برای برخی مایه رشد و تعالی است و برای برخی دیگر عذاب بی پایان ! در شرع ، مقدس است و در عرف مایه ساخت لطیفه های جذاب ! برای برخی ثروت به همراه دارد و برای برخی دیگر وامهای کلان و بی پایان بانکی !

صحبت از ازدواج است ! پیوندی دائمی میان دو انسان . مراسم ازدواج در هر جامعه و فرهنگی ، روال خاص خود را دارد. از ماهیت و مفهوم آن تا چگونگی آشنایی اولیه و ثبت و فسخ آن ، تحت تاثیر باورها و مراسم مذهبی و اجتماعی قرار دارد . از حضور عروس و داماد به تنهایی در اتاق ویژه ثبت عقد در ساختمان های شهرداری گرفته تا 30 شبانه روز جشن و پایکوبی و مراسم ویژه نفس گیر برای خانواده های طرفین ! ازدواج در جامعه ایران نیز با توجه به تعدد و تنوع اقوام و آداب و رسوم مختلف ، به طرق مختلفی برگزار می شود. از خواستگاری گرفته تا بله برون ، حنابندان و جهازبران ،عقد و زفاف ، مادرزن سلام و پاگشا و غیره و غیره که نگارش آن ، در قالب چندین جلد کتاب امکان پذیر خواهد بود ! اما گام نخست در شروع این فرآیند ، آشنایی دختر و پسر با یکدیگر و تصمیم برای ازدواج است.

اصطلاح ازدواج سنتی و غیرسنتی که در بین متولدین سالهای آغازین پس از انقلاب اسلامی ایران که به سن ازدواج رسیده اند رواج فراوان دارد ، در واقع نه خود ازدواج ، بلکه اشاره ای است به چگونگی آشنایی پیش از ازدواج. در اصطلاح عرف ، ازدواج سنتی ،ازدواجی است که بر پایه آشنایی اولیه خانواده طرفین در قالب خواستگاری سنتی و در حضور و با اطلاع خانواده ها صورت گرفته و در صورت توافق و رضایت اولیه طرفین ، وارد مراحل بعدی خواهد شد. اما ازدواج غیر سنتی به ازدواجی اشاره دارد که بر مبنای آشنایی قبلی دختر و پسر ، پیش از تصمیم قطعی بر ازدواج و اطلاع به خانواده ها صورت پذیرفته و در صورت توافق دختر و پسر و تصمیم قطعی بر شروع زندگی مشترک ، اطلاع رسانی به خانواده ها صورت گرفته و مراحل بعدی آغاز خواهد شد.
پس حد تفکیک این دو سبک ، در شیوه آشنایی دختر و پسر با یکدیگر است. اما کدام روش بهتر است ؟ ازدواج به شیوه سنتی یا غیر سنتی ؟

ازدواج در ایران ، امری گروهی و قبیله ای است. معنی این جمله این است که با ازدواج دو نفر با یکدیگر ، نه فقط عروس و داماد بلکه خانواده های آنان نیز به نوعی با یکدیگر وصلت می کنند ! این اتفاق ، ضرورت توافق خانواده های عروس و داماد را بیش از جوامع غربی ضروری می سازد.

باید توجه داشت که دختر و پسری که قصد ازدواج دارند و والدین آنان ، از نسل های متفاوت و با دانش، باورها و اعتقادات مختلفی می باشند. این تفاوت ، حصول توافق بین والدین و فرزندان را تبدیل به امری دشوار و گاه مشکل آفرین خواهد نمود. والدین جوانانی که امروز در ایران در سن ازدواج هستند به طور معمول ، خود تجربه آشنایی و ازدواج به شیوه سنتی را داشته اند و طبیعی است که مصلحت فرزندان خود را نیز در پیروی از این روش آباء و اجدادی می دانند اما جوانان امروز که تجربه اختلاط و روابط نسبتا آزاد دختر و پسر در محیط دانشگاه ، محل کار ، خیابان و فضاهای مجازی را تجربه کرده اند به طور معمول پذیرای سبک و سیاق والدین خود نیستند! اما به راستی کدام روش بهتر است ؟
جواب بسیار ساده است : هر روشی که منجر به آشنایی بیشتر طرفین با یکدیگر با حفظ حریم اخلاقی و تصمیم گیری راحت تر و منطقی شود ! با توجه به تفاوت فرهنگی گسترده خانواده ها ، توصیه یک روش خاص ، کاری دشوار است اما توجه به دو نکته ذکر شده در جمله فوق ، شیوه بهتر آشنایی را مشخص خواهد نمود :
1- آشنایی بیشتر با حفظ حریم اخلاقی
2- تصمیم گیری راحت تر و منطقی

1- آشنایی بیشتر با حفظ حریم اخلاقی :
 هرچه طرفین ، پیش از ازدواج ، شناخت بیشتری نسبت به یکدیگر پیدا کنند ، احتمال دست زدن به یک انتخاب عاقلانه و موفقیت زندگی مشترک آنان بیشتر خواهد شد. شناخت خصوصیات اخلاقی و شخصیتی یکدیگر ، جهان بینی و اهداف فرد از زندگی مشترک ، شیوه تعامل با دیگران ، خودانگاره و سبک زندگی ، باورهای مذهبی و رفتارهای اجتماعی و صدها عامل دیگر ، احتمال خطای شما در دست زدن به یک انتخاب غلط را کاهش خواهد داد.
بدون شک اگر قرار باشد شما و همسر احتمالی آینده تان در چند جلسه محدود خواستگاری آن هم زیر نگاه های نافذ خانواده ها و گوش های تیز شده ! با یکدیگر آشنا شوید ، نمی توان انتظار داشت که شناخت مناسبی از یکدیگر به دست آورید ! انسان ها در شرایط مختلف می توانند رفتارهای بسیار متفاوتی داشته باشند.

از سوی دیگر وجود روابط سالم پیش از ازدواج در قالب دو همکلاسی ، همکار و . . . می تواند به طرفین در شناخت بیشتر یکدیگر کمک کند البته که رعایت حریم اخلاق در این روابط از اهمیت گسترده ای برخوردار است.
مسلما آشنایی کامل با یکدیگر به معنای برقراری روابط جنسی نیست ! با توجه به گستردگی روابط پیش از ازدواج در جوانان و تغییر سبک زندگی در خانواده های ایرانی و حرکت از زندگی جمعی به سوی تک خانواده ای که منجر به کاهش ازدواج های درون گروهی و درون خانواده ای شده به نظر نمی رسد شیوه سنتی،کارایی سابق را در ازدواج های امروزی داشته باشد.

2- تصمیم گیری راحت تر و منطقی
اگر شیوه آشنایی شما ، علیرغم فراهم کردن آشنایی مناسب ، مانع از تصمیم گیری راحت و منطقی شود ، شما با یک چالش بزرگ مواجه خواهید شد. فرض کنید دختر و پسری در قالب یک ارتباط سالم با یکدیگر آشنا شده و شناخت مناسبی از یکدیگر به دست آورده اند اما علیرغم اطلاع از این مطلب که زندگی مشترک بین آنان می تواند مخاطره آمیز باشد ، طولانی شدن رابطه و پیوند عاطفی بین آنان ، جدایی را سخت و گاه غیر ممکن نموده !

از سوی دیگر تصور کنید که دختر و پسری در قالب یک آشنایی سنتی و با اطلاع و نظارت خانواده ها با یکدیگر در بازه زمانی مناسب ، آشنا شده و به این نتیجه رسیده اند که برای ازدواج با یکدیگر مناسب نیستند. در این حالت اعتراض خانواده سنتی دختر مبنی بر این که دخترشان انگشت نمای فامیل شده می تواند بر تصمیم گیری آنان اثری سوء داشته باشد. این نیز یکی از شرایطی است که ناقض شرط تصمیم گیری راحت تر و منطقی خواهد بود.

در مجموع به نظر می رسد با تغییر شرایط جامعه امروز ایران و تغییر باورها و سبک زندگی ، آشنایی و ازدواج به شیوه سنتی ، پاسخگوی جوانان امروز ایران و ضامن موفقیت زندگی مشترک آنان نباشد مگر آن که با تغییراتی ، شرایط برای اعمال اصلاحات و تغییرات مورد نیاز در این سبک از خواستگاری صورت پذیرد. چه خانواده ای پایبند آداب و رسوم سنتی داشته باشید چه خیر ، برای یک ازدواج مناسب ، آشنایی پیش از ازدواج در قالب گفته شده امری است که ضمانت موفقیت زندگی مشترک شما را بیشتر خواهد کرد. طبیعی است که در این آشنایی ، رعایت حدود و حریم مسائل اخلاقی و شرعی و اجتماعی و توجه به خطراتی که می تواند شما را تهدید کند همچون وابستگی های عاطفی و . . . از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
برداشت ها از این متن می تواند متفاوت باشد . با توجه به تعدد و گستردگی عوامل موثر بر ازدواج ، در صورتی که در رابطه با مطالب مطرح شده در متن فوق ، ابهام و سوالی دارید می توانید با نویسنده تماس بگیرید.


محمد علی منصوری - روانشناس