افتادگی، پرولاپس یا شلی دریچه میترال قلب

اگرچه پرولاپس دریچه میترال معمولا یک اختلال برای تمام طول عمر است، اما بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری هرگز علائمی را از خود نشان نمی‌دهند. گاها برخی از افراد از وجود این بیماری در خود بی‌خبرند!

وضعیت افتادگی دریچه‌ میترال، افتادگی و شلی دو لت (لنگه) قلب بین دهلیز چپ و بطن چپ است. در در این حالت ممکن است یک یا هردو لت (لنگه) دریچه بیش از حد بزرگ شده و دریچه میترال با هر تپش قلب به‌طور کاملاً صاف بسته نشود. با وجود این عیب، لت (لنگه) به داخل دهلیز چپ قوس پیدا می‌کند (که باعث به وجود آمدن صدای “چیلیک” می‌شود).

به خاطر وجود این افتادگی و شلی دریچه، ممکن است کمی خون به عقب ترشح کند (برگشت خون رخ بدهد) و باعث صدای مورمور قلب شود. در بسیاری از موارد این بیماری بی‌ضرر است و نیازی هم به درمان ندارد. تنها در مواردی که این بیماری باعث بازگشت شدید خون میترال شود به درمان نیاز پیدا می‌کند. ناهنجاری دریچه قلب بسیار شایع است و 5 تا 20% جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری در زنان شیوع بیشتری دارد و اغلب در سنین بیست تا چهل سال تشخیص داده می‌شود.

علت افتادگی دریچه میترال قلب
اگرچه افتادگی دریچه قلب از جمله شایع‌ترین عوارض قلب است، اما هنوز تا اندازه‌ای مجهول است و هرچند حدود دو درصد از کل جمعیت به این عارضه مبتلا هستند، ولی علت آن هنوز هم ناشناخته است. اغلب افرادی به آن مبتلا هستند که به دیگر مشکلات قلب دچار نیستند و این عارضه ممکن است ارثی باشد.
 

در بیشتر موارد، افتادگی این دریچه به دلایل ناشناخته رخ می دهد و شاید بتوان گفت که همانند رنگ چشم و قد یک ویژگی ژنتیکی است و به خودی خود بیماری محسوب نمی شود. معمولاً افتادگی به دلیل وجود مشکل در بافت متصل کننده دریچه میترال به ماهیچه‌های قلب رخ می‌دهد.

برخی دلایل افتادگی دریچه قلب می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
►بیماری بافت پیوندی
►بیماری عروق كرونری قلب‌
►کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی
►تکثیر ميگزومی، توموری نزدیک دریچه
► بیماری رماتیسمی قلب (سابقه تب‌ روماتيسمى‌)
 

 

عوامل خطر
عواملی که ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به افتادگی دریچه میترال قلب ‌شوند، عبارتند از:
سابقه خانوادگی ابتلا به افتادگی دریچه میترال قلب
جنسیت زنانه
سن: بین چهارده تا سی سالگی
اسكوليوز یا كژپشتى‌
باریکی ضخامت قفسه سینه
کم بودن وزن بدن
پایین بودن فشار خون
بدشکلی دیوار دیافراگم
سندروم مارفان
بیماری گریوز
سندرم اِهلرِز-دَنلوس
ناهنجاری اِبشتِین

علائم افتادگی دریچه میترال قلب
افراد دارای افتادگی دریچه میترال اغلب علائمی ندارند. ولی احتمال رخ دادن علائمی مانند موارد زیر وجود دارد:
- خستگى
- درد در قفسه سینه
- وحشت‌زدگی یا اضطراب
- ضربان قلب سریع و یا نامنظم قلب(آریتمی)
- تنگی نفس یا دشواری در تنفس، اغلب هنگام دراز کشیدن به پشت و یا در طول فعالیت بدنی
- احساس سبکی سر و سرگیجه

هنگامی علائم بروز پیدا می‌کند که خون به عقب پس زده و احتمال نارسایی هم ممکن است وجود داشته باشد.
علائم پرولاپس دریچه میترال می‌تواند به طور گسترده از یک نفر به فرد دیگر متفاوت باشند. آن‌ها اغلب خفیف بوده و به تدریج گسترش می‌یابند.
 

خطرات افتادگی دریچه میترال قلب
گاهی افتادگی دریچه میترال قلب منجر به ایجاد وضعیتی می‌گردد که تحت عنوان برگشت خون میترال یا نارسایی میترال شناخته می‌شود. به این معنی است که مقدار زیادی خون از طریق دریچه معیوب به سمت عقب نشت می‌کند. نارسایی برگشت خون از میترال قلب ممکن است منجر به پمپاژ اضافی قلب برای جبران جریان برگشتی خون گردد، که این امر موجب ضخیم‌سازی یا بزرگ شدگی دیواره قلب می ‌‌شود. همین امر باعث می‌شود گاهی افراد احساس خستگی نمایند یا تنگی نفس پیدا کنند. داروها معمولاً می‌توانند نارسایی میترال را‌ درمان کنند، ولی برخی افراد برای اصلاح یا جایگزینی دریچه معیوب به جراحی نیاز پیدا می‌کنند.

تشخیص افتادگی دریچه میترال
افتادگی دریچه میترال اکثراً در طی انجام یک تمرین عادی تشخیص داده می‌شود. هنگام انجام تمرین ورزشی، دکتر با گوشی طبی به صدای قلب شما گوش خواهد داد که لت‌های آویخته شده دریچه در حین بسته شدن یک صدای “چیلیک” تولید می‌کنند. ولی اگر از دریچه میترال خون به درون دهلیز چپ به عقب نشت کند، احتمالا پزشک‌تان صدای مورمور قلب یا فش‌فش می‌شنود. چون این صداهای غیر طبیعی قلب دائمی نیستند، حتی اگر شما افتادگی دریچه میترال (MVP) هم داشته باشید، ممکن است پزشک شما در زمان آزمایش این صداها را نشنود. به همین دلیل، احتمالاً مجبور می‌شوید آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی افتادگی دریچه میترال را انجام دهید.

اکوکاردیوگرافی
اکو بهترین آزمایش برای شناسایی افتادگی دریچه میترال است. اکو یک تست پیشرفته و گسترده تر نسبت به نوار قلب می باشد. زمان انجام اکو چند دقیقه به طول می انجامد. با استفاده از اکو پزشک می تواند تصویر دقیقی از دیواره های قلب، دریچه ها و ابتدای سرخرگ به دست آورد. اکو قلب به اینگونه می باشد که امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از قلب را ارائه می دهند.

اکو تخصصی قلب باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا بیماری دقیق‌تر تشخیص داده بشود برای اکو قلب ابتدا کمی ژل را به قفسه سینه می مالند و توسط دستگاه ترانس دیوسر تصاویری از قلب گرفته می شود، این تصاویر با استفاده از امواج صوتی تولید می شوند و هیچگونه ضرری برای انسان و اعضای بدن او ندارند.  


 

اکو بر اساس امواج صوتی با استفاده از فرکانس بالا به قلب پژواک داده و تصویر را به گیرنده می دهد، امواجی که برای تصویر برداری استفاده می شوند امواج ساده ای هستند که اشعه و خطری برای فرد ایجاد نمی کنند، دستگاه ویژه ای برای گرفتن اکو مورد استفاده است که امواج صوتی را به سرتاسر قفسه سینه ارسال می کند.

به طور کلی برای گرفتن اکو تخصصی نیز از همین دستگاه استفاده می شود و پس از برخورد امواج صوتی به قلب و بازگشت، اکو ها جمع می‌شوند و به صورت یک ویدئو روی صفحه به نمایش گذاشته می شوند که پزشک متخصص به تفسیر آن می‌پردازد. اکو انواع متفاوتی دارد و پزشک با توجه به تشخیص خود یکی از آن ها را انتخاب و برای بیمار تجویز می‌کند.

داپلر اولتراسوند
یک داپلر اولتراسوند بخشی از آزمایش اکو است. داپلر اولتراسوند سرعت و جهت جریان خون را از طریق دریچه میترال نشان می‌دهد.

آزمایش‌های دیگر
آزمایش‌های دیگری که می‌توانند به تشخیص افتادگی دریچه میترال قلب کمک کنند عبارتند از:
►آزمایش اشعه ایکس قفسه سینه. از این آزمایش برای نشان دادن مایع درون ریه‌ها یا بزرگ‌شدگی قلب استفاده می‌شود.
►الکتروکاردیوگرام یا EKG. الکتروکاردیوگرام آزمایشی ساده است که فعالیت‌های الکترونیکی قلب شما را ضبط می‌کند. این آزمایش می‌تواند سرعت تپش قلب را نشان داده و یکنواخت بودن یا نامرتب بودن ضرب‌آهنگ آن را مشخص سازد. همچنین در این آزمایش هنگامی که سیگنال‌های الکتریکی از میان قلب عبور می‌کنند، زمان‌بندی و میزان قدرت آن‌ها ضبط می‌شود.


ورزش های مفید
قلب یک ساختار عضلانی دارد و مشابه سایر عضلات با فعالیت تقویت می‌گردد. ورزش هوازی موجب تقویت قلب میگردد و بطور عمومی به افراد دارای پرولاپس دریچه میترال توصیه می‌گردد.

ورزش‌های هوازی شامل:
پیاده روی
دویدن
شنا
دوچرخه سواری با شدت متوسط حداقل به مدت 30 دقیقه جهت شروع ورزش مناسب می‌باشد.

بیمار با پرولاپس دریچه میترال باید شرایط جسمانی خود را حین ورزش کنترل نماید و در صورت احساس سبکی‌ سر، سنکوپ، درد قفسه و سایر نشانه های قلبی ورزش را متوقف نماید و به پزشک معالج مراجعه نماید.
البته پرولاپس دریچه میترال یک عامل تهدیدکننده زندگی به حساب نمی آید و اغلب پیشرونده نمی‌باشد.
 

در بسیاری حالات افتادگی دریچه میترال با رعایت موارد زیر درمان می‌شود:

اطمينان آفرينى
اگر افتادگی دریچه قلب شما با علائمی همراه است، این می‌تواند باعث نگرانی در مورد قلب شما و شدت بیماری دریچه قلب‌تان شود. با این وجود، بسیاری از افرادی که افتادگی دریچه قلب دارند تنها باید از التهاب پوشش داخلی (غشاء) قلب جلوگیری کنند و هر ساله پیگیر معاینات پزشکی باشند. درمان دیگری نیاز نیست.

جلوگیری از التهاب پوشش داخلی قلب
اگر افتادگی دریچه قلب دارید، خطر ابتلای شما به التهاب پوشش داخلی قلب کم است، ولی یک عفونت ممکن است باعث آسیب به دریچه‌های قلب شما ‌شود و شما بایستی این دستورالعمل‌ها به کار بگیرید:
♦هنگام مراجعه به پزشک و دندانپزشک‌ بگویید که بیماری دریچه قلب دارید و یا کارتی را که حاووی این اطلاعات است با خود همراه داشته باشید.
♦اگر علائم عفونتی (گلو درد، درد زیاد و عمومی بدن و تب) دارید با پزشک‌تان تماس بگیرید. هرچند سرماخوردگی‌ها و آنفولانزا ها باعث التهاب پوشش داخلی قلب نمی‌شوند، اما، عفونت‌هایی وجود دارند که ممکن است همان علائم را داشته باشند، پس برای اطمینان و مصون ماندن از خطر با پزشک‌تان تماس بگیرید.
♦عادت‌های خوب بهداشت دهان را تمرین کنید. پیش از هر اقدامی، عموماً عادت‌های خوب بهداشت دهان برای کاهش خطرپذیری شما از التهاب باکتریایی پوشش داخلی قلب مؤثرتر است نسبت به خوردن آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری آن.

با رعایت موارد زیر، از دندان‌ها و لثه‌هایتان به خوبی مراقبت کنید:
- هر شش ماه یکبار پیگیر مواظبت تخصصی از دندان‌ها ولثه‌ها‌یتان باشید.
- به‌طور مرتب مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- از چفت بودن دندان‌های مصنوعی در دهان‌تان به‌طور مناسب و صحیح اطمینان حاصل کنید.
- درباره عادت‌های خوب بهداشت دهان و بیماری‌های قلبی بیشتر بیاموزید.


مراقبت‌های افتادگی دریچه میترال
برای پیشگیری از این عارضه، تکنیک و یا روش خاصی پیشنهاد نشده و معمولاً انجام مداخله خاصی ضرورت ندارد. می توان با انجام مراقبت های مناسب به بهبود وضعیت بیمار کمک کرد:
- نوشیدن آب به میزان کافی، استفاده نکردن از سیگار و دخانیات، خواب و استراحت کافی، مصرف به موقع داروها، کاهش مصرف مواد کافئین دار، مصرف غذاهای سالم و انجام ورزش های مناسب، کاهش مصرف گوشت قرمز و غیره.  

 

پیگیری‌های معمول بعدی
اگر پزشک‌تان احساس کند که شما به مراقبت دقیق‌تری نیاز دارید از شما می‌خواهد که با مراجعه‌ به او در فواصل منظم، وضعیت بیماری دریچه قلب‌تان را تحت نظارت و کنترل قرار دهید. این فواصل ممکن است یک سال یا اغلب بیشترباشد. هنگام مراجعه به پزشک از شما یک آزمایش پزشکی گرفته می‌شود. مطالعات تشخیصی ممکن است در فواصل زمانی معینی تکرار شوند.

جراحی قلب
تنها درحدود ده تا پانزده در صد افراد دارای افتادگی دریچه میترال قلب، به درمان بیشتر نیازمندند و در این موارد به‌خصوص برای اصلاح دریچه میترال، باید دریچه قلب جراحی شود.


برگرفته از وبگاه‌های: