مهرداد کاظم‌زاده عطوفی، دبیر انجمن علمی روان‌شناسی بالینی ایران در گفت‌وگو با فارس، با بیان اینکه مسیرهای ارتباطی انسان‌ها در حال توسعه است، اظهار داشت: در گذشته ارتباطات افراد حضوری یا تلفنی بود، اما امروز به فضای مجازی نیز گسترش یافته است و افراد با عضویت در شبکه‌های اجتماعی مختلف با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کنند.

وی افزود: فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی موجب تسهیل در برقراری ارتباط افراد با یکدیگر شده است ولی متأسفانه امروز شاهد ترویج تمام ارتباطات به مسیرهای مجازی هستیم.

این متخصص حوزه بهداشت روان گفت:‌ در گذشته افراد در مناسبت‌های مختلف احساس خود را از طریق تبریک و تسلیت به صورت حضوری به همنوع خود منتقل می‌کردند و درصورتی که نمی‌توانستند در موقعیت حاضر شوند با برقراری ارتباط تلفنی از طریق شنیداری با دیگران ارتباط برقرار می‌کردند. این درحالی است که اکنون افراد با استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیاز به ارتباط را تأمین می‌کنند.

*پیامد استفاده بیش از حد از فضای مجازی

دبیر انجمن علمی روان‌شناسی بالینی ایران گفت: فردی که بیش از حد از فضای مجازی استفاده می‌کند نمی‌تواند احساسات خود را آن گونه که هست به دیگران منتقل کند.

وی افزود:‌همچنین برقراری ارتباط در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی موجب می‌شود تا افراد فقط واژه‌ها را ببینند و نمی‌توانند از ابزارهای غیرکلامی که پشت واژه‌ها وجود دارد استفاده کنند. تنها ماندن جزو دیگر پیامدهای استفاده بیش از حد از فضای مجازی است.

وی افزود: افرادی که در دنیای مجازی غرق شده‌اند ساعت‌ها در اتاق خانه یا محل کار خود می‌نشینند و از طریق ابزار دیجیتال با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار می‌کنند. این موضوع موجب می‌شود عملاً از دنیای واقعی فاصله بگیرند و بعد از مدتی احساس کنند دیگر نیازی به برقراری رابطه در دنیای واقعی وجود ندارد.

* ارتباطات اجتماعی سالم در گرو تجربه محیط‌ها و فضاهای ارتباطی

کاظم‌زاده عطوفی اظهار داشت: مطالعات نشان می‌دهد ارتباطات اجتماعی سالم در گرو تجربه محیط‌ها و فضاهای ارتباطی است و اگر این مهم رخ ندهد تأثیر روان‌‌شناختی لازم را نخواهد داشت. فرهنگ دینی و ملی ما در صله‌رحم تأکید دارد و چنانچه صله‌رحم از طریق فضای مجازی صورت گیرد و افراد از طریق واژه‌ها با یکدیگر در ارتباط باشند نمی‌توانند حس و تأثیر واقعی صله‌رحم را درک کنند.

وی افزود: آنچه به لحاظ روان‌شناختی اهمیت دارد این است که افراد الگوی سلامت را در ابعاد مختلف آن رعایت کنند. یکی از ابعاد سلامت، سلامت اجتماعی است؛ یعنی افراد در موقعیت‌های اجتماعی حضور فعال داشته باشند.

* حضور بیش از حد در فضای مجازی موجب احساس تنهایی فرد می‌شود

این متخصص حوزه بهداشت روان ادامه داد:‌ فضای مجازی تنها تسهیل کننده ارتباطات کوتاه است و نمی‌تواند جایگزین ارتباطات بین فردی حضوری شود. حضور بیش از حد در فضای مجازی فرد را به لحاظ روان‌شناختی آسیب‌دیده می‌کند و موجب می‌شود که احساس تنهایی بر او حاکم شود.

وی افزود: یکی از معضلات دنیای کنونی ما تنهایی و احساس آن است که با توجه به آسیب ناشی از آن کشورهای توسعه‌یافته برنامه‌های مدونی برای رفع این مسئله در پیش گرفته‌اند.

*برای رهایی از احساس تنهایی چه کنیم

کاظم‌زاده عطوفی خاطرنشان کرد: تمرکز بر ساختار خانواده، اقوام و دوستان جزو برنامه‌های کشورهای توسعه‌یافته برای حل مشکل تنهایی و احساس تنهایی افراد است. امیدواریم وقتی ابزاری برای تسهیل زندگی در اختیار ما قرار می‌گیرد جایگزین ابزارهایی که نیازهای اساسی ما را برآورده می‌کند، نشود.

وی گفت: براین اساس توصیه می‌شود افراد طی روز زمان‌های مشخصی را برای استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اختصاص دهند و بخشی از اوقات شبانه‌روز خود را به صله‌رحم و برقراری ارتباط رودررو با خانواده، اقوام و دوستان خود اختصاص دهند.