آن کشف نشده باشد لذا کاری که میتوانیم انجام دهیم این است که سیستم ایمنی بدن را تقویت کنیم. این مسئله مغفول واقع شده و رویکرد کادر درمان ما رویکرد درمان دارویی کرونا است که اشتباه بزرگی است که در دنیا هم در حال اتفاق است و ما از مسئله رژیم درمانی کرونا غافل شده ایم. سیستم ایمنی بدن به شکلی باید تقویت شود که اگر فرد در معرض ویروس کرونا قرار گرفت به شکل خفیفی این بیماری را بگیرد ما برخی افراد مبتلا به کرونا را داشتیم که با رژیم درمانی کاملا بهبود پیدا کردند.
این بیماری درمانی ندارد و واکسنی هم برای آن کشف نشده باشد لذا کاری که میتوانیم انجام دهیم این است که سیستم ایمنی بدن را تقویت کنیم. این مسئله مغفول واقع شده و رویکرد کادر درمان ما رویکرد درمان دارویی کرونا است که اشتباه بزرگی است که در دنیا هم در حال اتفاق است و ما از مسئله رژیم درمانی کرونا غافل شده ایم. سیستم ایمنی بدن به شکلی باید تقویت شود که اگر فرد در معرض ویروس کرونا قرار گرفت به شکل خفیفی این بیماری را بگیرد ما برخی افراد مبتلا به کرونا را داشتیم که با رژیم درمانی کاملا بهبود پیدا کردند.
توصیههای عمومی
مصرف انواع سوپ
سوپ، چون یک غذای نرم و آبکی است برای مبتلایان به کرونا بسیار توصیه میشود و میتوان برای درست کردن سوپ از مرغ، انواع کلمها، سیر، پیاز، هویج، زردک، مقداری کدو حلوایی و زنجبیل استفاده کرد که حاوی آنتی اکسیدان هستند همچنین سبزیجاتی مثل جعفری و شوید را میتوان به این سوپ اضافه کرد. این نوع سوپ مانند دارو برای بیماران مبتلا عمل میکند و اگر روزانه در کنار غذا این سوپ را بخورند این بیمار مقاومت سیستم ایمنی بدنش در برابر کرونا بالا میرود
مصرف انواع سوپ
سوپ، چون یک غذای نرم و آبکی است برای مبتلایان به کرونا بسیار توصیه میشود و میتوان برای درست کردن سوپ از مرغ، انواع کلمها، سیر، پیاز، هویج، زردک، مقداری کدو حلوایی و زنجبیل استفاده کرد که حاوی آنتی اکسیدان هستند همچنین سبزیجاتی مثل جعفری و شوید را میتوان به این سوپ اضافه کرد. این نوع سوپ مانند دارو برای بیماران مبتلا عمل میکند و اگر روزانه در کنار غذا این سوپ را بخورند این بیمار مقاومت سیستم ایمنی بدنش در برابر کرونا بالا میرود
مصرف شکر را محدود کنید
سازمان بهداشت جهانی توصیه میکند که در شرایط ایدهآل میبایست کمتر از ۵ درصد از کل انرژی دریافتی بزرگسالان از قندهای آزاد حاصل شود (حدود ۶ قاشق چایخوری). اگر میخواهید چیز شیرینی بخورید، میوه تازه باید در اولویت باشد. میوههای یخزده، میوههای کنسروی در آبمیوه به جای شربت، و میوههای خشکشده بدون قند اضافه هم گزینههای خوبی هستند.
زمانی که میخواهید دسر و شیرینیجات دیگری را انتخاب کنید، مطمئن باشید که میزان قند کمی دارند و مقدار کمی از آنها را مصرف نمایید. مراقب دسرهای کمچرب باشید، چرا که این مواد اغلب غنی از قندهای اضافهشده هستند.
میزان قند یا عسل اضافهشده به مواد غذایی را محدود کنید و از شیرین کردن نوشیدنیهای خود جلوگیری کنید
مصرف انواع مغزها
سازمان بهداشت جهانی توصیه میکند که در شرایط ایدهآل میبایست کمتر از ۵ درصد از کل انرژی دریافتی بزرگسالان از قندهای آزاد حاصل شود (حدود ۶ قاشق چایخوری). اگر میخواهید چیز شیرینی بخورید، میوه تازه باید در اولویت باشد. میوههای یخزده، میوههای کنسروی در آبمیوه به جای شربت، و میوههای خشکشده بدون قند اضافه هم گزینههای خوبی هستند.
زمانی که میخواهید دسر و شیرینیجات دیگری را انتخاب کنید، مطمئن باشید که میزان قند کمی دارند و مقدار کمی از آنها را مصرف نمایید. مراقب دسرهای کمچرب باشید، چرا که این مواد اغلب غنی از قندهای اضافهشده هستند.
میزان قند یا عسل اضافهشده به مواد غذایی را محدود کنید و از شیرین کردن نوشیدنیهای خود جلوگیری کنید
مصرف انواع مغزها
مصرف انواع مغزها نظیر پسته، بادام، گردو به صورت میان وعده در وعدههای غذایی و هم در رژیم غذایی ماست بیمار یک یا دو قاشق پوره انواع مغزها را توصیه کرد.
فیبر کافی مصرف نمایید
فیبر نقشی اساسی را در گوارش سالم دارد و باعث میشود در طولانی مدت احساس سیری کرده و این امر به جلوگیری از پرخوری کمک میکند. برای اطمینان از مصرف فیبر کافی، در تمام وعدههای غذایی خود از سبزیجات، میوهها، غذاهای سبوسدار استفاده نمایید. غذاهای سبوسدار شامل جو، پاستا، برنج قهوهای، نان گندم سبوسدار است که به غذاهای دارای دانههای تصفیه شده مانند پاستا، برنج سفید و نان سفید ترجیح داده میشوند.
مصرف چربی را محدود کنید
سازمان بهداشت جهانی توصیه میکند که مصرف کل چربی را به کمتر از ۳۰ درصد از کل انرژی دریافتی محدود کنید، طوری که استفاده از چربی اشباعشده نباید از ۱۰ درصد بیشتر باشد. برای دستیابی به این هدف، روشهای پخت و پزی را انتخاب کنید که مانند شیوه بخارپز کردن، کباب کردن یا در سس پختن، نیاز به چربی نداشته و یا چربی کمتری نیاز داشته باشند.
در صورت نیاز از مقادیر کمی روغن غیراشباع مانند کلزا، زیتون یا روغن آفتابگردان برای طبخ غذاها استفاده کنید. غذاهایی مانند ماهی و آجیل را که حاوی منابع سالم چربیهای اشباع نشده هستند، انتخاب کنید. برای محدود کردن چربیهای اشباع، چربی اضافی را از گوشت و مرغ جدا کرده و از گوشتهایی که پوست ندارند استفاده کنید.
ممنوعیت مصرف سرخ کردنی ها
غذاهای سرخ شده را در رژیم غذایی بیمار وارد نکنیم و بیشتر غذاها به صورت کبابی شده، آبپز شده و با چاشنی مناسب صرف شود. مصرف مواد غذایی مانند گوشت قرمز و چرب، کره و لبنیات پرچرب، روغن پالم، و روغن نارگیل را کاهش دهید. تا حد امکان از چربیهای ترانس خودداری کنید.
برچسبهای تغذیهٔ روی غذا را بخوانید تا از نبود روغنهای هیدروژنه جزئی در ترکیبات آن اطمینان حاصل کنید. اگر برچسب غذاها در دسترس نیست، از مصرف غذاهایی که معمولا حاوی چربیهای ترانس هستند، مانند غذاهای فرآوری و سرخ شده مثل دونات و غذاهای پختهشده شامل بیسکوییت، پیتزای منجمد، کلوچهها، کراکرها، و کرههایی که چربی هیدروژنه دارند، خودداری کنید. اگر شک دارید، غذاها و موادی که حداقل فرآوری بر روی آنها انجام شده، گزینههای بهتری هستند.
هیدراته بمانید: آب و مایعات زیاد مصرف نمایید
مسئله بسیار مهم مصرف مایعات به اندازه کافی است برخی افراد فراموش میکنند آب بخورند، چون حس تشنگی حس ضعیفی است و منتظر میشوند که تشنه شوند بعد آب بخورند و در واقع بدن به مرحله بی آبی میرسد که فرد احساس تشنگی میکند. مصرف کافی آب و مایعات در تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مهم بوده و به پاکسازی بدن از سموم کمک میکند و باعث میشود مواد مغذی به راحتی وارد سلول شوند. اما اینکه از کجا بفهمیم که آب به اندازه کافی دریافت میکنیم یا خیر فرد میتواند با توجه به رنگ ادرار از این مسئله اطلاع پیدا کند. اگر ادرار رقیق و روشن باشد پس فرد آب به اندازه کافی مصرف کرده است منابع مایعات، آب و چای و سوپ و غذاهای آبکی است.
خوردن مایعات فراوان برای سلامتی بسیار مهم است. آب شیر اگر در دسترس و مصرف آن ایمن باشد، سالمترین و ارزانترین نوشیدنی است. و همچنین در مقایسه با آب معدنی، به دلیل اینکه هیچ زبالهای تولید نمیکند، بهترین گزینه است. نوشیدن آب به جای نوشیدنیهای شیرین قنددار یک راه ساده برای محدود کردن مصرف قند و کالری اضافی است. برای طعمدار کردن آب میتوان میوههای تازه یا یخزده مانند انواع توت، برشهای مرکبات و خیار و یا گیاهانی مانند نعنا، اسطوخودوس یا رزماری را به آن افزود. از نوشیدن مقادیر زیادی قهوه غلیظ و چای پررنگ، بهویژه نوشیدنیهای کافئیندار و انرژیزا خودداری کنید. این مواد ممکن است باعث کمبود آب در بدن شده و بر الگوی خواب نیز تاثیر منفی بگذارند.
مصرف میوه و آب میوه های طبیعی
بیماران مبتلا به کرونا نباید مصرف روزانه میوه و سبزیجات تازه را فراموش کنند. از آب میوههای تازه به عنوان میان وعده در ۲ تا سه نوبت در روز برای تامین ویتامینهای مورد نیاز بیمار به ویژه ویتامین c استفاده نمایید.مصرف آب هویج،آب انار،آب انبه،آب سیب،آب لیموی طبیعی را فراموش نکنید.
فایده فوق العاده کلم برای بیماران کرونایی
مصرف انواع کلمها بسیار مهم است افراد چه در دوران پیشگیری از ابتلا به کرونا چه در دوران بیماری کرونا و چه در دوران نقاهت از انواع کلمها باید استفاده کنند و بهترین نوع کلم، کلم بروکلی و کلم بنفش رنگ است به شکل ترکیب با برنج مثل کلم پلو، به شکل استفاده در سالاد، به شکل استفاده در سوپ یا بخارپز در کنار سایر سبزیجات میتوان آنها را مصرف کرد. کلمها اثرات بسیار خوب آنتی اکسیدانی دارند و یکی از سبزیجاتی هستند که ما در رژیم غذایی فرد مبتلا به کرونا قرار میدهیم.
اشتباه بزرگ درباره ضرر داشتن شیر برای مبتلایان به کرونا
یک ترسی که در دوران کرونا در بین افراد وجود دارد ترس از مصرف شیر است که کاملا اشتباه است و ما اتفاقا توصیه میکنیم افراد روزی دو تا سه لیوان شیر مصرف کنند. شیر منبع خوبی از کلسیم و پروتئین است و هیچ ماده غذایی نداریم که کلسیم آن به خوبی شیر جذب بدن شود حتی قرص کلسیم به خوبی کلسیم شیر جذب بدن نمیشود. هیچ گزارشی از ضرر داشتن شیر برای مبتلایان به کرونا وجود ندارد برعکس آن مقالات بسیاری درباره مفید بودن شیر داریم بنابراین براساس حدسیات نباید ماده غذایی به این خوبی را از برنامه غذایی خود حذف کنیم. همچنین استفاده از ماست پروبیوتیک هم توصیه میشود. اگر افرادی حس سردی بعد از مصرف ماست دارند براحتی میتوانند با اضافه کردن کشمش به ماست این مشکل را برطرف کنند و حذف این ماده غذایی به هیچ وجه توصیه نمیشود. باید رعایت تنوع و تعادل را در رژیم غذایی دوره کرونا داشته باشیم
***اما در این بخش مروری می کنیم به متن گایدلاین تغذیه ای ابلاغی به بیمارستان ها
منو های غذایی:
در خصوص تغذیه در بیماری کرونا تا کنون هیچ شواهد علمی مستدلی وجود ندارد، از این رو تمامی تدابیر برای حفظ و ارتقا سیستم ایمنی افراد در معرض خطر (کارکنان و بیماران) در نظر گرفته می شود.
مسئولان تغذیه بیمارستان ها می بایست نسبت به تغییر منو های غذایی با تاکید بر گنجاندن موارد ذیل در رژیم غذایی بیماران و برنامه غذایی پرسنل ضمن رعایت تنوع و تعادل اقدام نمایند. طبیعی است رعایت بهداشت مواد غذایی در تمام موارد زیر جزو اولویت ها خواهد بود.
1. استفاده از نان های بسته بندی سبوس دار به جای نان های تصفیه شده
2. حذف دورچین های خام و جایگزینی دورچین های پخته کنار غذاها شامل سبزیجات رنگی مانند: لبو، کدو حلوایی، هویج، بروکلی، گل کلم، فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی، اسفناج، شلغم (حداقل به میزان 60 گرم)
3. استفاده از نارنج، زیتون و گوجه فرنگی خام کنار غذا با نظارت و آموزش نحوه شستشو بلامانع است.
4. حذف کوبیده گوشت و شنیسل و غذاهایی که ممکن است مرکز آنها خوب پخته نشود. (جوجه کباب در صورت تکه های ریز و پخت کامل بلامانع است.)
5. صبحانه متنوع با تخم مرغ آبپز خوب پخته شده، گردو و عدسی
6. بهتر است در وعده صبحانه از شیر پاستوریزه استفاده شود.
7. گنجاندن ماهی در برنامه غذایی بیمارستان بخصوص برای بیماران حداقل یکبار در هفته
8. جایگزین کردن لبنیات پروبیوتیک و کم چرب بجای لبنیات فاقد پروبیوتیک و پرچرب.
9. تهیه سوپ ها مقوی مانند سوپ کدو حلوایی، سوپ شیر و جو، خوراک لوبیا با قارچ، سوپ شیر و خامه و قارچ و... کنار وعده های غذایی
10. گنجاندن آش های تهیه شده بر پایه حبوبات و سبزیحات در برنامه غذایی
11. اضافه کردن سبوس های بسته بندی و پاستوریزه شده به سوپ، آش، کوکو و کتلت
12. تهیه میان وعده برای بیمار و کارکنان: شامل سیب، پرتقال، لیمو شیرین (پس از شستشوی مناسب در سلفون پیچیده شود)، شیر کم چرب، شله زرد(دیرین شده با عسل)
13. تهیه غذاهای نرم یا پوره برای بیماران بی اشتها یا ناتوان (دریافت گزارش مستمر از بخش در خصوص میزان دریافت غذایی بیماران)
14. حذف غذاهای سرد مانند الویه از منو پرسنل
15. تاکید بر دریافت مایعات فراوان و برنامه ریزی و ارسال مایعات از قبیل آب، آبگوشت یا مرغ، آب میوه طبیعی و ... برای بیماران و ایجاد تنوع در مایعات ارسالی برای کارکنان با آنتی اکسیدان های طبیعی
16. رژیم غذایی بیماران با بیماری زمینه ای (دیابت، سرطان، کلیوی و...) با توجه به دستور غذایی پزشک و کارشناس تغذیه مانند سابق مد نظر قرار خواهد گرفت و نیازهای تغذیه ای بیماران توسط کارشناسان تغذیه ارزیابی و برنامه حمایت تغذیه ای تدوین خواهد شد.
توزیع غذا
1. توزیع غذای بیماران:
- ظروف غذای بخش های با بیماران مربوطه مطابق با دستورالعمل معاونت بهداشت به صورت یکبار مصرف استاندارد (گیاهی یا آلومینیوم) تهیه گردد.
- غذای بخش های مذکور توسط متصدی غذا درب بخش تحویل داده شود.
- متصدیان توزیع غذا باید آستین، کلاه، ماسک و دستکش داشته باشند.
2. توزیع غذای کارکنان
- غذای کارکنان شاغل در این بخش ها وکارکنان اورژانس، در ظروف یکبار مصرف تحویل بخش گردد.
- سایر پرسنل (کادر اداری و ...) در سلف سرویس و در ظروف قابل شستشو با رعایت بهداشت سلف سرویس ها می توانند غذا صرف نمایند.
- جمع آوری نمکدان و پارچ های آب از سلف سرویس
نظافت و شستشو
- برنامه شستشوی منظم آشپزخانه، سطوح منتهی به آشپزخانه، سلف سرویس، ترالی های حمل غذا و آبجوش با مواد ضد عفونی کننده، مطابق با دستورالعمل های بهداشتی
- نظارت بر ممنوعیت ورود افراد غیر مرتبط به داخل آشپزخانه
- نظارت بر شستشوی روزانه لباس های کارکنان خدمات غذایی
- تهیه وسایل حفاظت فردی برای کارکنان خدمات غذایی
- کنترل شستشوی منظم دست ها توسط کارکنان خدمات غذایی
آموزش به کادر درمان
- در خصوص تغییر برنامه غذایی بیمارستان با توجه به شرایط
- در خصوص اصول تغذیه در پیشگیری از کرونا و تغییر نگرش احتمالی از شایعات فضای مجازی
- توصیه به استفاده از انواع آجیل ها به علت تامین اسید آمینه آرژنین در جهت تقویت سیستم ایمنی
- توصیه به دریافت طبیعی مواد غذایی به جای مکمل و در صورت نیاز با توجه به شرایط افراد توصیه به دریافت اصولی مکمل های روی، امگا3، ویتامین D و... به صورت روزانه و هفتگی زیر نظر کارشناس تغذیه یا پزشک (در صورت دریافت روزانه 3 تا 5 واحد میوه و سبزی روزانه، تمام نیازهای ویتامینی و آنتی اکسیدانی فرد تامین می شود.)
منابع:
-توصیه های مرجان بهزادی مقدم-عضو هیات مدیره انجمن تغذیه ایران
-شیما هادوی مسئول واحد تغذیه معاونت درمان علوم پزشکی دانشگاه تهران