رفتارشناسی سبک زندگی
مجید ابهری
بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در ارتباط با نكات بسيار مهم از نظر فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي جامعه بايد مورد توجه فرهيختگان و صاحبنظران قرار گرفته و چالش‌هاي فكري اقشار مختلف حوزوي و دانشگاهي راهكارهاي اجرايي اين نكات را توليد و عرضه كنند.
ايشان در خراسان شمالي بحث مهمي در مفهوم پيشرفت اسلامي بر اساس سبك زندگي و تمدن سازي نوين اسلامي بيان كردند و معتقدند كه ايمان و تقليد نكردن از غرب لازمه شكل گيري و تقويت فرهنگ زندگي اسلامي است.
سبك زندگي يا لايف استايل كه از اوايل قرن بيستم در غرب تولد يافت، شيوه و روش زندگي فرد در حوزه‌هاي مختلف زندگي اعم از فردي و اجتماعي است. يعني اين معنا بيشتر در خصوص انطباق زندگي فردي با تيپ‌هاي شخصيتي يا گروهي خاص به كار مي‌رود.
در نگاه غيرديني انتخاب سبك زندگي به سادگي صورت مي‌گيرد چرا كه اصالت با فرد و علاقه اوست و زيربناي سبك زندگي بر لذت و سود استوار است. اما در باورهاي انسان ساز اسلام، يك مسلمان نمي‌تواند چنين رفتاري داشته باشد بلكه بايد زندگي خود را بر اساس آموزه‌هاي ديني پي‌ريزي كند.
سبك زندگي بر تمام مسائل زيستي هر فرد مثل خانواده، سبك ازدواج، نوع مسكن، مدل لباس، الگوي مصرف، نوع آشپزي و خوراك، تفريحات و نحوه گذران اوقات فراغت، كسب و كار، رفتار حرفه‌اي در محل كار، در دانشگاه و مدرسه، رفتار در فعاليت‌هاي سياسي، رفتار در ورزش و رفتارهاي رسانه‌اي اطلاق مي‌شود و بر نوع رفتار ما با ديگران از همسر و فرزند تا رييس و مرئوس، از پليس و كارمند دولت، رفتارهاي ما در سفر و حفظ نظافت و بهداشت، سبك رفتار با دوست و دشمن، آشنا و بيگانه همه و همه سبك زندگي ما را شكل مي‌دهد.
تغيير در سبك زندگي اسلامي – ايراني تغييري آرام و خزنده بود كه براي بازبيني و تحليل آن بايد به وقايع تاريخي پهلوي اول و دوم توجه ويژه داشته و سپس به تغيير در سبك زندگي در دهه اول و دوم انقلاب اسلامي توجه كرده، ابعاد ساده‌زيستي و زندگي مومنانه را مورد عنايت قرار دهيم و از اواسط دهه دوم به گرايش رفتاري به تجمل‌گرايي و مصرف‌زدگي نگاهي دوباره كنيم.
نفوذ تبليغات و رسانه‌ها به عنوان عوامل موثر در سبك زندگي در مرحله بعد از الگوهاي رفتاري روش‌ساز زندگي زوايا و علل انحراف سبك زندگي ما را نشان خواهد داد. مصرف‌زدگي، تحت تاثير تبليغات توسط رسانه‌ها باعث شد مسابقه مصرف آغاز شود و شدت گيرد.
اگر مخالفت ما با مصرف، مخالفت با اقتصاد و توليد تلقي نشود بايد گفت در گام اول مصرف افراطي در قالب اسراف، زندگي‌هاي تجملي، در انتخاب لباس و ماشين و خانه و سبك عروسي و حتي جشن طلاق نشانه‌هاي بارز رفتاري در سلطه مصرف بر سبك زندگي است.
راهكار پيشنهادي، به كار گيري باورهاي ديني و پيروي واقعي از الگوهاي رفتاري – اسلامي است. از آنجا كه رسول اكرم (ص) به عنوان بهترين الگوي زندگي و اسوه حيات قرار گرفته‌اند، زندگي مديريتي ايشان و به دنبال آن زندگي ائمه معصوم (س) به عنوان بهترين منبع سبك ديني به شمار مي‌روند. دانشگاه‌ها و مراكز آموزشي در تحقق مفاهيم يادگيري از گهواره تا گور بايد الگوهاي رفتاري اسلامي و ايراني را در نكوهش تنبلي، تاكيد بر كار و تلاش مثبت و سازنده، نرساندن زيان به ديگران، روش‌هاي خوردن و آشاميدن، آداب آراستگي، ابعاد رفتاري روابط عاطفي، احترام به بزرگ‌ترها و پدر و مادر و همسايه‌ها و تكريم اقشار مختلف، ميهمان نوازي و عيادت بيماران، تكريم علما و دانشمندان، توجه به كودكان و تربيت فرزندان، رازداري و حفظ آبروي افراد ديگر، احترام به جهادگران و ايثارگران آموزش دهند چرا كه اين مسائل، نكات بارز روش‌هاي زندگي است كه به عنوان ارزش‌هاي اساسي در زندگي فردي و اجتماعي در سبك زندگي غربي فراموش شده و در سبك زندگي اسلامي و ايراني ما روز به روز كمرنگ‌تر مي‌شود كه بايد توسط مديران فرهنگي و نهادهاي مرتبط از خانواده گرفته تا آموزش و پرورش و رسانه‌ها مورد بازنگري و تقويت قرار گيرد تا سبك زندگي ايده‌آل در محور ارزش‌هاي اسلامي و فرهنگ ايراني دوباره حيات يافته و به اجرا درآيد. خبرآنلاين
بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي در ارتباط با نكات بسيار مهم از نظر فرهنگي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي جامعه بايد مورد توجه فرهيختگان و صاحبنظران قرار گرفته و چالش‌هاي فكري اقشار مختلف حوزوي و دانشگاهي راهكارهاي اجرايي اين نكات را توليد و عرضه كنند.ايشان در خراسان شمالي بحث مهمي در مفهوم پيشرفت اسلامي بر اساس سبك زندگي و تمدن سازي نوين اسلامي بيان كردند و معتقدند كه ايمان و تقليد نكردن از غرب لازمه شكل گيري و تقويت فرهنگ زندگي اسلامي است.
سبك زندگي يا لايف استايل كه از اوايل قرن بيستم در غرب تولد يافت، شيوه و روش زندگي فرد در حوزه‌هاي مختلف زندگي اعم از فردي و اجتماعي است. يعني اين معنا بيشتر در خصوص انطباق زندگي فردي با تيپ‌هاي شخصيتي يا گروهي خاص به كار مي‌رود.
در نگاه غيرديني انتخاب سبك زندگي به سادگي صورت مي‌گيرد چرا كه اصالت با فرد و علاقه اوست و زيربناي سبك زندگي بر لذت و سود استوار است. اما در باورهاي انسان ساز اسلام، يك مسلمان نمي‌تواند چنين رفتاري داشته باشد بلكه بايد زندگي خود را بر اساس آموزه‌هاي ديني پي‌ريزي كند.
سبك زندگي بر تمام مسائل زيستي هر فرد مثل خانواده، سبك ازدواج، نوع مسكن، مدل لباس، الگوي مصرف، نوع آشپزي و خوراك، تفريحات و نحوه گذران اوقات فراغت، كسب و كار، رفتار حرفه‌اي در محل كار، در دانشگاه و مدرسه، رفتار در فعاليت‌هاي سياسي، رفتار در ورزش و رفتارهاي رسانه‌اي اطلاق مي‌شود و بر نوع رفتار ما با ديگران از همسر و فرزند تا رييس و مرئوس، از پليس و كارمند دولت، رفتارهاي ما در سفر و حفظ نظافت و بهداشت، سبك رفتار با دوست و دشمن، آشنا و بيگانه همه و همه سبك زندگي ما را شكل مي‌دهد.
تغيير در سبك زندگي اسلامي – ايراني تغييري آرام و خزنده بود كه براي بازبيني و تحليل آن بايد به وقايع تاريخي پهلوي اول و دوم توجه ويژه داشته و سپس به تغيير در سبك زندگي در دهه اول و دوم انقلاب اسلامي توجه كرده، ابعاد ساده‌زيستي و زندگي مومنانه را مورد عنايت قرار دهيم و از اواسط دهه دوم به گرايش رفتاري به تجمل‌گرايي و مصرف‌زدگي نگاهي دوباره كنيم.
نفوذ تبليغات و رسانه‌ها به عنوان عوامل موثر در سبك زندگي در مرحله بعد از الگوهاي رفتاري روش‌ساز زندگي زوايا و علل انحراف سبك زندگي ما را نشان خواهد داد. مصرف‌زدگي، تحت تاثير تبليغات توسط رسانه‌ها باعث شد مسابقه مصرف آغاز شود و شدت گيرد.
اگر مخالفت ما با مصرف، مخالفت با اقتصاد و توليد تلقي نشود بايد گفت در گام اول مصرف افراطي در قالب اسراف، زندگي‌هاي تجملي، در انتخاب لباس و ماشين و خانه و سبك عروسي و حتي جشن طلاق نشانه‌هاي بارز رفتاري در سلطه مصرف بر سبك زندگي است.
راهكار پيشنهادي، به كار گيري باورهاي ديني و پيروي واقعي از الگوهاي رفتاري – اسلامي است. از آنجا كه رسول اكرم (ص) به عنوان بهترين الگوي زندگي و اسوه حيات قرار گرفته‌اند، زندگي مديريتي ايشان و به دنبال آن زندگي ائمه معصوم (س) به عنوان بهترين منبع سبك ديني به شمار مي‌روند. دانشگاه‌ها و مراكز آموزشي در تحقق مفاهيم يادگيري از گهواره تا گور بايد الگوهاي رفتاري اسلامي و ايراني را در نكوهش تنبلي، تاكيد بر كار و تلاش مثبت و سازنده، نرساندن زيان به ديگران، روش‌هاي خوردن و آشاميدن، آداب آراستگي، ابعاد رفتاري روابط عاطفي، احترام به بزرگ‌ترها و پدر و مادر و همسايه‌ها و تكريم اقشار مختلف، ميهمان نوازي و عيادت بيماران، تكريم علما و دانشمندان، توجه به كودكان و تربيت فرزندان، رازداري و حفظ آبروي افراد ديگر، احترام به جهادگران و ايثارگران آموزش دهند چرا كه اين مسائل، نكات بارز روش‌هاي زندگي است كه به عنوان ارزش‌هاي اساسي در زندگي فردي و اجتماعي در سبك زندگي غربي فراموش شده و در سبك زندگي اسلامي و ايراني ما روز به روز كمرنگ‌تر مي‌شود كه بايد توسط مديران فرهنگي و نهادهاي مرتبط از خانواده گرفته تا آموزش و پرورش و رسانه‌ها مورد بازنگري و تقويت قرار گيرد تا سبك زندگي ايده‌آل در محور ارزش‌هاي اسلامي و فرهنگ ايراني دوباره حيات يافته و به اجرا درآيد. خبرآنلاين
