راهکاری برای کاهش دوران بلوغ نوجوانان

کامران عسگری روانشناس بالینی کودک و نوجوان درباره سرکشی در دوران بلوغ در گفتگو با باشگاه خبرنگاران گفت: همه نوجوانان زمانی که به دوران بسیار حساس بلوغ می‌رسند، در جستجوی هویت‌اند و از خود می‌پرسند "من کیستم؟". نوجوان از هیچکس نبودن، به جایی نرسیدن و بی ارزش بودن در هراس است، نافرمانی و تمرد می‌کند؛ اما قصدش آزار پرد و مادر نیست. بلکه می‌خواهد هویتش و وجود خارجی داشتن و قدرت اختیارش را تجربه کند، اما اگر به خواسته‌ها و نیاز‌های او توجه‌ای نشود، وی در مسیر سرکشی و ضدیت طلبی‌اش می‌افتد و در نتیجه ممکن است عواقب بدی در انتظار او باشد.

وی همچین ادامه داد: نوجوان با ورود به دوران بلوغ خواسته‌ها و نیاز‌هایش تغییر می‌کند. تغییر در خواسته‌ها، تضاد‌های جدی بین والدین و آن‌ها ایجاد می‌کند که حتی تبدیل به بحران‌های جدی در روابط خانوادگی می‌شود. با ورود بچه به سن نوجوانی پدر و مادر تا حدود زیادی توان کنترل خود را در مورد آن‌ها از دست می‌دهند. در واقع بچه‌ها با ورود به دوره نوجوانی قابلیت تغییر چندانی را نداشته و شیوه‌های تربیتی و آموزشی والدین کارساز نخواهد بود.

عسگری با اشاره بر این‌که عوامل متعدد می‌تواند نوجوان را تهاجمی، پرخاشگر و تهدید کننده بار بیاورد اظهار داشت: تربیت بچه‌های بیش از حد گیرنده و درخواست کننده، تنبیه و سرزنش والدین، آسیب‌های کودکی درمان نشده، بی توجهی به تربیت نوجوان رها شده و اختلالاتی مانند افسردگی و بیش فعال همگی جزو عواملی هستند که باعث می‌شوند نوجوان مشکلات جدی برای خود، خانواده و جامعه ایجاد کند که اگر خانواده نتواند در حال این مسئله نوجوان را یاری کنند، نوجوان دچار سردرگرمی و بحران هویت شده و این امر می‌تواند به اختلالات رفتاری نظیر فرار از منزل، یا اختلالات روانی منجر شود.

این روانشناس با اشاره بر بات شدن فرزند سالاری در خانواده و ترویج سرکشی آنان گفت: متاسفانه نظام فرزند سالاری در خانواده ایرانی فرآیند رشد نوجوان را با ستیزه جویی با خانواده همراه کرده است. آزادی‌های افراطی که نوجوان در فرآیند رشد از آن برخوردار است، امکانات رفاهی و آسایش مطلق که او از خانواده دریافت می‌کند، نوجوان را سلطه جو و ستیزه بار می‌آورد.

وی همچنین در ادامه تصریح کرد: تفاوت‌های نظام تربیتی پدر و مادر فرصتی را فراهم ساخته تا نوجوان با حمایت‌های افراطی والدین، زیاده طلب شده و برای برآورده شدن نیاز‌هایش دست به هر کاری بزند، به طوری که در صورت تامین نشده کوچک ترین خواسته‌ای آشوب بزرگی را در خانه به پا می‌کند.
عسگری درباره راه حل‌هایی برای حل این مسئله گفت: پدر و مادر باید در تحمل ناشکیبایی فرزند نوجوانشان به او کمک کنند، تنهایی او را تایید کنند و به او احترام بگذارند. دیگر والدین نباید وانمود کنند که سطح دانش و فهم آنان بسیار بالاتر از فرزندان است، بلکه باید مانند یک دوست در کنار فرزندشان باشند زیرا نوجوان با کسانی که مدعی‌اند همه چیز را می‌دانند رابطه خوبی ندارند. مسئله دیگری که در حال این مسئله می‌تواند نوجوان را یاری کرد این است که در مورد آینده نوجوان در سال‌های آینده با انواع مشکلات نیز روبرو می‌شود؛ دیدگاه‌ها و برداشت‌هایش را به تمسخر نگیرید و بدون علت با او مخالفت نکنید، به سلیقه‌اش احترام بگذارید و سعی کنید او را در امور خانوادگی شرکت دهید.

وی همچنین تصریح کرد: خواسته‌ها و دیدگاه‌ و نظریات آنان مهم ترین مسئله برای حل این مسئله است که می‌توان به موارد زیل اشاره نمود:
شنونده خوبی باشید، اطمینان از این نکته که شما کاملا به سخنان او گوش می‌دهید بسیار مهم است.
او را برای رفتار مثبتش تشویق کنید. رفتار‌های نا بهنجار و نا مناسب فرزندتان را بزرگ نکنید.
برای تنبیه فرزندانتان جمع را انتخاب نکنید.
برای تشکر از رفتار خوب و شایسته فرزندتان از عبارت‌ها و کلمات دقیق استفاده کنید. دقیقا به او شرح بدهید که چه رفتاری را از او انتظار دارید.
با شروع هر حرکت، بروز هرگونه رفتار و برقراری هر رابطه‌ای نظر خود را واضح و دقیق بیان کنید تا پیش از بروز مشکل، مسائل حل شود.
در مقابل کار مثبت یا رفتار شایسته، تشویقی در نظر بگیرید. اگر فرزندتان اشتباه شما را تذکر داد، عصبانی نشوید.
رفتار شما بهترین آموزگار برای آن‌ها است. اگر از شما سوالی می‌پرسد، حتما به او پاسخ دهید. به رفتار‌ها او اعتماد کنید.
اعتماد و اطمینان سرمنشا ارتباط صمیمانه است. این موارد باعث می‌شود تا در حال مسئله پرخاشگری و سرکشی به خانواده کمک شایانی کند تا بتوانند به نوجوان بیاموزد که چگونه شخصیت و هویت خود را به طور مثبت و سالم بسازد و در زندگی با موفقیت به جلو حرکت کند.