بيماري‌هاي فصل سرما
سرما از راه رسيده است و تا چند روز ديگر در بيشتر شهرها برودت هوا زير صفر خواهد رفت. قرار گرفتن در معرض سرما دو بيماري خطرناك را در پي دارد؛ يكي سرمازدگي يا هيپوترمي و ديگري يخ‌زدگي يا گزش سرما.
ورزشكاران دو رشته كوهنوردي و اسكي هميشه در معرض اين دو بيماري هستند و البته بجز آنها، مسافراني كه در سرما گير مي‌افتند و همين‌طور بي‌خانمان‌ها نيز در معرض سرمازدگي و يخ‌زدگي هستند.
در يخ‌زدگي كه بيماري شايع‌تري است، اندام‌هاي انتهايي بدن شامل دست‌ها، پاها، بيني و گوش‌ها در هواي زير صفر دچار كاهش جريان خون مي‌شوند، اگر اين اندام‌ها با كلاه، دستكش و جوراب پوشانده شود، جريان خون باعث مي‌شود اين اندام‌ها از يخ‌زدگي در امان بمانند، اما وقتي اين اندام‌ها در معرض مستقيم سرما قرار مي‌گيرد بخصوص وقتي باد هم مي‌وزد بدن براي اين‌كه سرماي زيادي از دست ندهد مجبور است رگ‌هاي اين اندام‌ها را منقبض كند و به اين ترتيب كاهش خونرساني موجب درد در اين اندام‌ها مي‌شود.
اگر فرد اندام‌هايش را نپوشاند يا به جاي گرم منتقل نشود در مرحله بعدي درجه حرارت اين اعضا آنقدر پايين مي‌آيد كه مايعات موجود در آنها يخ مي‌زند و تمام سلول‌ها در معرض مرگ قرار مي‌گيرد.
نكته مهم در برخورد با يخ‌زدگي اين است كه اگر سريع بخواهيم با گرماي مستقيم آنها را گرم كنيم قبل از اين‌كه جريان خون برقرار شود، گرما باعث آسيب بيشتر اعضاي يخ‌زده خواهد شد و به اين ترتيب دست، پا، گونه و بيني دچار سياه‌شدگي و نكروز كامل شده و از بين مي‌رود.
تنها راه نجات اعضاي يخ‌زده حرارت ملايم و بهترين نوع اين حرارت قراردادن عضو در يك مايع با درجه حرارت حدود 37 تا 40 درجه به مدت طولاني است كه انجام اين كار فقط در يك بيمارستان يا درمانگاه مجهز ميسر است.
بيماري دوم سرمازدگي يا هيپوترمي است. برخلاف يخ‌زدگي براي ايجاد اين بيماري سرماي زير صفر لازم نيست و اگر فرد مدت طولاني در معرض دماي مثلا 10 درجه بالاي صفر هم باشد، بخصوص اگر لباس‌هايش خيس يا لباس كمي داشته باشد، دچار اين بيماري مي‌شود.
در واقع وقتي فرد، مدت‌طولاني در معرض هواي سرد قرار مي‌گيرد بتدريج درجه حرارت بدنش كه بايد در حد 37 درجه حفظ شود، شروع به افت مي‌كند.
وقتي درجه حرارت به كمتر از 35 درجه برسد، بيمار دچار خواب‌آلودگي شده و به اين ترتيب با به خواب رفتن، متابوليسم بدن لحظه به لحظه افت مي‌كند و بيمار به‌سمت مرگ مي‌رود.
درمان اين بيماران هم بسيار مشكل است، زيرا وقتي ناگهان آنها را گرم مي‌كنيم، قلب ممكن است دچار ضربان نابجا يا همان آريتمي شود. اين مشكل بخصوص در افراد ميانسال و مسن مي‌تواند خطرناك باشد و اين بيماران نيز مثل بيماران يخ‌زده بايد در مراكز مجهز تحت مداوا قرار گيرند.
البته پيچاندن فرد در پتو و خارج‌كردن از محيط سرد به عنوان اقدامات اوليه توصيه مي‌شود، ولي بلافاصله بايد آنان را به بيمارستان منتقل كرد. دكتر رضا كريمي - فوق تخصص بيماري‌هاي غدد جام جم
