مزایا و معایب نظام آموزشی 3-3-6

نظام آموزشی کشورمان از زمان شروع آموزش تعلیم و تربیت سنتی در ایران تا کنون تغییرات چشمگیری را به خود دیده  و نظام کنونی قابل مقایسه با نظام های ابتدایی نیست ، تغییر سازنده در هر نظامی نشانه پویایی آن نظام آموزشی است و نظامهای بسته هیچ گاه نتوانسته اند به مرحله شکوفایی و هدف های غایی خود دست یابند ، بحث در مورد مزایا و معایب هر نظامی که هنوز به مرحله اجرا در نیامده خوش بینی و بدبینی هایی را به دنبال دارد ، اما نمی توان چشم بسته نیز به استقبال نظامی جدید با هدفهای جدید رفت ، این مثل آن است است که عضو یک خانواده باشی و ساختمان آن و اثاثیه را تغییر دهند و شما هیچ نقش و فعالیتی  در آن نداشته باشی ، پس ما معلمین لازم است که به جوانب مثبت و منفی این نظام جدید آگاه باشیم چون در سال تحصیلی جدید باید با آن رو به رو شویم و بتوانیم به نحواحسن آن را در آموزشگاه ها اجرا کنیم.

علاوه بر قشر فرهنگی  نظام 6-3- 3 از طرف والدین و مردم عادی ، کارشناسان، برنامه ریزان مورد نقد و بررسی قرار می گیرد و ایده ها و نظرات مخالف و موافق خود را اظهار می دارند . چون بحث ما در خصوص طرح 6-3-3 و کلاس ششم ابتدایی است ، بنابر این به پاره ای از مزایا و معایب آن می پردازیم، امید آست که مفید واقع گردد . بحث در مورد مزایا و معایب هر طرح، تا زمانی که هنوز مراحل اجرایی خود را سپری نکرده است شاید  ما را نسبت به آن  نا امید یا بسیار خوش بین سازد .
بنابراین  هم اکنون  طرح 3-3-6 در جامعه توسط افراد مختلف ،از مردم عادی گرفته تا کارشناسان ، برنامه ریزان علوم تربیتی و قشر فرهنگی که مجریان اصلی آن هستند نقد می شود و هر کس به نوعی ایده های مخالف و موافق خود را بیان می کنند . همان طور که می بینیم درمدت زمان خیلی کم طرح های متعددی برای اجرا وارد مقطع ابتدایی شده است.

به راستی چرا در این مدت کم ،این همه طرح بر مدارس عرضه میشود ؟
مگر قبلا زمان را از ما گرفته بودند؟
آیا وجود طرح های زیاد ، و در بسیاری از موارد موازی ما را در رسیدن به اهداف آموزش و پرورش نا کام نمی سازد؟ طرح 3-3-6 ، طرح کرامت ، طرح سبا ، طرح خلاقیت ، روز نظم همگانی ، جابربن حیان ، طرح ضمن خدمت های فشرده ،طرح  طناب زنی، طرح توصیفی و بسیاری از طرح ها که در اینجا مجال نوشتن آن ها نیست !!!!
چون بحث اصلی ما در مورد نظام  3-3-6  است بنا بر این می خواهیم به پاره ای از محاسن و معایب آن بپردازیم که بطور جداگانه در این مقاله آمده است.

مزایای 3-3-6 و یاپه ششم
1- تکمیل و عملی شدن مهارتهای زندگی در پایه ششم ابتدایی با توجه به در نظر گرفتن ماده درسی مهارتهای زندگی در آن پایه .
2- ارشد بودن دانش آموزان پایه  ششم در مدرسه حفظ می شود .
3- اختصاص دروس تفکر و پژوهش و کار و فناوری دربرنامه  درسی  پایه ششم که لازمه زندگی امروزی و نظام آموزش و پرورش امروز است با توجه به این که هوشمند سازی مدارس سطح کشوردر حال اجراء  است مفید است .
4- ارتقای جایگاه معلمان به طوری که تعدادقابل توجهی از معلمان ابتدایی علاقه زیادی به تدریس در سطوح بالاتر مثل کلاس ششم را دارند .
5- بالا رفتن سن دانش آموزان برای ورود به مقطع بالاتر .
6- از بین رفتن خلاء بین پنجم ابتدایی و اول راهنمایی .
7-  کاهش افت تحصیلی دانش آموزان در اول راهنمایی
8-  استرس و اضطراب دانش آموزان کم می شود وبرای رفتن به مقطع متوسطه ابتدایی ، آمادگی بیشتری پیدا می کنند .
9-در حال حاضر نیروهای آموزشی مجرب جذب دوره ی پیش دانشگاهی می شوند  ، که با اجرای این طرح امکان توزیع متعادل نیروها فراهم می شود.
10- با توجه به این که بچه ها در این سن  هنوز امادگی مواحه شدن با گروهی از معلمین را ندارند(برای هر در س یک معلم )این امر باعث بیشترین افت تحصیلی  می شد  که پایه ششم میتواند این امر را یک سال به تاخیر اندازد و دانش آموزان امادگی بیشتری پیدا کنند.
11-  سطح درو س  راهنمایی با ابتدایی خیلی نزدیک به هم نیست که پایه ششم می تواند این خلاء را پر کندو دانش اموز را اماده نماید.
12- مسولان مدارس راهنمایی بیشترین مشکلات رفتاری را با  این گروه از بچه ها دارند.
13- ششم ابتدایی پایة ای برای تقویت هدف‌های جا مانده در دوره ابتدایی است که از این لحاظ میتواند یاریگر بچه ها باشد. برای ایجاد سطوح  ابتدایی 3-3نیاز بود این اقدام صورت پذیرد.

ب -  معایب و مشکلات اجرای طرح :
1- کمبود معلم و امکانات کافی و برنامه ریزی شده در مدارس ابتدایی
2- وجود معضل هم زیستی کودکان سال اول ابتدایی با پایه ششم ابتدایی .
3-نبود برنامه های مدون و کارشناسی شده برای مردودی های پایه ی اول راهنمایی سال جاری
4- عدم توانایی آموزگاران و دبیران برای آموزش تعداد متنوع کتاب های درسی با مفاهیم متنوع در صورتی که با یک کلاس و یک معلم تدریس شود.
5-ضعف آموزشی و جبهه گیری های بعضی از همکاران
6-تفاوت زیاد سنی دانش آموزان ابتدایی مخصوصا در مناطق روستایی و عشایری که معمولا دانش آموزان در کلاس های چند پایه و مختلط (پسر و دختر ) هستند مشکل بیشتر نمایان می شود.
7-  آموزش و پرورش در کوتاه مدت امکان تامین و آموزش معلمان به ویژه برای پایه ی ششم ندارد.
8- سرمایه گذاری نظام آموزش و پرورش بر روی شکل ساختار دوره ها می تواند مانعی بر سر راه تغییر محتوا باشد .
9- کمبود فضای آموزشی     
10-بدون نظر خواهی قبلی وبرنامه ریزی قبلی می باشد.
11- تمایل نداشتن دانش آموزان به تحصیل در همان مدرسه چون تغییر و تحولی ایجاد نمی شود.
12-فضای زیبا سازی رده ی سنی 6تا 10 سال با نوجوانی متفاوت است
13- اختلاف سنی ، جسمی و روحی و روانی زیاد بین پایه های ابتدایی ، پایه اول تا پایه ششم
14 - همراهی معلمان با دانش آموزان از پایه اول تا سوم ابتدایی در عمل گاهی باعث  بروز مشکلاتی برای دانش آموزان و معلمان خواهد کرد .
15- اجرا نکردن طرح بصورت آزمایشی در منطقه ای محدود .
16- شتابزدگی بیش از حد اجرای ان
17- تدوین کتب پایه ششم ابتدایی هنوز به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش نرسیده است،
18- از اندازه میز و صندلی و فضا و...... ودیگر ملزومات که بگذریم  
- شصت هزار کلاس  ششم ابتدایی درمدارس نیاز است
ضمنا 600000معلم (دوره دیده ضمن خدمت کتب جدید)  نیاز است
ضمن اینکه بسیاری از این مدارس به دلیل افزایش جمعیت  رتبه ی ان ها تغییر کرده وبه چارت نیروی جدید نیازمند خواهد بود که خود چند هزار نیرو را می طلبد.  

ارایه راهکارهای پیشنهادی:
1- نظارت دقیق وهمه جانبه بر روند اجرای طرح
2- ارتقاء جایگاه مدیریتی  مدیران مدارس
3- استفاده از فناوری های جدید
4-آموزش مداوم معلمان
5- توجه خاص به معیشت معلمان
6- جلوگیری ارز ورود معلمان کم انگیزه به مقطع ابتدایی و ...
7-جلوگیری از تعطیلی بی مورد مدارس
8- اهمیت دادن معلمان به آموزش مهات های زندگی
9 – جدا سازی رده ی سنی   6 تا 8  ساله ( پایه های اول ، دوم وسوم ) از  9 تا 11 ساله(پایه های چهارم ،پنجم و ششم )
10- توجیه خانواده ها و دانش آموزان
11- تخصصی شدن دروس پایه های چهارم تا  ششم ابتدایی
12 – فراهم نمودن امکانات و تامین نیروها قبل از شروع سال تحصیلی جدید
13-حذف سال پیش دانشگاهی یکی از مزیت های آن است که با اجرای طرح دیگری هم می شد این کار را انجام داد.
14-  اجرای این طرح و تغییریکباره ساختاردوره های تحصیلی بدون هماهنگی با اهداف پرهزینه ،کم فایده و زمان بر است و بهتر است به رفع مشکلات ساختار فعلی بپردازیم.
لازم به ذکر است که اکثر معلمان اطلاعی از طرح و چگونگی اجرای آن نداشتند که بهتر است ابتدا معلمان به خوبی توجیه شوند و با  چگونگی اجرای طرح آشنا باشند. لطفا شما هم  ما رو راهنمایی بفرمایید .

جمع بندی
به هر حال طرح 3-3-6 طبق مصوبه ی شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال آینده اجرایی خواهد شد . طبیعی است که این طرح مانند هر طرح دیگر دارای معایب و محاسنی خواهد بود که در حین اجرا ء به وضوح مشخص خواهد شد .
همان طور که می دانیم همه ساله شاهد تغییرات کلی در روش ها ومحتوای کتب درسی هستیم . مسلما " مدیریت این همه تغیرات بسیار مهم وحیاتی خواهد بود .اگر خوب دقت کنیم در طول سالیان دراز مدیران مدارس ، که از آن ها به عنوان رهبر آموزشی یاد می شود ،اختیارات چندانی جهت  پیش برد اهداف عالی آموزش وپرورش در قالب این تغییرات نداشته اند . چیزی که هم اکنون برمدارس ما حاکم است بیشتر مدیریت عاطفی است ،نه مدیریت قانون !!
لذا تا زمانی که مدیران مدارس ، به خصوص مدارس دولتی از اختیارات قانونی برخوردار نباشند بسیاری از اهداف عالی آموزش و پرورش تحقق پیدا نخواهد کرد . بنابر این لازم است همان طور که به فکر تغییرات گوناگون در تمام مقاطع  تحصیلی هستیم به فکر ارتقا ء جایگاه قانونی رهبران آموزشی مدارس باشیم وفقط به شعار بسنده نکنیم.
مطلب دیگر این که بحران ومشکل ما نه در انتقال مواد خام آموزشی،بلکه  از لحاظ پرورش است . حضور موفقیت آمیزدر المپیادها نشان دهنده ی آن است که دانش آموز ما می تواند در رده های بین المللی رقابت کند ،اما مشکل در حوزه« پرورشی» است که در جامعه  به وضوح خود را نشان می دهد.
گفتني است نظام آموزشی 3-3-6 از سال جدید تحصیلی92-91 شروع خواهد شد و در مرحله بعدی با تقسیم 6 سال ابتدایی به دو دوره 3 ساله آنچه سند تحول بنیادین تاكید كرده محقق خواهد شد. و اصل نظام آموزشي 3-3-6 در شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيده و براساس سند تحول آموزش و پرورش اجراي آن بر عهده وزارت آموزش و پرورش و شوراي عالي آموزش و پرورش گذاشته شده است.      

منابع:
1-راهنمای عمل تحول بنیادین در آموزش و پرورش
2- روزنامه همشهری ، تاریخ 26 بهمن 1390 ،حاجی بابایی
3- روزنامه کیهان ،13مهر ماه 1390 ، وزیر آموزش و پرورش
4- روزنامه همشهری ،17دی ماه 1390، معاون وزیر
5-رشد معلم ، شماره 4، دی ماه 1390