با وجود ضرورت آموزش زبان انگلیسی به دانش آموزان و اذعان مسئولان آموزش و پرورش به ناکارآمدی روش تدریس و کتابهای کنونی بسیاری از والدین مجبورند برای جبران این خلا آموزشی در مدارس با پرداخت شهریه های بالا فرزندانشان را راهی موسسات زبان کنند.
ترم جدید تا یک هفته دیگر شروع می شود و به همین دلیل یک صف طولانی جلوی در دفتر برای ثبت نام ایجاد شده است. عده ای فرم به دست منتظر آزمون تعیین سطح هستند و عده ای دیگر هم فیشهای بانکی پول واریزی شان را تحویل می دهند. کتابفروشی موسسه هم پر رفت و آمد است و مدیر بخش ثبت نام هیچ چانه زنی برای تغییر ساعتهای کلاس را نمی پذیرد.
موسسه زبان مشهوری است که چندین شعبه در کشور دارد و اینجا شعبه مرکزی آن است. عده ای راهنما با لباسهای متحدالشکل پشت رایانه نشسته اند و فیش های ثبت نام را تحویل می گیرند و ساعت و روز کلاسها را روی برگه کوچکی نوشته و تحویل می دهند.
روی تابلوی اعلانات موسسه روزها و ساعت کلاسها نصب شده و کلاسهایی که ظرفیتشان پر شده با ماژیک مشکی خط خورده اند و زیر آن تاکید شده که به هیچ وجه ساعتها و روزها جابه جا نمی شود.
صفهای شلوغ ثبت نام کلاسهای زبان
از یکی از راهنمایان شهریه کلاسها را می پرسم، بدون اینکه سرش را از رایانه اش بلند کند به سرعت می گوید که " کلاسهای پایه 50 هزار تومان و ترمهای پیشرفته تا 110 هزار تومان در هر ترم، در ترمهای اینترمدییت نیز باید هزینه سه ترم را با کتاب یکجا پرداخت کنید."
از هر سنی در صفهای شلوغ تعیین سطح نشسته اند، از کودک هفت ساله تا مرد 40 ساله که دائم لغتها را زیر لبش زمزمه می کند.
مدیر ثبت نام مثل یک نوار ضبط شده به خانمی که برگه تعیین سطح و فیش بانکی در دست دارد تاکید می کند که فرم ثبت نام را کامل مطالعه کند، بازگشت شهریه امکان ندارد، شروع ترم از شنبه هفته آینده است، امکان تغییر ساعتها و روزها نیست و بیشتر از سه جلسه غیبت هم به منزله حذف ترم خواهد بود. ثبت نام شونده هم فرمش را به سرعت امضا می کند و با تشکر از دفتر خارج می شود.
کلاسهای ترم قبل هنوز تمام نشده، صدای بلند مکالمه و تکرار دانش آموزان از پشت دیوارهای قدیمی کلاس تا حیاط موسسه می آید. دانش آموزانی در حیاط دور نیمکت کوچکی منتظر شروع کلاسشان نشسته اند و با زبان انگلیسی با هم صحبت می کنند.
دانش آموزانی که یک دقیقه انگلیسی نمی توانند صحبت کنند
ترم 11 کتاب enterchang هستند و از روند پیشرفت یادگیری زبانشان راضی. کلاسهایشان فشرده است و هفته ای چهار روز در هفته و روزی سه ساعت کلاس دارند.
" من 27 سالم هست ولی هنوز نمی توانم خیلی خوب به انگلیسی صحبت کنم، سه سال پیش که رفته بودم مالزی، آبرویم رفت، نمی توانستم دو کلمه راحت صحبت کنم به همین خاطر اولین کاری که بعد از بازگشتم انجام دادم این بود که در کلاس زبان ثبت نام کردم."
تا این ترم حدود 800 هزار تومان با پول کتاب و سی دی و کتابهای جانبی پرداخت کرده است و به جز ساعتهای کلاس روزانه دو ساعت زبان می خواند.
" در 12 سال مدرسه رفتنمان که هیچ چیز یاد نگرفتیم، فقط یک مشت گرامر و چند تا لغت! همین و همین، دانشگاه هم که بدتر از مدرسه، همانها را هم که بلد بودیم، یادمان رفت."
کتابهای کهنه انگلیسی مدارس و معلمان نامجرب
کلاسشان در یک زیر زمین برگزار می شود، معلم از ابتدای ورود انگلیسی صحبت می کند و به هرکس که فارسی حرف بزند، یک نمره منفی می دهد. دانش آموزان دو به دو شروع به مکالمه می کنند و معلم با حضور در جمعشان ایرادشان را برطرف می کند.
" ایراد کلاسهای زبان مدرسه به چند علت بر می گردد که اولین و اصلی ترین آن کتابهای درسی است، این کتابها از هیچ استانداردی پیروی نمی کنند و مورد تائید هیچ موسسه بین المللی نیستند. جالب اینکه مسئولان آموزش و پرورش هم به این موضوع واقف هستند و می بینند که این کتابها هیچ تاثیر علمی و آموزشی ندارد، اما نمی دانم چرا هیچ تمایلی به تغییر این کتابها نشان نمی دهند."
دومین علت عدم یادگیری زبان توسط دانش آموزان را معلم این کلاس، عدم تخصص و تسلط لازم معلمان زبان می داند و می گوید: " من خودم معلم کلاسهای فوق برنامه چند مدرسه هستم و با معلمان بسیاری از مدارس در ارتباط هستم، خیلی از آنها اصلا رشته تحصیلی شان زبان نیست یا اگر هم هست سالیان درازی هست که خود را به روز نکرده اند، خوب شما فرض کنید این معلم که هیچ گونه تخصصی ندارد سر کلاس زبان حضور پیدا می کند و قرار است با آن کتاب که از هیچ اصولی پیروی نمی کند به دانش آموزان زبان درس بدهد، "می گویند تو خود بخوان حدیث مفصل از این مجمل" نتیجه اش هم همین است که دانش آموز با مدرک دیپلم برای حتی یک دقیقه نمی تواند انگلیسی صحبت کند."
تب یادگیری زبان در کشور بالا رفته است
مرد میانسالی وارد کلاس می شود. گویا کارمند است و همیشه چند دقیقه ای دیرتر از بقیه می رسد.
" از این دسته دانش آموزان که زیاد داریم، هر کدام هم به دلیلی، به طور کلی تب یادگیری زبان در کشور بالا رفته است که کاملا یک امر طبیعی است چرا که انگلیسی زبان بین المللی هست و برای هر کاری باید به آن تسلط داشته باشی! شما نگاه کنید برای یک جستجوی ساده در گوگل نیاز به دانستن زبان دارید، چه برسد که بخواهید تحقیق دانشگاهی داشته باشید و باید در پایان نامه تان از چند منبع خارجی استفاده کنید.ما حتی اساتید دانشگاهی داریم که با مدرک دکترا در کلاسهای زبان شرکت می کنند."
معلم به دانش آموزی اشاره می کند که تاجر است و مجبور است برای کارش زبان بلد باشد. " اولین جلسه که آمد توضیح داد که باید ماهانه 500 هزار تومان به مترجم می داده و آن را هربار با خود به سفر هم می برده و کلی هم از همین بابت در زندگی شخصی اش مشکل ایجاد شده و حالا خودش با 45 سال سن آمده تا زبان یاد بگیرد."
دختر 15 ساله ای چند سئوال از معلم می پرسد و بعد شروع به خواندن reading می کند. زبان را از 9 سالگی شروع کرده و تا دیپلم بگیرد هم تمام می کند. " الان در مدرسه انگلیسی ام از همه بچه ها بهتر است و حتی معلم زبانمان هم نمی تواند به خوبی من انگلیسی صحبت کند. ترم قبل برای اینکه چند دقیقه ای انگلیسی صحبت کردم و دائم سئوالهایم را انگلیسی می پرسیدم ناراحت شد و یک نمره از نمره پایانی ترمم کم کرد."
وضعیت آموزش زبان در مدارس
آموزش زبان در نظام رسمی آموزشی کشور از پایه اول راهنمایی شروع می شود و تا پایان دوره متوسطه ادامه دارد. همچنین دانشجویان در دانشگاه دو واحد زبان عمومی و 4 واحد زبان تخصصی آموزش می بینند.
آموزش زبان در پایه اول راهنمایی به عنوان آموزش پایه یک جلسه در هفته به مدت یک ساعت و نیم و در سایر سالهای تحصیلی تا پایان دوره متوسطه دو جلسه یک ساعت و نیم درهفته است.
براساس آمار رسمی وزارت آموزش و پرورش بیشترین افت تحصیلی دانش آموزان در مقطع راهنمایی و متوسطه بعد از درس ریاضی به زبان انگلیسی بر می گردد که در بسیاری از موارد حتی به تکرار پایه دانش آموزان منجر می شود.
هم اکنون آموزش و پرورش به آموزشگاههای زبان این اجازه قانونی را می دهد که با مدارس قرارداد امضا کنند و در ساعتهای خالی با استفاده از معلمان خود برای دانش آموزان کلاسهای زبان برگزار کنند. طی سالهای گذشته بسیاری از مدیران مدارس با آموزشگاههای زبان منطقه خود قرار داد امضا کرده اند و از این طریق در آمدی را نیز برای مدرسه خود بدست می آورند.
تعداد آموزشگاههای زبان در کشور
معاونت مشارکتهای مردمی و مدارس غیردولتی آموزش و پرورش تنها مرجع صدور مجوز آموزشگاههای علمی و زبان در سراسر کشور است. در واقع هر شخصیت حقیقی و حقوقی که خواهان راه اندازی آموزشگاه است باید از طریق این معاونت اقدام کند.
براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی معاونت مدارس غیردولتی آموزش و پرورش، بیش از پنج هزار آموزشگاه زبان در کشور فعالیت می کنند که یک هزار و 200 مورد آن در شهر تهران فعال هستند.
به گفته معاون مدارس غیردولتی آموزش و پرورش شهر تهران، هم اکنون به همه افرادی که واجد شرایط باشند مجوز راه اندازی آموزشگاه علمی آزاد داده می شود.
کتابهای موجود زبان انگلیسی کارایی ندارند
معاون وزیر آموزش و پرورش در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه کتابهای موجود زبان انگلیسی هیچ کدام کارایی لازم را ندارند، گفت: کتابهای زبان انگلیسی همگی نیاز به تغییر دارند و باید دوباره نگارش شوند.
دکتر بهرام محمدیان افزود: روند آموزش زبان انگلیسی در مدارس مناسب نیست و دانش آموزان توانایی های لازم را در این درس بدست نمی آورند و به طور کلی از کتابهای زبان انگلیسی موجود راضی نیستیم.
معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: کتابهای زبان انگلیسی همگی همزمان با اجرای برنامه درس ملی تغییر پیدا می کنند.
مشکل از معلمان زبان و روش تدریس است
معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه وضعیت آموزش زبان در مدارس اصلا مطلوب نیست، گفت: عمده مشکل آموزش زبان در مدارس به نحوه تدریس معلمان باز می گردد، برخی از معلمان زبان توانمند نیستند و حتی در سبک و سیاق تلفظ خودشان هم ایراد وجود دارد. د
ابراهیم سحرخیز ادامه داد: اینکه یک معلم انگلیسی را به زبان بریتیش تلفظ می کند و معلم سال بعد آمریکایی همین باعث می شود که دانش آموز در آموزش زبان دچار اختلال شود.
وی افزود: معلمان زبان در کلاس درس باید به طور کامل انگلیسی صحبت کنند و فرصت فارسی صحبت کردن را از دانش آموز بگیرند که هم اکنون این امر اتفاق نمی افتد.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش تعداد بالای دانش آموزان در ساعت درس زبان انگلیسی را یکی دیگر از مشکلات عنوان کرد و گفت: تعداد دانش آموزان باید در این درس پایین باشد تا معلم بتواند به شکل رو در رو و تک به تک با دانش آموزان مکالمه داشته باشد در حالیکه هم اکنون معلمان درس زبان ما نمی توانند در یک جلسه با نیمی از دانش آموزان هم مکالمه داشته باشند.
سحرخیز با بیان اینکه نحوه ارزشیابی در درس زبان نیز دارای اشتباهات فراوانی است، گفت: سالهاست که امتحانات زبان کلیشه ای شده و سئوالات یکنواخت آن مبتنی بر گرامر است و باید هر چه سریعتر نحوه ارزشیابی در این درس تغییر کند.
وی افزود: در حال حاضر دامنه لغات دانش آموزان ما بالاست اما نمی توانند آن را در مکالمه به کار گیرند و باید هر چه سریعتر درباره تغییر آموزش و کتب درسی زبان حرکت کنیم.
هم اکنون دانش آموزان در همه کشورها از پایه ابتدایی زبان انگلیسی را می آموزند و در دورههای بعد به راحتی توانایی مکالمه این زبان را به عنوان زبان بین المللی دارند، اما این مشکل در ایران علی رغم مشهود و علنی بودن آن در نظام آموزشی و تائید همه کارشناسان و مسئولان آموزش و پرورش مثل یک صورت مسئله روشن و قابل حل، حل نشده باقی مانده است.
-----------------------------------------------------------
گزارش: فهیمه سادات طباطبایی - خبرگزاري مهر
دریافت صفحه با کد QR