ميگنا : پايگاه خبری روانشناسی و بهداشت روان 14 مرداد 1400 ساعت 9:11 https://www.migna.ir/news/54307/رمز-رازهای-داشتن-یک-خانواده-سالم-چیست -------------------------------------------------- عنوان : رمز و رازهای داشتن یک خانواده سالم چیست؟ -------------------------------------------------- اولین تأثیرات محیطی که فرد دریافت می‌کند از محیط خانواده است و حتی تأثیرپذیری از سایر محیط‌ها می‌تواند نشأت گرفته از آن باشد، خانواده پایه‌گذار بخش مهمی از سرنوشت انسان است و در تعیین سبک و خط مشی زندگی، اخلاق، سلامت و عملکرد فرد در آینده نقش بزرگی دارد. متن : خانواده نقش مهمی در رشد شخصیت و تأمین بهداشت روانی افراد دارد، اغلب افرادی که فاقد سلامت روان هستند از خانواده های ناسالمی برخاسته اند، ارتکاب جرایم، اختلالات رفتاری و شخصیتی، انواع بیماری های روحی روانی، مشکلات کودکان و نوجوانان و نیز بسیاری از ناهنجاری های فردی و اجتماعی، می تواند ریشه در مسائل و مشکلات خانواده ها داشته باشد. ضروری است که ویژگی های خانواده سالم بررسی شده و عواملی که مخل بهداشت روانی خانواده ها است شناسایی و روش های مقابله با آن ها توصیه شود، روشن است عدم تأمین بهداشت روانی خانواده، تلاش های فردی برای رسیدن به اهداف و پیشرفت های فردی و اجتماعی را با مانع روبه رو خواهد ساخت. در حقیقت خانواده، کانون شکل گیری هویت فرد است و به عنوان میانجی در اجتماعی شدن کودک و هم نوایی عمیق وی با هنجارهای اجتماعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و از آنجا که نخستین سال های زندگی انسان در محیط خانواده می گذرد به این واسطه شخصیت او شکل می گیرد. کارکردهای یک خانواده سالم از منظر جامعه شناسی مجید شریفی فر جامعه شناس در گفت وگو با خبرنگار ایمنا" در خصوص کارکردهای یک خانواده سالم از منظر جامعه شناسی، اظهار می کند: یکی از کارکردهای نهاد خانواده جنبه حمایت گری افراد از همدیگر است، یعنی فرد بتواند در محیط خانواده تحت حمایت سایر اعضای خانواده قرار بگیرد، این حمایت چند بخش است و در حال حاضر سه نوع حمایت اقتصادی، عاطفی و معنوی در فضای اجتماعی و از نظر جامعه شناسی برای اعضای خانواده بسیار مهم است. وی در تشریح این حمایت ها افزود: یکی از حمایت ها، حمایت اقتصادی است که زن از همسرش برای خانه درخواست هایی به میزان توانایی او داشته باشد و حمایت اقتصادی شوهر از زن یعنی اینکه تمام تلاش خود را برای رفاه خانواده داشته باشد. حمایت اقتصادی فرزندان از پدر و مادر این است که درخواست های آنها به میزان توانایی والدین باشد و همه اعضای خانواده هوای همدیگر را داشته باشند. این جامعه شناس، می افزاید: نوع دیگر حمایت عاطفی است، یعنی اعضای خانواده احساسات هم را درک کنند برای مثال در خانواده اگر کودکی بخواهد با پدر و مادر خود صحبت کند و والدین مشغول تلفن همراه و فضای مجازی باشند و توجهی به صحبت های کودک، شیرین کاری یا جوک گفتن او ندارند، حمایت عاطفی لازم از فرزند را ندارند، بر عکس این قضیه هم وجود دارد والدینی که تمایل به صحبت با فرزند خود دارند و او دائم در حال وقت گذرانی با رفیق ها و توجه زیاد به دوستان بوده و از پدر و مادر خود حمایت عاطفی ندارد. اهمیت حمایت عاطفی اعضای خانواده وی تصریح می کند: در حال حاضر بسیاری از زوجین از همدیگر حمایت عاطفی ندارند، همه افراد می دانند شخصیت زن نیاز به توجه و شنیده شدن از جانب همسر دارد و مردی که به این موضوع توجه نمی کند و وقت برای شنیدن حرف های همسر خود نمی گذارد در واقع از او حمایت عاطفی نمی کند، یا گاهی اوقات مردان دوست دارند یک اتفاقی که برای آنها در محیط کار افتاده را با جزییات برای اعضای خانواده تعریف کنند و در عین حال مورد توجه و حمایت عاطفی آنها قرار بگیرند، اما گاهی اوقات همسر و فرزندان آنها ماجرا را که می شنوند واکنش خوبی نشان نمی دهند که این امر حاکی از مورد توجه نبودن صحبت های پدر خانواده است در حالی که طرف مقابل منتظر انتقاد، توجه و حمایت عاطفی خانواده است. شریفی فر، تاکید می کند: در بین خانواده ها بسیار می بینیم خیلی اوقات در مورد حرف هایی که دیگران می زنند کلمه واقعاً، جدی را طرف مقابل بر زبان می آورد این واکنش به معنای آن است که حرف تو را شنیدم حالا شاید اصلاً باور هم نکرده است، اما شنیده شدن آن را به طرف مقابل نشان می دهد. حمایت عاطفی بسیار مهم است، اگر این حمایت عاطفی و روحی افراد خانواده از همدیگر نباشد با توجه به اینکه یک نیاز برای فرد است معمولاً در بیرون از خانواده افراد به دنبال جلب توجه هستند و نتیجه این اتفاق بروز بعضی از آسیب هایی می شود که در شرایط فعلی در اجتماع وجود دارد. لزوم حمایت معنوی اعضای خانواده از یکدیگر وی اضافه می کند: حمایت دیگر معنوی است یعنی اینکه اعضای خانواده از باورها و اعتقادات مشترک همدیگر حمایت کرده و برای این حمایت معنوی زمینه سازی کنند، برای مثال وقتی یک زن و مردی با هم ازدواج می کنند، هر دو در زمان مجردی نماز خوانده و روزه می گرفتند و در حد یک انسان معمولی متدین بودند، باید در زندگی زوجی بستر حمایت معنوی بیشتر از هم را فراهم کنند. این جامعه شناس، اظهار می کند: اگر مردی مقید است که نماز اول وقت بخواند و با همسر خود بیرون رفته و او خرید کردن و کارهای دیگر خانه را اولویت قرار دهد، در حقیقت مرد از تمایل معنوی باز می ماند و زن از او حمایت لازم را نکرده است، در حالی که حمایت معنوی زوج ها از هم ضروری است و نتیجه این حمایت را در زندگی خود می بینند، همه آمارها حکایت از آن دارد آدم های متدین تر معمولاً متعهدتر هستند، وقتی حمایت معنوی برقرار باشد مرد خانواده تعهد را برای خانه به ارمغان می آورد. شریفی فر، تصریح می کند: یا بر عکس این اتفاق هم را در بین خانواده ها شاهد هستیم، بعضی از خانم ها علاقمند به مراسم مذهبی هستند و آقایان به این موضوع اهمیت نداده و حتی تمسخر می کنند و حمایت معنوی لازم از همسر خود ندارند یا گاهی اوقات افراد قصد رفتن به سفر زیارتی دارند که باید اعضای خانواده کمک لازم برای محقق شدن این برنامه داشته باشند. اهمیت تقسیم کار و آموزش مهارت های زندگی در خانواده وی در خصوص اهمیت مشارکت پذیری برای انسجام بیشتر یک خانواده، اظهار می کند: انسجام بیشتر خانواده این است که روابط بین اعضای خانواده بر هر رابطه دیگری مقدم باشد، با توجه به اینکه اعضای خانواده در زندگی چند نوع ارتباط مانند ارتباط با شخصیت خود، ارتباط با طبیعت، ارتباط با رسانه ها، ارتباط با همکاران و اطرافیان دارند و در بین این نوع ارتباط ها به وضوح شاهد هستیم که رابطه با اطرافیان به خصوص خانواده مقدم بر موارد دیگر است و وقتی این ارتباط اتفاق بیفتد مشارکت هم وجود دارد، یعنی افراد خانواده از پیله انزوا و تنهایی بیرون می آیند و می توانند در مسائل مشارکت کنند. این جامعه شناس، تاکید می کند: مشارکت بیشتر در بخش جامعه پذیری است، اگر بخواهیم فرزندان را خوب تربیت کنیم باید آنها را جامعه پذیر کنیم، جامعه پذیری فرزندان یعنی اینکه آنها بتوانند مهارت های زندگی اجتماعی را در دل زندگی یاد بگیرند و این نوع مشارکت پذیری امکانپذیر است، خیلی اوقات کودکان در شستن ظرف ها و کارهای خانه به والدین کمک می کنند و در حقیقت آنها مهارت های زندگی را به صورت عملی می آموزند، تقسیم کار به منظور آموزش مهارت های زندگی و مشارکت پذیری اعضای خانواده است که این موضوع بیشتر وجه تربیتی دارد، ضروری است والدین در هر زمینه ای که فرزند آنها تخصص و علاقه دارد او را برای مشارکت پذیری در خانه به کار بگیرند و مهارت های زندگی را به آنها یاد بدهند. با وجود تمام باید یک خانواده سالم داشت احمد پدرام روانشناس و خانواده درمانگر در خصوص معیارهای یک خانواده سالم و نقش آن در شکل گیری سلامت فرزندان، اظهار می کند: نگاه قدیمی و کلاسیک به خانواده سالم تجسم فضایی است که پدر و مادر با فرزندان دور هم جمع شده و صبحانه، ناهار و شام می خورند و با همدیگر بیرون می روند، اما امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و سختی زندگی گرفتاری های کار و جامعه هم وجود دارد و در ایران مرد خانواده ای را نمی بینیم که با یک شیفت کار بتواند زندگی خود را اداره کند و معمولاً مردان از صبح تا شب سر کار هستند تا بتوانند پرداخت هزینه ها و مخارج خانواده را بر عهده داشته باشند. وی می افزاید: کار دو شیفت مرد خانواده برای این است که بتواند فرزند خود را به مهدکودک، مدرسه و دانشگاه بفرستد، به طور طبیعی اولین چیزی که می بینیم تغییر فضای خانواده پدر را مجبور کرده است بیشتر کار کند و باید رندانه تر و ظریف تر به خانواده جامعه امروز نگاه کنیم. این خانواده درمانگر، تصریح می کند: زن خانواده اگر کارمند، فرهنگی یا فعال در شرکتی باشد یا در مشاغلی که امروزه بیشتر خانم ها حضور پیدا می کنند، مجبور است بیرون از خانه کار کند، باید بتواند مسائل روزمره زندگی خانوادگی را حل کند، اگر زن خانواده خانه دار باشد باید در داخل محیط خانه بتواند با مشکلات اقتصادی و زندگی کنار بیاید. پدرام تاکید می کند: افراد با وجود این مشکلات می خواهند یک خانواده سالم داشته باشند، باید بدانیم تنها کنار هم بودن مهم نیست، باید اعضای خانواده با همدیگر همدل باشند و بتوانند حتی از طریق فضای مجازی با ارسال پیامک و صوت احوال همدیگر را جویا شوند. هوشیار بودن به وجود هم و رعایت حقوق همدیگر را از دور و نزدیک رعایت کنند، قرار نیست فکر کنیم خانواده وقتی در خانه نشستند باید هوای همدیگر را داشته باشند، بلکه باید همیشه برای همدیگر وقت بگذارند و با همدیگر ارتباط داشته باشند. استحکام یک خانواده با درک تفاوت ها و احترام متقابل این روانشناس در خصوص عوامل تحکیم یک خانواده سالم، اظهار می کند: این ارتباط می تواند در فضای واقعی یا مجازی باشد، می تواند همدلی باشد که پدر خانواده شب به همسر و فرزند بگوید امروز سر کار به یادتان بودم، مرد خانواده می تواند وسط یا آخر هفته صبحانه و شام را با خانواده خود بخورد، زندگی های امروزی به گونه ای است که خانواده چند دفعه می توانند با هم غذا بخورند و زن و شوهر می توانند برای مدت کوتاه با همدیگر وقت صرف کنند و گفت و شنود داشته باشند. وی ادامه می دهد: یک خانواده می تواند به مدت نیم ساعت با همدیگر سریال ببینند و بعد از تماشای سریال والدین می توانند با همدیگر ساعتی گفت و شنود داشته باشند، همدلی داشته و حس شأن را به همدیگر بگویند در عین حال حس همدیگر را درک کنند و این درک متقابل، احترام گذاشتن به حریم خصوصی همدیگر، درک تفاوت ها و رعایت حال فرزندان نسبت به سن آنها، گوش دادن به حرف فرزندان به دلیل نیاز عمیق آنها به ارتباط بین آنها و پدر و مادر از صفت های یک خانواده سالم است که در آن پرخاشگری نیست و وجود گفت و شنود و نخوردن داروهای اعصاب و روان از ویژگی های بارز یک خانواده سالم است. این استاد دانشگاه، تصریح می کند: البته نمی گوییم که افراد داروی اعصاب مصرف نکنند، امیدواریم شرایط زندگی این قدر برای آنها آسان و بدون دغدغه شود که انسان ها بتوانند احساسات خود را به درستی بروز دهند و در عین حال احساسات دیگران را نیز به درستی درک کنند تا مصرف داروی اعصاب کمتر باشد و در زندگی سالم خانوادگی آنها محبت و عشق حاکم شود. پدرام، تاکید می کند: در حقیقت استحکام یک خانواده با درک تفاوت ها، گفت و شنود و رفع سوءتفاهم ها فراهم می شود، یک رویکرد صمیمی روشن و محترمانه است، رویکردی آمرانه، عاجزانه، با کنایه، تحقیرآمیز و با سکوت های آزار دهنده نیست، باید آگاه باشیم قهر و سکوت، بی سر و صدا بودن یک خانواده نشانه سالم بودن آن نیست و گفت و شنود و روابط صمیمی والدین و فرزندان برای سلامت خانواده ضروری است.