«ماما» همسایه دیوار به دیوار قلب مادر و کودک

شاید بارها از شنیدن عنوان «ماما» از خود سئوال کرده‌اید که این کلمه به چه معنا است؟ یا گفته باشید که چه قدر با معنای «مامان» قرابت دارد.

«ماما» در اصل به معنای «زایمان» و به مفهوم (مراقبت از دوران بارداری) است که البته نباید فراموش کرد که حیطه خدمات ماماها بسیار وسیع بوده و از ابتدای تولد تا انتهای عمر را شامل می‌شود. ماماها می‌توانند در زمینه‌های مختلف بهداشتی از جمله بهداشت باروری، مشاوره، آموزش و آگاهی در دوران بلوغ، ازدواج، یائسگی و دیگر موارد در راستای سلامت خانواده انجام وظیفه کنند و نباید تصور بر مراقبت مادر طی دوران بارداری باشد.
در سال‌های گذشته کلمه «ماما» به مفهوم امروزی معنا پیدا نمی‌کرد و فردی که بخشی از فعالیت ماماها را در لحظه تولد کودک بر عهده می‌گرفت به نام قابله معروف بود. با فعالیت قابله‌ها در آن زمان، رعایت نکات بهداشتی کمتر مورد توجه می‌شد و جان مادر و فرزند بیشتر در معرض خطر بود. بعد از اهمیت به «ماما» و تشکیل دانشکده‌‌هایی به منظور اهمیت به کار مامایی در سراسر جهان، در ایران نیز برای انجام این وظیفه خطیر افراد به تحصیل علم این رشته پرداختند.
همه ساله پنجم ماه می مصادف با 15 اردیبهشت، روز جهانی ماما نامگذاری می‌شود که آغاز این فرایند به سال 1980 برمی‌گردد. با نامگذاری این روز به نام روز ماماها در واقع هدف افزایش آگاهی و تبادل اطلاعات ما بین آنها در راستای حفظ سلامتی مادر و نوزاد بوده است.

در ایران نیز شانزدهم اردیبهشت هر سال به نام بزرگداشت روز ماماها مورد توجه بوده و در راستای پیشبرد اهداف مورد نظر و نیز تقدیر از زحمات تلاشگران عرصه مامایی برنامه‌های مختلفی از سوی وزارت بهداشت در سراسر کشور در نظر گرفته می‌شود.
طی این فرایند در استان همدان نیز پیگیری موضوع به شکل ویژه‌ای مورد توجه است و هر ساله دانشگاه علوم پزشکی همدان برنامه‌های متنوعی را با عنوان گرامیداشت «روز ماما» در دستور کار دارد.

در همین راستا به گفت‌و‌گو‌ با رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان پرداختیم. حبیب‌الله موسوی بهار در گفت‌و‌گو با فارس از برنامه علوم پزشکی با همکاری معاونت بهداشتی در تقدیر از ماماها خبر داد و افزود: در راستای قدردانی از زحمات ماماها و نیز به منظور حفظ سلامت جامعه برنامه‌های خاصی را در روز شانزدهم اردیبهشت هرسال برگزار می‌کنیم.

وی با اشاره به وظیفه خطیر ماماها در حفظ و نگهداری از جان مادر و فرزند گفت: ماماها نقش فوق‌العاده‌‌ مهمی را در جامعه برعهده‌ دارند که در واقع باروری، زاد و ولد سالم مشروط به وجود ماماهای متخصص، دلسوز و توانا است. رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان خاطرنشان کرد: کنترل نوزادان و مادران به مدت 9 ماه از سوی ماماها به عدم ایجاد ناهنجار‌ها در جامعه کمک خواهد کرد.

وی تصریح کرد: با تولد نوزادان ناهنجار در جامعه مشکلات بسیاری برای خانواده‌ها و جامعه ایجاد می‌شود که در نتیجه به فاجعه اقتصادی و اجتماعی منجر خواهد شد. موسوی‌بهار افزود: دو انسان به نام مادر و نوزاد با داشتن شرایط حساس در معرض خطرهایی هستند که مراقبت ماما از آنها می‌تواند به عنوان حافظ جان آنها مورد توجه باشد.

وی اضافه کرد: مادر و نوزاد با داشتن محدودیت ناتوانی جسم، مصرف دارو، جراحی و مسائل تولد در معرض آسیب هستند که مراقبت ماماها می‌تواند اطمینان بیشتری را در راستای حفظ سلامتی آنها بدهد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان از وجود 557 ماما در همدان زیر نظر علوم پزشکی خبر داد و اضافه کرد: تعداد ماماهای شاغل در بخش بهداشت 333 نفر و در بخش درمان 224 نفر هستند که البته تعدادی نیز در بیمارستان‌های خصوصی مشغول فعالیت‌اند. وی در ادامه اضافه کرد: نسبت به تعداد ماماها در استان با کمبود مواجه نیستیم.

موسوی‌بهار با اشاره به نقش اثرگذار ماماها در ترغیب مادران به زایمان‌های طبیعی افزود: با آغاز طرح بسته سلامت در کشور و بر اساس آن رایگان شدن هزینه زایمان‌های طبیعی، ماماها می‌توانند نقش مهمی را حفظ سلامتی مادران داشته باشند. وی با اهمیت به کار ماماها در ترغیب مادران به انجام زایمان‌های طبیعی یادآور شد: روزانه یک‌هزار و 600 زن در دنیا به علت عوارض زایمان جان خود را از دست می‌دهند که این موضوع بیشتر در کشورها در حال توسعه جریان دارد.

رئیس علوم پزشکی همدان با اشاره به اجرای طرح رایگان زایمان طبیعی در بیمارستان‌های وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: 16 بیمارستان در استان از 15 اردیبهشت ماه با اجرای طرح رایگان زایمان طبیعی به ارائه خدمات می‌پردازند.
وی از ارائه بسته حمایتی دولت برای ماماها با اجرایی شدن طرح هزینه رایگان زایمان‌های طبیعی خبر داد و تصریح کرد: همه ماماها می‌توانند با تمایل به ارائه خدمات ویژه به مادران باردار، از بسته تسهیلات زایمان طبیعی در حق خود استفاده کنند. موسوی‌بهار اضافه کرد: ماماها می‌توانند با تقسیم وظایف خود بین چند ماما، به نگهداری از مادران باردار اقدام کرده و هزینه مراقبت از آن مادران را در بین خود تقسیم کنند.

وی با اشاره اینکه 75 درصد زایمان‌های سزارین در کشور با روشی غیر علمی و انتخابی انجام می‌شود، اظهار کرد: در کشور اکثر زایمان‌های سزارین غیر علمی و انتخابی است که امیدواریم با طرح رایگان زایمان طبیعی در صد سزارین‌ها به کمتر از 25 درصد برسد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: تلاش‌های صورت گرفته در کشور با هدف صفر شدن درصد زایمان‌های سزارین بوده که در واقع این امر در حفظ سلامت مادر و نوزاد کمک شایانی خواهد کرد. وی با اشاره به انجام عمل‌های زایمان از نوع سزارین در کشور، از آمار 47.6 درصدی آن در سال 92 خبر داد و افزود: عمل‌های سزارین در کشور به نسبت کم بوده که باید همه تلاش‌ها در راستای ارتقای سلامتی افراد قرار گیرد.

امروز شنیدن خبر مبنی بر رایگان شدن زایمان‌های طبیعی نقطه قوتی است در حوزه سلامت؛ که به نظر می‌رسد این طرح باید سال‌ها قبل اجرا می‌شد. البته ناگفته نماند، همه مادران به دنبال حفظ سلامتی خود و فرزندان هستند که در این مسیر یا راه را اشتباه می‌روند و یا اطمینانی کلی نسبت به زایمان‌های طبیعی کسب نکرده‌اند.
اطلاع دقیق از عوارض زایمان‌های سزارین، مادران باردار را به سوی زایمان‌های طبیعی سوق خواهد داد و ماماها به عنوان مهمترین اشخاص مورد اطمینان می‌توانند به ترغیب مادران در راستای انجام رفتارهای درست کمک کنند.