اهميت پزشک خانواده درتأمين سلامت روان

هر سال در چنين ايامي هفته سلامت روان برگزار مي شود. در اين ايام تلاش مي شود مهم ترين موضوعات مرتبط با سلامت روان در رسانه ها و نشريات مطرح شود تا ضمن افزايش اطلاعات و آگاهي مردم از مباحث سلامت روان، مهم ترين دغدغه ها، چالش هاي حوزه سلامت روان، پيگيري و شايع ترين اختلالات رواني و ديگر مباحث مربوطه توسط کارشناسان و متخصصان بررسي شود. امسال اولين روز هفته سلامت روان تحت عنوان «سلامت روان و پزشک خانواده» نام گرفته است. پزشک خانواده به عنوان يکي از اساسي ترين طرح هاي وزارت بهداشت در آستانه اجرايي شدن است و با پرداختن به اين موضوع و پيوند آن با سلامت روان مي توان بخشي از گره هاي موجود در زمينه نحوه پايش بيماران و مقابله با بيماري هاي رواني را برطرف کرد.اهميت برنامه پزشک خانواده در اين است که تمامي برنامه هاي وزارت بهداشت براي اجراي بهتر در آن ادغام شده و در تمام مراکز بهداشتي و درماني تحت پوشش وزارت بهداشت، براي اجراي آن اقداماتي شده است. دراين مراکز «گروه سلامت» با مديريت پزشک عمومي که همان پزشک خانواده است مشغول به کار مي شود. پزشک بر فعاليت اعضاي گروه نظارت و کيفيت خدمات ارائه شده را رصد مي کند. اين پزشک تمام خدمات سلامت را در منطقه تحت پوشش خود مديريت و عوامل خطر را شناسايي مي کند و راهکارهايي را براي کنترل آن ارائه مي دهد. پزشک خانواده بايد ضمن ارائه خدمات درماني به بيماران خود، به جمعيت عمومي، بيماران و خانواده هاي آنان آموزش هاي لازم را ارائه کند. معصومه افسري کارشناس اداره رواني، اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت با بيان اين مقدمه به خراسان، هدف از برنامه پزشک خانواده را ارائه خدمات بهداشتي و درماني به شيوه اي قابل دسترس براي همه مردم از هر قشر و با هر توان مالي مي داند و مي گويد: براي ارائه اين خدمات که خانه بهداشت و يا پايگاه بهداشتي در شهر يا روستا، مراکز بهداشتي-درماني مجري برنامه پزشک خانواده و مراکز درماني سرپايي تخصصي و درمان بستري تخصصي را شامل مي شود قرار است هر پزشک خانواده ۲۵۰۰ نفر را تحت پوشش قرار دهد و جمعيت منطقه تحت پوشش يک مرکز بهداشتي-درماني و يک گروه سلامت مي تواند تا ۱۰هزار نفر را شامل شود. افراد بايد به مراکز بهداشتي- درماني محله خود مراجعه کنند و پزشک خانواده اي را که مدنظر دارند انتخاب کنند تا پس از تشکيل پرونده، بيمار وي محسوب شوند. از آن جا که پزشک خانواده فردي است که امين مردم است و مي تواند در مواردي اختلالات احتمالي رواني مراجعان خود را تشخيص بدهد. اين نکته به ويژه از اين رو اهميت دارد که انگ بيماري رواني در جامعه ما بسيار شايع است و مردم از ترس انگ خوردن تحت عنوان بيمار رواني، از مراجعه به روان شناس يا روان پزشک خودداري مي کنند. اگر پزشک خانواده مسلط به مسائل رواني و اختلالات مربوط به آن باشد و به درمان ها هم واقف باشد، مي تواند اختلالات رواني احتمالي را به موقع تشخيص دهد و تا حدودي درمان کند.

نکته اين جاست که بسياري از بيماراني که با شکاياتي نظير سردرد يا دردهاي گوارشي به پزشکان عمومي مراجعه مي کنند، در واقع از يکي از اختلالات رواني رنج مي برند و عده اي از اين افراد نمي دانند علت مشکلات جسمي آن ها، رواني است و عده اي هم از ترس انگ خوردن به متخصص مراجعه نمي کنند.افسردگي و اضطراب به عنوان شايع ترين اختلالات رواني موجود در جامعه شناخته شده است که امکان شناسايي مبتلايان و درمان آن ها در چارچوب برنامه پزشک خانواده ميسر است. در اين برنامه براي هر اختلال در ارزيابي اوليه، يک سوال کليدي از مراجع پرسيده مي شود که اگر پاسخ مثبت باشد، پزشک وارد ارزيابي هاي بيشتر و دقيق تر مي شود و به تشخيص صحيح مي رسد و به درمان اقدام مي کند. افسري با تاکيد بر اين که براي درمان و پيشگيري اختلالات رواني موجود در جامعه در طرح پزشک خانواده مشکلي وجود ندارد، تصريح مي کند: مشکل اين جاست که عموم مردم که براي پيشگيري بيماري هاي جسمي حاضر هستند وقت زيادي بگذارند، توجه چنداني به مسائل مرتبط با سلامت روان ندارند، زيرا از انگ بيماري رواني هراس دارند و تصور مي کنند داروهاي روان پزشکي عوارض مخرب و جبران ناپذيري دارد که قابل تحمل نيست. گاهي تصور مي کنند بيماري رواني درمان شدني نيست و باورهاي خرافي و اشتباهي درباره مسائل رواني و بيماري هاي آن دارند. همين امر باعث شده است مراجعه به روان پزشک و کمک گرفتن از متخصص اين رشته، تبديل به انگ شود.طرد بيمار رواني، دوري کردن از وي، خطرناک پنداشتن وي، سرزنش و تحقير کردن و يا تمسخر بيمار رواني از جمله آفات درمان اين بيماري هاست و فقط بايد با فرهنگ سازي و اطلاع رساني آن ها را برطرف کرد. بسياري از مردم نمي دانند که حتي اضطراب خفيف يک عارضه رواني است. عارضه رواني، عارضه اي است که بيشتر افراد به نوعي با آن درگير هستند و فقط شدت آن بين افراد تفاوت دارد.وي با تاييد کمبود روان پزشک در جامعه در مقايسه با استانداردهاي جهاني مي گويد: نکته مهم اين است که بسياري از اختلالات رواني در مراجعه به پزشک عمومي قابل تشخيص و در مراحل اوليه قابل درمان است و نيازي به مراجعه به متخصص وجود ندارد.     خراسان