سطح تحصیلات بر موفقیت زندگی مشترک اثر دارد؟

احتمالا بیشتر دوستان و آشنایان اطراف شما هم، داستان هایی درباره زوج هایی که از نظر سطح تحصیلات اختلاف فاحش داشته‌اند و پس از ازدواج با چالش مواجه شده‌اند، در چنته دارند اما واقعیت این است که در این باره به هیچ وجه نمی‌شود حکمی کلی و قطعی داد.

این که اختلاف سطح تحصیلی دو نفر تا چه حد ممکن است برای آنها مشکل ایجاد کند به میزان ارزشمندی تحصیلات در نظرشان بستگی دارد برای مثال برای تیپ شخصیتی کمال طلبی که همه چیز را عالی می خواهد و یکی از اجزای فهرست عالی هایش، میزان تحصیلات همسر آینده است ازدواج با کسی که سطح تحصیلات بسیار پایینی دارد، استرس زاست و اگر تن به چنین ازدواجی بدهد، احتمالاً راضی نخواهد بود. اما حتی در اقشار تحصیل کرده، افرادی وجود دارند که میزان تحصیلات طرف مقابل برای شان اهمیت ندارد و معیارهای دیگری را در این زمینه مطرح می کنند برای مثال ممکن است ویژگی هایی چون اخلاق پسندیده طرف مقابل یا درآمدش آنها را تحت تأثیر قرار بدهد و به این ترتیب سطح پایین تحصیلاتش را در نظرشان کمرنگ کند.

وقتی زن و مردی با هم ازدواج می کنند بسته به میزان تحصیلات می توانیم چهار حالت مختلف را در نظر بگیریم: نخست آن که هر دو سطح تحصیلی مشابهی داشته باشند در این صورت آنها دستکم در زمینه تحصیلات با هم چالشی نخواهند داشت.

دومین حالت بالاتر بودن تحصیلات مرد نسبت به همسرش است که در جامعه ما هم زیاد اتفاق می افتد. چنین وضعیتی نیز بر حسب عرف اجتماعی قابل قبول است و بالاتر بودن جایگاه تحصیلی مرد نسبت به همسرش، که به ارتقا جایگاه اجتماعی و شغلی او هم منجر می شود، در حد معقول، مشکل ساز نیست اما نکته قابل تأملی که باید به آن توجه داشته باشید زمانی است که سطح تحصیلات مرد بسیار پایین تر از سطح تحصیلات همسرش باشد و مدرک تحصیلی، برای زن اهمیت داشته باشد. در این شرایط، مرد در قالب الگویی که زن در ذهنش از یک تکیه گاه مناسب در زندگی مشترک دارد، نمی گنجد و ناراضی می شود.

از سوی دیگر ازدواج زن تحصیلکرده و مرد کم سواد با عرف غالب اجتماع ما هم تعارض دارد. در عرف اجتماعی ما، مرد معمولا در جایگاه اجتماعی و اقتصادی بالاتری نسبت به زن، قرار دارد اما در صورتی که سطح تحصیلات او پایین تر از همسرش باشد احتمالا از نظر جایگاه شغلی نیز در سطح نازلتری نسبت به همسرش قرار می گیرد و در این صورت ممکن است احساس سرخوردگی و حقارت کند. باز هم تأکید می کنیم که هیچ یک از این احتمال ها، قطعی نیست و زوج های زیادی وجود دارند که از این قوانین تبعیت نکرده اند برای مثال زوج هایی با وجود مشابه بودن سطح تحصیلات با بهانه هایی یکدیگر را تحقیر کرده اند و سرانجام کارشان به دادگاه خانواده کشیده است. اما زندگی برخی زوج ها هم با وجود بالاتر بودن تحصیلات زن نسبت به مرد، سازگارانه و زیبا بوده است و آنقدر مهارت زندگی داشته اند و به بلوغ شخصیتی رسیده اند که نه زن، تحصیلاتش را عاملی برای احساس برتری نسبت به شوهرش می دانسته و نه مرد با سواد بودن همسرش را تهدید تلقی می کرده است.


مریم یوشی زاده