بی‌برنامگی اوقات فراغت دریچه‌ای برای بزه و انحراف

در واقع،اوقات فراغت فرصتی ویژه است که بخشی از رشد و تعالی انسانی در این مقطع  و بازه زمانی محقق می شود زیرا عموما فعالیت های روزانه در قالب کارواشتغال،منحصر به اموری روزمره و تکراری می شود و در فراغت بال است که انسان با پرداختن به امور دلخواه خود متناسب با استعدادها و علایق خویش در جهت رشد و پرورش آن گام برمی دارد.

در ادوار و دهه های پیشین،نحوه گذران اوقات فراغت،میان جوامع به عنوان یک مساله اجتماعی مهم و برجسته مطرح نبود،زیرا اساسا نحوه گذران اوقات فراغت در قالب های سنتی تامین کننده و جوابگوی نیازهای روحی و روانی انسان بود.

شب نشینی ها،رابطه تنگاتنگ خانواده ها و بافت حاکم بر مناسبات اجتماعی و خانوادگی آن دوران،حتی المقدور فضا و خلاء دوران فراغت از کار را پر می کرد اما در عصر حاضر،پیشرفت تکنولوژی،دغدغه ها و مشغله های روزمره،ارتباطات دیجیتالی،شبکه های اجتماعی به مثابه پلی است که ارتباطات را،بصورت مجازی محقق می کند.

اگر چه در چنین عرصه ای،ارتباطات با سهولت میسر می شود اما دیگر آن شور و صفای دوران گذشته در آن وجود ندارد.

در روزگار کنونی،انسان خسته از زندگی ماشینی کمتر قادر است مناسبات و رفت و آمدها به شیوه های سنتی را تجربه کند و گاه احوالپرسی ها نیز در شکل و قالب مجازی محقق می شود که فاقد روح و احساس عاطفی لازم است.

بطور معمول اوقات فراغت به فراخور علاقه ها،سلیقه ها،داشته ها و امکانات افراد مدیریت می شود.

عالم با مطالعه،زاهد با عبادت،ورزشکار با تمرین های بدنی،هنرمند با خلق اثر هنری،نویسنده با دست به قلم شدن،اوقات فراغت خویش را پر می کنند.

به واقع هر کس،متناسب با شخصیت و مَنش خود برای اوقات فراغت خویش برنامه ریزی می کند،اما ظاهرا در جامعه ما،برخی برداشتی متفاوت از اوقات فراغت دارند.

**عدم مدیریت صحیح اوقات فراغت،دریچه ای برای بزه و انحراف

مریم جهان خواه، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران،اظهار کرد:برخی از نوجوانان و جوانان گمان می کنند،اوقات فراغت فرصتی برای لذت جویی و خوشگذرانی است که چنین طرز تفکری خود می تواند به عاملی برای انحراف مبدل شود.

وی افزود:البته اصل لذت جویی نکوهیده نیست،بلکه منظور نظر خوشگذرانی هایی است که بصورت افسار گسیخته و خارج از قاعده تجربه می شود که در اغلب قریب به اتفاق مواقع به عاملی برای انحراف و ابتذال بدل می شوند.

جهان خواه گفت:مدیریت و نظارت صحیح و اصولی خانواده والبته تامین امکانات مورد نیاز جوانان دو اصل حائز اهمیتی است که می توان لذت جویی اوقات فراغت را در مسیری هدفمند و پر بازده هدایت کند.

**دیدگاه اسلام در خصوص اوقات فراغت

حجت الاسلام و المسلمین سید رضا آمینی،استاد حوزه و دانشگاه در تشریح جایگاه اوقات فراغت در دین مبین اسلام گفت:مکتب اسلام به تفریح به عنوان یکی از نیازهای طبیعی و ضروری انسان تاکید و توجه دارد و اهمیت آن را همطراز با دیگر نیازهای زیستی و اجتماعی انسان می داند.

وی افزود:با نگاهی به احادیث و روایاتی که از ائمه اطهار و بزرگان دین در خصوص نقش واهمیت اوقات فراغت مطرح شده به روشنی می توان به جایگاه تفریح و اوقات فراغت در دین اسلام پی برد.

حجت الاسلام آمینی عنوان کرد:به عنوان نمونه حضرت امیر(ع)در نامه ای به اباذر به دو نعمت سلامتی و فراغت تاکید می ورزند که در آن مردم با بی توجهی به آن زیان کار می شوند.

**بی برنامگی در فراغت

رضا کرم ترابی،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی یکی از آسیب های اوقات فراغت را،بی برنامگی و عدم لحاظ کردن هدفمندی در آن می پندارند،وی در این ارتباط اظهار کرد:اوقات فراغت بی برنامه،با بیهودگی و اتلاف وقت،مترادف و همراه است و سرمنشاء عمده انحرافات در همین بی برنامگی ها نهفته است.

این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی گفت:در این نوع از اوقات فراغت،فرصت سوزی های بسیاری ایجاد می شود و به واقع ثانیه ها و دقایق بی بازگشت عمر انسان در این فضا به بطالت می گذرد.

**فراغت بی تحرک

این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی نوعی دیگر از فراغت را اوقات بی تحرک عنوان کرد.

وی افزود:غالب افراد در فراغت های بی تحرک،با گوش دادن به موسیقی،تماشای فیلم،استفاده از اینترنت،بازی های رایانه ای و...اوقات خود را سپری می کنند.

کرم ترابی گفت:البته گوش دادن به موسیقی یا دیدن فیلم هایی خوش ساخت و اثر گذار نیز به نوبه خود برای روح و روان،رشد و تعالی انسان لازم است، اما آنچه که مخرب است معطوف به تبدیل شدن این امر به یک عادت است که در واقع فرد در بی تحرکی،صرفا دریافت کننده است و در چنین شرایطی،روحیه خلاقیت در انسان کور می شود و در موارد حاد می تواند با تحمیل آسیب هایی جدی همراه شود.

وی افزود:به عنوان مثال،افرادی که بخش اعظم اوقات فراغت خود را با بازی های رایانه ای سپری می کنند ضریب آسیب و تخریب در آنها بالا می رود و بعضا دیده می شود برخی از کسانی که به نوعی معتاد بازی های کامپیوتری شده اند  بعد از مدتی دچار مشکلاتی همچون صرع می شوند.

وی در خاتمه یادآور شد:زمانی اوقات فراغت،سنگ بنا و بسترساز رشد و تعالی می شود که جنبه های متعدد مورد نیاز انسان،اعم از لذت،شادمانی،تفکرواندیشه،آموزش،خلاقیت و...در آن لحاظ شود و تحقق این امر خطیر مستلزم برنامه ریزی مدون واصولی است که در ابعاد گوناگون جوابگو و تامین کننده مولفه های فوق بر اساس روحیات، خلقیات و علاقه مندی های فرد شود و البته نباید از نظر دور داشت که بدون وجود و تامین زیرساخت های لازم، عملا حاصل شدن چنین ساز و کاری  فراهم نخواهد شد.