عصبانیت و بی حوصلگی و آسیب های ناشی از آن

هر انسانی در مشکلات و ناملایمات زندگی، سطحی از تحمل را دارد و اگر فشارها بیشتر شود، تاب تحمل از وی گرفته شده و ممکن است نتواند تصمیم عاقلانه بر مسائل خود داشته باشد و رفتارهایی از او سربزند که با هنجارهای اجتماعی همخوان نبوده و باعث رنجش دیگران و انزوای عامل آن شود.
شکسته شدن سد آستانه تحمل، دروازه ورود به طیف وسیعی از رفتارهای عجولانه و خارج از منطق است که پیامد های جدی نیز همراه دارد و شاید بتوان گفت بسیاری از علل حوادث مختلف رانندگی، نزاع های جمعی، درگیری و حتی قتل ها به این مهم مربوط می شود.
شایان ذکر است امروز پرخاشگری به عنوان بارزترین جلوه و تظاهرات عصبیت و تنزل تحمل، در خانه، محل کار، جامعه، مدرسه و اجتماعات مختلف ملموس است و به ناگاه در روند فعالیت های روزمره شاهد برخوردهایی هستیم که بروز آن، جای سئوال دارد و ناشی از افزایش درجه عصبیت جامعه است.
مشاهده صحنه های بحث و جدل در محافل عمومی با به کار گیری ادبیات خارج از نزاکت و رفتارهای تهدیدآمیز و پرخاشگر و حتی نزاع و کتک کاری، هر فردی که دارای سلامت روان و مهارت خودکنترلی است را آزرده می کند ولی متاسفانه این صحنه ها دیده می شود.
بسیاری از مسائل و درگیری های امروز خانواده ها، محیط کار و جامعه که در برخی موارد منجر به حوادث بسیار تلخ و ناگوار می شود، ارزش یک مکث یا گفت و گو را هم ندارد اما چون آستانه تحمل مردم پایین است آن را به یک شر یا حادثه بزرگ تبدیل می کنند که پیامد آن هزینه های سنگین اجتماعی، اخلاقی و عاطفی است.
اگرچه به صراحت در تحقیقات علمی اشاره نشده، اما بیشتر طلاق ها به دلیل نداشتن مهارت در تحمل مشکلات و جایگزینی رفتارهای غیرمنطقی به جای درک متقابل و تصمیم سازی صحیح رخ می دهد و وقتی به اصل ماجرا مراجعه شود بی ارزش بودن ریشه این رفتارها خود را می نمایاند.
رفتارهای پرخاشجو و تند تنها منحصر به جامعه بالغ امروز نیست بلکه قشر کودک و نوجوان نیز متاثر از تربیت های والدین عصبی و فاقد آرامش درونی، مشاهده فیلم های همراه با خشونت و بازی هایی که جذابیت خود را از تنش و تضاد عاطفی می گیرند، درگیر آستانه تحمل محدود شده اند و در صورت غفلت از درمان به موقع این آفت، در آینده با نسلی پرخاشجو مواجه خواهیم بود که به مراتب دامنه چالش های عمیق تری دارند.
کودکان و نوجوانان با وجود اینکه هنوز در سختی ها، مشکلات، پیچ و خم و فراز و نشیب های مختلف زندگی قرار نگرفته اند با سطح نازل تحمل، توان برخورد منطقی با کمترین معضل را ندارند و با پرخاشگری حرف خود را به کرسی می نشانند و از اطاعت منطقی بزرگترها شانه خالی می کنند، بنابراین علاج این مهم از موضوعاتی است که باید در کانون توجه تصمیم سازان بهداشت روان و حوزه اجتماعی و فرهنگی جامعه قرار گیرد.
به نظر می رسد ریشه یابی نکردن این مساله و ادامه روند و ورود آنها به زندگی در مراحل بالاتر، آینده درخشانی را نوید نمی دهد.
اخلاق مداری از سرمایه های مهم و ارزشمند هر جامعه است و دستیابی به شخصیت پایدار نیاز به ممارست و آگاهی به خصوصیات رفتاری و مراقبت های خاص دارد که نظام آموزشی و نهادهای تربیتی و فرهنگی باید با جدیت بیشتری این مهم را در دستور کار قرار دهند.
به گفته کارشناسان، شالوده شخصیت هر فردی در سنین کودکی شکل می گیرد و حاکمیت آرامش در محیط خانواده و الگوی رفتاری والدین به عنوان نخستین پله جایگاه خاصی را در ساختن این تربیت دارد و یکی از روش های موثر در مهار خشم و رهیابی منطقی مشکلات استفاده از ظرفیت گفت و گو است.
این مهم در سال های اخیر به دلیل زندگی مدرن، شاغل بودن والدین و ساعت های طولانی غیبت در منزل و همچنین ورود شبکه های اجتماعی و رسانه هایی همچون تلویزیون کمرنگ شده است و به جای ارتباط چهره به چهره و عمیق اعضای خانواده ارتباط هر شخص با کار، گروه همسال و ابزارهای الکترونیک جایگزین شده است.
این ورای ساختارها و الگوهای نادرستی است که از جامعه و حوزه های مختلف آن کودک کسب می کند و در کوران فقر مهارت در هنگامه ای از تردید و بلاتکلیفی می افتند و به دلیل نداشتن قدرت تصمیم سازی موثر، به رفتارهای غیرمنطقی و پرخاشگرانه متوسل می شود.
یکی از عواملی که در بروز خشونت های کودکان، نوجوانان و جوانان نقش موثری دارد و خانواده ها به راحتی از کنار آن گذر می کنند استفاده بیش از حد آنها از بازی های رایانه ای خشن است.
در گذشته کودکان، نوجوانان و جوانان در سنین خاص به بازی های میدانی و سالم می پرداختند و در همین حین مهارت های تجربی زیادی را در نه گفتن و تحمل سختی ها یاد می گرفتند اما امروز بازی های رایانه ای خشونت و تندی در مقابل دیگران، گذشت نداشتن را به مخاطبان خود که سرمایه های بزرگ کشور هستند، نشان می دهد.
در این بازی ها برای اینکه مخاطبان به راحتی مسیرهای مختلف را طی کنند و با خشونت های مختلف آشنا شوند تقلب در ادامه بازی را به راحتی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند که این خود نیز عاملی برای دوری از خودباوری است.
نزاع و پرخاشگری به عنوان یکی از مسائل اجتماعی در حوزه کجروی و انحرافات محسوب می شود که علاوه بر ایجاد فضای آکنده از خشم و نفرت، امنیت انسان ها را نیز از جنبه های گوناگون تهدید می کند و بر اساس آمار فرمانده انتظامی استان مرکزی نزاع و درگیری های فردی و دسته جمعی این استان امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 23 درصد افزایش یافته که به نظر می رسد این امر باید مورد آسیب شناسی جدی و کنکاش دقیق قرار گیرد.
-
معصومه صفري
*خبرنگار ایرنا در اراک