زمین بدون گیاهان پخته می شود!

از فراهم کردن زیستگاه تا تامین منابع غذایی و تنظیم چرخه آب، گیاهان ستون فقرات کل زندگی روی سیاره زمین محسوب می شوند. این در شرایطی است که گیاهان نقشی کلیدی در زمینه کنترل شرایط آب و هوایی ایفا می کنند. بنابر نتایج نخستین مطالعه ای که به منظور شناسایی نقش گیاهان در جلوگیری از تغییرات آب و هوایی از پیش از انقلاب صنعتی صورت گرفته، دانشمندان دریافته اند افزایش رشد گیاهان طی قرن بیستم عاملی کلیدی در کاهش آهنگ گذار به شرایط دمایی بسیار گرم جهانی بوده است.

پژوهشگران دانشگاه پرینستون طی مطالعه خود نشان داده اند زیست بوم های خشکی با جذب میلیاردها تن کربن به ویژه طی 60 سال گذشته نقشی حیاتی در خنک تر نگه داشتن کره زمین ایفا کرده اند. گیاهان به عنوان جاذب کربن در خشکی یا ظرفیت ذخیره کربن از اواسط قرن بیستم تاکنون بین 186 میلیارد تا 192 میلیارد تن کربن را از اتمسفر جذب کرده اند.

از دهه 1860 تا 1950، تغییر کاربری زمین توسط انسان یکی از منابع اصلی ورود کربن به اتمسفر به واسطه جنگل زدایی و قطع درختان بوده است. اما پس از آن اقدام هایی در زمینه تغییر کاربری زمین مانند احیای جنگل ها مورد توجه قرار گرفتند. بنابر یافته های پژوهشگران، زیست بوم های خشکی کره زمین یکی از منابع کربن باقی مانده که بین 65 میلیارد تا 82 میلیارد تن کربن را افزون بر کربنی که جذب نخواهند شد، تولید کرده اند. این به معنای مجموع 251 میلیارد تا 274 میلیارد تن کربن اضافی بوده که در اتمسفر وجود خواهد داشت. این مقدار کربن غلظت دی اکسید کربن اتمسفری فعلی را به 485 ذره در میلیون خواهد رساند که فراتر از آستانه تحمل 450 ذره در میلیون محسوب می شود. بر همین اساس، آب و هوای کره زمین می تواند به طور چشمگیر و برگشت ناپذیری تغییر کند.

در حال حاضر، غلظت دی اکسید کربن اتسمفری از مرز 400 ذره در میلیون عبور کرده است. البته با انتشار دی اکسید کربن و ورود آن به اتمسفر به واسطه توسعه صنعتی، گیاهان رشد بیشتری داشته اند زیرا دی اکسید کربن یکی از مواد مغذی برای گیاهان محسوب می شود. دی اکسید کربن از طریق منافذ ریز برگ های گیاهان جذب و سپس با استفاده از انرژی نور با آب ترکیب شده که در نهایت به تولید قند و اکسیژن منجر می شود.

بدون بهره مندی از این روند، غلظت دی اکسید کربن اتمسفری به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و آب و هوای جهان به میزان 0.31 درجه سانتیگراد گرم تر می شود. از اوایل سال های 1900 تاکنون، کره زمین به میزان 0.74 درجه سانتیگراد گرم شده است. این در شرایطی است که بنابر ارزیابی دانشمندان، افزایش دمای بیش از 2 درجه سانتیگراد جهان نسبت به دوران پیش از انقلاب صنعتی موجب بروز شرایط خطرناک آب و هوایی می شود. به گفته "النا شولیاکووا"، مدل ساز ارشد آب و هوایی دپارتمان بوم شناسی و زیست شناسی تکاملی در دانشگاه پرینستون، مطالعه اخیر جامع ترین نگاه به نقش تاریخی زیست بوم های خشکی در کنترل کربن اتمسفری بوده است.

پژوهش های پیشین بر چگونگی تاثیر گیاهان در متعادل کردن کربن در آینده متمرکز بوده، اما اهمیت افزایش جذب پوشش گیاهان در گذشته را نادیده می گرفتند. در حقیقت، زمین بدون گیاهان به واسطه میلیاردها تن کربن اضافی پخته می شد.

مردم همواره به این نکته اشاره می کنند که از اهمیت جاذب های کربن در زمینه شرایط آب و هوایی آگاه هستند و تیم پژوهشی دانشگاه پرینستون برای نخستین بار آمار و ارقامی را در اختیار داشته و بر همین اساس می توانیم بگوییم جذب برای ما از نظر صرفه جویی کربن به چه معنی است.

در همین راستا، تغییرات در انتشار دی اکسید کربن به واسطه تغییر کاربری زمین نیازمند بررسی و کنترل دقیق هرچه بیشتر است. تا به امروز، اکثر مطالعات انتشار ناشی از سوخت های فسیلی و تغییر کاربری زمین را با مدل هایی ساده بررسی کرده و نقش مدیریت کاربری زمین از قبیل احیای جنگل ها در زمینه جذب کربن مورد توجه قرار نگرفته است.
در حقیقت، تنها آب و هوا نباید مورد بررسی قرار بگیرد، بلکه نقش مردم نیز باید لحاظ شود. مردم عوامل کلیدی تغییرات در کربن خشکی های کره زمین محسوب می شوند. آنها نه تنها موجب خروج کربن از خشکی می شوند، بلکه می توانند با اقدام هایی مانند احیای جنگل ها ظرفیت آن برای جذب کربن را نیز تغییر دهند.