نوشيدني هاي مفيد، نوشيدني هاي مضر
حيات هيچ موجود زنده اي بدون آب ميسر نيست. ۷۰ درصد وزن بدن انسان را آب تشکيل مي دهد و بخش عمده اي از مواد مغذي مورد نياز بدن از طريق نوشيدني ها تامين مي شود و فعاليت سيستم هاي حياتي بدن انسان به آب وابسته است. کم آبي مي تواند باعث بروز اختلال در عملکرد صحيح بدن، دفع مواد زائد و تنظيم دما شود. به طور کلي آب لوله کشي تصفيه شده بهترين و سالم ترين نوشيدني براي انسان است و پايه تمام نوشيدني ها محسوب مي شود. در اين مطلب قصد داريم به معرفي انواع نوشيدني ها و ويژگي هاي آن بپردازيم که اميدواريم مفيد واقع شود.
شير
به طور معمول شير مورد نياز روزانه انسان از گاو تامين مي شود. با مصرف روزانه شير مي توان بخش عمده اي از مواد مغذي ضروري مورد نياز بدن را تامين کرد. علاوه بر آن شير منبع مهمي در تامين پروتئين روزانه نيز به حساب مي آيد به طوري که نيم ليتر شير ۲۰ تا ۲۵ درصد از کل پروتئين مورد نياز روزانه افراد را تامين مي کند.اما شير انواع بسيار متفاوتي دارد که بر کيفيت آن تاثير مي گذارد. به نوشته ايسنا شيرهاي کم چرب، معمولي و پرچرب با توجه به نيازهاي تغذيه اي افراد مختلف عرضه مي شود . مقدار چربي استاندارد شير در ايران 2.5 درصد است و شير کم چرب يا پرچرب کمي بيش از اين مقدار چربي کم يا زياد دارد.شير کم لاکتوز: بعضي از افراد به طور طبيعي به قند شير يا لاکتوز حساسيت دارند که مصرف اين نوع شير به اين دسته از افراد توصيه مي شود. در تهيه اين شير متخصصان با تغيير فرمولاسيون شير، شير کم لاکتوز يا بدون لاکتوز توليد مي کنند.شير غني شده: در فرآيند غني سازي شير يک يا چند ريز مغذي به شير با هدف مصرف آن توسط گروه هاي خاص افزوده مي شود و در هر کشوري بسته به نوع کمبودهايي که در افراد وجود دارد، نوع و مقدار ويتامين ها يا املاح اضافه شده به شير تعيين مي شود. در کشور ما غني سازي شير با ويتامين D انجام شده است. شير طعم دار: شيرهاي طعم دار با هدف ايجاد تنوع و تطابق با ذائقه مصرف کنندگان مختلف توليد مي شود.رايج ترين افزودني هاي مجاز در شير پودر کاکائو، شکر، کنسانتره يا آب ميوه است.
نوشابه هاي گازدار
نوشابه هاي گازدار ترکيبي از آب، مواد رنگي، طعم دهنده و گاز کربنيک يا دي اکسيد کربن خوراکي است و مصرف مستمر آن باعث بروز اختلالات زيادي در فرد مي شود. پوکي استخوان، کهير، عوارض تنفسي، گوارش،افزايش وزن، چاقي، بيماري هاي قلبي- عروقي، پوسيدگي دندان از شايع ترين اختلالاتي است که در اثر مصرف مداوم نوشيدني هاي گازدار بروز پيدا مي کند.
آب ميوهآب ميوه به ۲ دسته طبيعي و صنعتي تقسيم مي شود و طبيعي است که بيشتر آب ميوه هايي که در بازار وجود دارد از نوع صنعتي است.انواع آب ميوه هاي صنعتي در بسته بندي هاي مختلف و با رنگ هاي متنوع در دسترس مردم قرار دارد که به دليل سهولت دسترسي و مصرف آسان از آن استقبال مي شود اما مصرف روزانه آن به دليل داشتن شکر زياد ، مواد رنگ دهنده و افزودني و اسانس به هيچ عنوان توصيه نمي شود.
در مقابل آب ميوه هاي طبيعي که در منزل تهيه مي شود و بلافاصله پس از تهيه براي حفظ ارزش غذايي مصرف مي شود، بسيار سالم و مغذي است. نوشيدن آب مرکبات که سرشار از ويتامين C است به جذب آهن در بدن کمک مي کند و نوشيدن آب ميوه هايي که رنگدانه هاي قرمز يا ارغواني دارد به دليل داشتن آنتي اکسيدان، خطر ابتلا به عوارض قلبي- عروقي و سرطان را کاهش مي دهد.
دوغ
دوغ هاي ساده و بدون گاز بهترين نوع دوغ است که بيشترين مصرف را دارد.دوغ که پايه لبني دارد، به دليل دارا بودن کلسيم و انواع ويتامين ها انواع ريزمغذي هاي مورد نياز بدن را تامين مي کند. مصرف يک ليوان دوغ يک چهارم نياز روزانه بدن به کلسيم را برآورده مي کند.در مقابل دوغ هاي ساده و بدون گاز دوغ هاي گازدار و طعم دار وجود دارد که اگرچه طعم بهتري دارد اما اين گاز ارزش غذايي آن را کاهش مي دهد و پس از مصرف، آزاد شدن گاز CO2 در معده، باعث ناراحتي هاي گوارش مي شود.دوغ هايي با اسانس نعناع يا آويشن براي تشويق به مصرف دوغ مناسب است اما بهترين نوع دوغ کفير است که حاصل تخمير باکتري پروبيوتيک در شير است.اين ميکروب به سيستم گوارش در هضم غذا کمک شاياني مي کند و در پيشگيري و درمان بسياري از بيماري ها مفيد است. خوب است بدانيد رنگ دوغ بايد سفيد ، سفيد شيري و از نظر طعم و بو مطبوع و فاقد هرگونه طعم و بوي خاصي باشد. توصيه مي شود در صورت تمايل به مصرف دوغ، بهتر است دوغ کفير، دوغ هاي ساده و کم نمک و بدون گاز را انتخاب کنيد.
چاي
يکي از پرمصرف ترين نوشيدني ها در ايران و جهان چاي است.گفته مي شود روزانه بيش از يک ميليارد فنجان چاي در دنيا مصرف مي شود.کافئين، فلوئور، آنتي اکسيدان و تانين موجود در چاي از بروز برخي سرطان ها پيشگيري مي کند اما نکته اين جاست که مصرف بيش از ۳ فنجان چاي در روز به دليل دريافت کافئين زياد، قند و شکري که با چاي مصرف مي شود و هم چنين کاهش جذب آهن توصيه نمي شود.چاي سفيد: اين نوع از چاي که به دليل انجام نشدن فرآيندهاي موسوم در تهيه چاي، رنگ آن سفيد است. بيشترين مقدار آنتي اکسيدان و کمترين مقدار کافئين را دارد.چاي سياه: پرطرفدارترين نوع چاي در جهان است که در واقع چاي تخمير شده است و به دليل داشتن کافئين در رفع خستگي و خواب آلودگي موثر است. يک فنجان چاي سياه حاوي ۶۰ ميلي گرم کافئين است.چاي سبز: نوعي چاي است که آنزيم هاي موجود در برگ آن طي فرآيندي غيرفعال مي شود. به همين دليل ميزان آنتي اکسيدان موجود در برگ سبز چاي از برگ سياه چاي بيشتر و خواص درماني آن نيز بيشتر است. اثربخشي چاي سبز زماني است که روزانه دو فنجان به صورت مستمر مصرف شود.
شربت هاي خانگي
از بهترين نوشيدني ها که سابقه طولاني در فرهنگ ما دارد شربت هاي خانگي است که متناسب با هر فصل از آن استفاده مي شود.شربت گلاب، آبليمو، خاکشير، آلبالو، به ليمو، سکنجبين علاوه بر اين که از نظر مواد مغذي مناسب با فصل تهيه مي شود، بسيار سالم است و جايگزين مناسبي براي آب ميوه هاي صنعتي، نوشابه و دوغ هاي گازدار است. اقبال مردم به مصرف اين نوشيدني هاي خانگي باعث شده است که انواع صنعتي آن هم به بازار بيايد که قطعا در صورتي که مجوز وزارت بهداشت داشته باشد از ساير نوشيدني هاي صنعتي بهتر است اما توصيه مي شود انواع خانگي آن به ويژه کم شيرين تهيه و مصرف شود. ماءالشعير
از جوشاندن جو در آب مايعي به دست مي آيد که آن را ماءالشعير مي نامند. اين مايع بدون الکل خنک کننده و حاوي املاح و ويتامين هاي مفيد براي بدن است. ازجمله خواص اصلي اين نوشيدني انواع ويتامين Bاست. دکتر مسعود کيمياگر متخصص تغذيه و عضو هيئت علمي دانشگاه تهران درباره اين نوشيدني به خراسان مي گويد: بدون شک ماءالشعير از نوشابه هاي گازدار مفيدتر و خواص آن بيشتر است. اما از نظر دريافت کالري تفاوت چنداني با نوشابه ندارد؛ يعني کساني که نگران اضافه وزن و چاقي هستند همان قدر که بايد از خوردن نوشابه پرهيز کنند بايد از مصرف ماءالشعير هم اجتناب ورزند. خواص اصلي ماءالشعير در تخمير جو نهفته است و به همين دليل نسبت به نوشابه ارجحيت دارد.اما متاسفانه در حال حاضر روند صنعتي شدن باعث شده است که تخمير به شکل سنتي انجام نشود بنابراين از عصاره مالت استفاده مي شود که خواص آن از ماءالشعير اصلي که در آن تخمير واقعي انجام مي شود کمتر است.دکتر کيمياگر درباره ميزان مصرف ماءالشعير با توجه به استقبال مردم از اين نوع نوشيدني توضيح مي دهد: به طور کلي مصرف بيش از يک تا ۲ ليوان اين نوع نوشيدني توصيه نمي شود و تفاوت چنداني بين ماءالشعير با طعم هاي مختلف وجود ندارد و همه آن ها از نظر کالري يکسان است.مايعات به طور کلي براي رفع تشنگي و نياز دستگاه هاي مختلف بدن به آب و املاح مصرف مي شود. اما مصرف ماءالشعير براي مبتلايان به بيماري هاي کليوي و مبتلايان به يبوست بيشتر توصيه مي شود. هر چند متخصصان تغذيه همواره بر تنوع تاکيد مي کنند و اصرار دارند که نوشيدني هاي متنوع بايد در برنامه غذايي افراد گنجانده شود.اين متخصص تغذيه درباره نوشيدني ماءالشعير بين غذا مي گويد: گفته مي شود که با خوردن مايعات هنگام غذا خوردن شيره معده رقيق مي شود در صورتي که چنين نيست و دستگاه گوارش روزانه ۲ ليتر مايع ترشح مي کند.بنابراين خوردن يک ليوان مايعات همراه غذا مشکلي به وجود نمي آورد.آن چه مهم است اين نکته است که دستگاه گوارش از ناحيه دهان تا معده سرد و گرم نشود و دندان ها و محيط دستگاه گوارش ناگهان در معرض غذاي بسيار داغ يا نوشابه بسيار سرد قرار نگيرد.
هم چنين دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذيه درباره تاثير مثبت نوشيدن ماءالشعير براي مبتلايان به اختلالات گوارشي به خراسان مي گويد: هيچ مدرک و مستند علمي براي اين مسئله وجود ندارد و اين تبليغات شرکت هاي توليدکننده ماءالشعير است که براي بازاريابي و فروش محصولات خود اقدام به انتشار چنين اخباري مي کنند. وي تاکيد مي کند: مصرف ماءالشعير به دليل دارا بودن مخمر و گروه ويتامين هاي B بسيار مفيد است اما گاز و شکر و ترکيبات کربوهيدراتي آن براي مصرف کننده اي که در درازمدت آن را استفاده مي کند، مضر است بنابراين مصرف متعادل ماءالشعير توصيه مي شود. خراسان - مورخ پنجشنبه 1391/01/17 شماره انتشار 18086
