تعويض دريچه آئورت بدون انجام عمل جراحي
تا 10 سال آينده، بيشترين تعويض دريچه قلب از طريق آنژيوگرافي انجام خواهد شد
جام جم آنلاين: آئورت بزرگ‌ترين سرخرگ بدن است كه خون را از بطن چپ قلب دريافت كرده و به اعضا و اندام‌هاي مختلف بدن مي‌رساند. در مسير خروج خون از آئورت، دريچه آئورت وجود دارد كه هنگام انبساط بطن چپ قلب، اين دريچه بسته شده و در نتيجه مانع از برگشت خون از آئورت به قلب خواهد شد.
به گفته دكتر ايرج ناظري، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران بيماري‌هاي دريچه‌اي از جمله بيماري‌هايي هستند كه منجر به تخريب دريچه‌هاي قلبي و در نتيجه ايجاد اختلال در عملكرد آنها خواهند شد. به طور كلي بيماري‌هاي دريچه‌اي يا منجر به تنگ‌شدن دريچه و در نتيجه ايجاد ممانعت از جريان طبيعي خون خواهند شد يا اين كه موجب گشاد شدن دريچه و برگشت خون به قلب مي‌شوند. اختلال در عملكرد دريچه‌هاي قلب مي‌تواند زمينه ژنتيكي داشته باشد يا در اثر ابتلا به تب رماتيسمي، افزايش ناگهاني فشار خون، ابتلا به گلودردهاي استرپتوككي، گرفتگي عروق يا نقايص مادرزادي قلبي ايجاد شود. به‌رغم اين كه گاهي ابتلا به بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب بدون علامت هستند، اما اغلب موارد با علائمي نظير احساس ضعف و خستگي، تنگي نفس، درد قفسه سينه، بي‌نظمي در ضربان قلب، افزايش يا كاهش فشار خون يا ايجاد صداهاي غيرطبيعي در قلب فرد بيمار خواهند بود.
به گفته ناظري وقتي دريچه‌هاي قلبي، بيمار مي‌شوند شما درد يا فشردگي را در قفسه سينه احساس خواهيد كرد و نه‌تنها تپش قلب، خستگي عمومي و ناتواني آزارتان مي‌دهد بلكه ناتواني در انجام فعاليت‌هاي روزمره نيز موجب آزار و اذيت شما خواهد شد. همان‌طور كه مي‌دانيد دريچه‌هاي قلب نقش بسيار مهمي را در عملكرد قلب در خون‌رساني ايفا مي‌كنند و از برگشت خون خارج شده از قلب جلوگيري خواهند كرد. اما هرگونه اختلال ايجاد‌شده در عملكرد اين دريچه‌ها مي‌تواند بار عملكردي قلب را افزايش دهد. اگر شدت اين اختلالات كم باشد، قلب مي‌تواند در برابر آن از خود مقاومت نشان دهد، اما اگر به تدريج و با گذشت زمان شدت اين اختلالات افزايش يابد به قلب فشار آورده و در نتيجه موجب تخريب قلب و ايجاد اختلال در عملكرد آن خواهد شد. شايع‌ترين بيماري دريچه‌اي قلبي در كشور ما بيماري روماتيسم قلبي است كه در اثر عدم درمان مناسب و به موقع يك گلودرد چركي ساده، ايجاد مي‌شود. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه در اغلب مواقع سن ابتلا به بيماري 10 تا 12 سالگي و بروز بيماري و علامت‌دارشدن اين بيماري اغلب در اوايل دهه چهارم زندگي فرد آغاز مي‌شود كه موجب تنگ‌شدن دريچه‌هاي قلب مي‌شود. در بيش از 90 درصد بيماران، بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب قابل ترميم است، اما در برخي موارد عفونت مي‌تواند دريچه‌هاي قلبي را درگير كرده و موجب نارسايي آنها شود.
تنگي دريچه آئورت و پيامدهاي آن
تنگي دريچه آئورت يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب در سطح دنيا و بويژه كشورهاي توسعه‌يافته است و در اغلب كشورها بيش از 3 درصد افراد بالاي 65 سال به بيماري تنگي دريچه آئورت مبتلا هستند و در صورتي كه تعويض دريچه آئورت در اين بيماران انجام نشود، بيمار بيش از 2 تا 3 سال قادر به ادامه حيات نخواهد بود. اين عضو انجمن قلب و عروق ايران در حاشيه هفدهمين كنگره قلب و عروق خاطرنشان كرد كه اين بيماري در مقايسه با ديگر بيماري‌هاي دريچه‌اي قلبي با خطر مرگ و مير تعداد بيشتري از بيماران همراه است. سير طبيعي اين بيماري با يك دوره نهفته طولاني همراه است و پس از آن علائم بيماري به تدريج ظاهر مي‌شود. با كاهش سطح دريچه آئورت به كمتر از نصف اندازه اين دريچه در حالت طبيعي، اختلاف فشار قابل توجهي بين بطن چپ و آئورت ايجاد مي‌شود كه نقش بسيار مهمي را در حفظ فشار سيستميك در وضعيت عادي و طبيعي ايفا مي‌كند، اما با تشديد اين وضعيت و افزايش ميزان گرفتگي و انسداد دريچه آئورت، تغييرات ايجاد شده در عملكرد بطن چپ، براي غلبه بر انسداد جريان خروجي كافي نخواهد بود و در نتيجه اين وضعيت منجر به نارسايي قلب خواهد شد. نارسايي قلب و پيامدهاي ناشي از آن نظير آنژين و سنكوپ ازجمله علائمي است كه تنگي شديد آئورت را مورد تاييد قرار مي‌دهد. در چنين شرايطي تصميم‌گيري براي آغاز اقدامات درماني براي فرد بيمار ضروري خواهد بود.
دريچه‌هايي كه بايد تعويض شوند
ناظري در ادامه يادآور شد كه بايد توجه داشت ظهور علائم و نشانه‌هاي بيماري در افراد با توجه به سن و همچنين علائم زمينه‌اي كه مي‌تواند موجب تشديد بيماري شود متفاوت خواهد بود. براي مثال در سالمندان علائم و نشانه‌هاي ناشي از تنگي دريچه آئورت مي‌تواند با علائم مبهم و غيرمشخصي مانند كاهش قواي جسماني يا تحليل انجام فعاليت‌هاي مختلف بدن همراه باشد و گاهي ممكن است اين بيماري شروع حادتري داشته باشد.
نكته: در افرادي كه انجام عمل جراحي براي تعويض دريچه با ريسك بالايي همراه است يا براي تعويض دريچه آئورت در بيماراني كه به نارسايي شديد قلبي مبتلا هستند از تعويض دريچه آئورت بدون انجام عمل‌جراحي استفاده مي‌شود
تعويض دريچه آئورت تنها درمان موثر براي تنگي قابل توجه آئورت است. اگرچه ميزان متوسط مرگ و مير بيماران در نتيجه عمل جراحي تعويض دريچه آئورت تنها حدود 4 درصد است، اما گاهي پس از گذشت يك سال از عمل جراحي تعويض دريچه، فرد با اختلال در عملكرد دريچه مصنوعي مواجه خواهد شد. در اين بيماران پس از بروز نشانه‌هاي بيماري، شدت مرگ و مير بيماران افزايش خواهد يافت. اگرچه متوسط ميزان عمر اين گروه از بيماران بدون انجام عمل جراحي حدود 2 تا 3 است و اغلب افراد مسن يا بيماران زمينه‌اي پس از گذشت يك تا 3 سال از بروز نخستين علائم و نشانه‌هاي بيماري جان خود را از دست خواهند داد، اما انجام عمل جراحي و تعويض دريچه آئورت با دريچه مصنوعي متوسط عمر اين افراد را به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌دهد به طوري كه گاهي فرد بيمار حتي مي‌تواند تا 10 سال نيز بدون اين كه با مشكلي ناشي از نارسايي قلبي مواجه باشد به حيات خود ادامه دهد. در بيماراني كه علائمي ناشي از ابتلا به تنگي آئورت مشاهده نمي‌شود و به اصطلاح بيمار در دوره نهفته بيماري است نيز تعويض دريچه مي‌تواند راهكار درماني موثري براي بهبود وضعيت زندگي فرد بيمار بوده و كاركرد بطن چپ قلب فرد بيمار را به ميزان قابل توجهي بهبود بخشد. تاكنون هيچ درمان دارويي موثري كه بتواند پيشرفت بيماري دريچه آئورت را به تاخير اندازد يا طول عمر افراد مبتلا به اين بيماري را افزايش دهد، شناخته نشده است، اما از آنجاكه بسياري از بيماران مبتلا به تنگي بي‌علامت آئورت به ديگر بيماري‌هاي قلبي و عروقي مانند افزايش فشار خون يا بيماري عروق كرونر مبتلا هستند، لازم است به دقت تحت نظر قرار گيرند تا در صورت لزوم داروهاي مناسبي براي كاهش عوارض جانبي ناشي از تنگي آئورت براي آنها تجويز شود. روشي جديد در درمان تنگي دريچه آئورت به گفته ناظري، يكي از متداول‌ترين روش‌هاي درمان تنگي دريچه آئورت، تعويض اين دريچه از طريق انجام عمل جراحي است. وقتي دريچه قلب از طريق انجام عمل جراحي تعويض مي‌شود لازم است قلب را از حركت متوقف سازيم. در چنين شرايطي دستگاه پمپ قلب و ريه در مدت زمان انجام عمل جراحي، وظيفه خون‌رساني به اعضاي بدن را برعهده خواهد داشت. اعمال جراحي قلب كه روي دريچه‌ها انجام مي‌شود از نوع اعمال جراحي قلب باز هستند. اگر چه امروزه با پيشرفت علم و بهبود روش‌هاي جراحي، خطر احتمالي استفاده از دستگاه‌هاي پمپ قلب و ريه به ميزان قابل توجهي كاهش يافته است، اما استفاده از اين روش براي تعويض دريچه‌هاي قلبي ازجمله روش‌هايي است كه مي‌تواند با خطرات احتمالي بيشتري براي افراد مسن يا افراد مبتلا به بيماري‌هايي نظير بيماري ديابت همراه باشد. براساس جديدترين شيوه براي درمان بيماران مبتلا به تنگي دريچه آئورت، دريچه آئورت بدون عمل جراحي و از طريق راهكاري شبيه به آنژيوگرافي تعويض مي‌شود كه در مقايسه با روش جراحي عوارض كمتري را براي بيماران و بخصوص افرادي كه سن بالايي دارند، به همراه خواهد داشت. در افرادي كه انجام عمل جراحي براي تعويض دريچه با ريسك بالايي همراه است يا براي تعويض دريچه آئورت در بيماراني كه به نارسايي شديد قلبي مبتلا هستند از اين روش استفاده مي‌شود. اين روش از چند سال پيش در سطح دنيا مورد توجه قرار گرفته است كه خوشبختانه با موفقيت‌هاي بسياري در درمان اين گروه از بيماران همراه بوده است. دريچه‌هاي مصنوعي مختلفي توليد و ساخته شده‌اند كه از طريق غيرجراحي در محل دريچه آئورت قرار مي‌گيرند. در اين شيوه‌درماني، دريچه قبلي با بالون باز شده و در جاي خود باقي مي‌ماند و دريچه جديد روي آن قرار خواهد گرفت. در حال حاضر 10 نفر از بيماران قلبي مبتلا به تنگي دريچه آئورت با استفاده از اين روش جديد تحت درمان قرار گرفته‌اند كه دريچه مصنوعي از طريق شريان پوستي وارد قلب فرد بيمار شده است. اين روش در حال حاضر تنها براي بيماراني كه نمي‌توانند تحت عمل جراحي قرار گيرند، انجام مي‌شود، اما مي‌توان پيش‌بيني كرد كه در آينده اين روش درماني فراگير شود.
جام جم آنلاين: آئورت بزرگ‌ترين سرخرگ بدن است كه خون را از بطن چپ قلب دريافت كرده و به اعضا و اندام‌هاي مختلف بدن مي‌رساند. در مسير خروج خون از آئورت، دريچه آئورت وجود دارد كه هنگام انبساط بطن چپ قلب، اين دريچه بسته شده و در نتيجه مانع از برگشت خون از آئورت به قلب خواهد شد.
به گفته دكتر ايرج ناظري، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران بيماري‌هاي دريچه‌اي از جمله بيماري‌هايي هستند كه منجر به تخريب دريچه‌هاي قلبي و در نتيجه ايجاد اختلال در عملكرد آنها خواهند شد. به طور كلي بيماري‌هاي دريچه‌اي يا منجر به تنگ‌شدن دريچه و در نتيجه ايجاد ممانعت از جريان طبيعي خون خواهند شد يا اين كه موجب گشاد شدن دريچه و برگشت خون به قلب مي‌شوند. اختلال در عملكرد دريچه‌هاي قلب مي‌تواند زمينه ژنتيكي داشته باشد يا در اثر ابتلا به تب رماتيسمي، افزايش ناگهاني فشار خون، ابتلا به گلودردهاي استرپتوككي، گرفتگي عروق يا نقايص مادرزادي قلبي ايجاد شود. به‌رغم اين كه گاهي ابتلا به بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب بدون علامت هستند، اما اغلب موارد با علائمي نظير احساس ضعف و خستگي، تنگي نفس، درد قفسه سينه، بي‌نظمي در ضربان قلب، افزايش يا كاهش فشار خون يا ايجاد صداهاي غيرطبيعي در قلب فرد بيمار خواهند بود.
به گفته ناظري وقتي دريچه‌هاي قلبي، بيمار مي‌شوند شما درد يا فشردگي را در قفسه سينه احساس خواهيد كرد و نه‌تنها تپش قلب، خستگي عمومي و ناتواني آزارتان مي‌دهد بلكه ناتواني در انجام فعاليت‌هاي روزمره نيز موجب آزار و اذيت شما خواهد شد. همان‌طور كه مي‌دانيد دريچه‌هاي قلب نقش بسيار مهمي را در عملكرد قلب در خون‌رساني ايفا مي‌كنند و از برگشت خون خارج شده از قلب جلوگيري خواهند كرد. اما هرگونه اختلال ايجاد‌شده در عملكرد اين دريچه‌ها مي‌تواند بار عملكردي قلب را افزايش دهد. اگر شدت اين اختلالات كم باشد، قلب مي‌تواند در برابر آن از خود مقاومت نشان دهد، اما اگر به تدريج و با گذشت زمان شدت اين اختلالات افزايش يابد به قلب فشار آورده و در نتيجه موجب تخريب قلب و ايجاد اختلال در عملكرد آن خواهد شد. شايع‌ترين بيماري دريچه‌اي قلبي در كشور ما بيماري روماتيسم قلبي است كه در اثر عدم درمان مناسب و به موقع يك گلودرد چركي ساده، ايجاد مي‌شود. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه در اغلب مواقع سن ابتلا به بيماري 10 تا 12 سالگي و بروز بيماري و علامت‌دارشدن اين بيماري اغلب در اوايل دهه چهارم زندگي فرد آغاز مي‌شود كه موجب تنگ‌شدن دريچه‌هاي قلب مي‌شود. در بيش از 90 درصد بيماران، بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب قابل ترميم است، اما در برخي موارد عفونت مي‌تواند دريچه‌هاي قلبي را درگير كرده و موجب نارسايي آنها شود.
تنگي دريچه آئورت و پيامدهاي آن
تنگي دريچه آئورت يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب در سطح دنيا و بويژه كشورهاي توسعه‌يافته است و در اغلب كشورها بيش از 3 درصد افراد بالاي 65 سال به بيماري تنگي دريچه آئورت مبتلا هستند و در صورتي كه تعويض دريچه آئورت در اين بيماران انجام نشود، بيمار بيش از 2 تا 3 سال قادر به ادامه حيات نخواهد بود. اين عضو انجمن قلب و عروق ايران در حاشيه هفدهمين كنگره قلب و عروق خاطرنشان كرد كه اين بيماري در مقايسه با ديگر بيماري‌هاي دريچه‌اي قلبي با خطر مرگ و مير تعداد بيشتري از بيماران همراه است. سير طبيعي اين بيماري با يك دوره نهفته طولاني همراه است و پس از آن علائم بيماري به تدريج ظاهر مي‌شود. با كاهش سطح دريچه آئورت به كمتر از نصف اندازه اين دريچه در حالت طبيعي، اختلاف فشار قابل توجهي بين بطن چپ و آئورت ايجاد مي‌شود كه نقش بسيار مهمي را در حفظ فشار سيستميك در وضعيت عادي و طبيعي ايفا مي‌كند، اما با تشديد اين وضعيت و افزايش ميزان گرفتگي و انسداد دريچه آئورت، تغييرات ايجاد شده در عملكرد بطن چپ، براي غلبه بر انسداد جريان خروجي كافي نخواهد بود و در نتيجه اين وضعيت منجر به نارسايي قلب خواهد شد. نارسايي قلب و پيامدهاي ناشي از آن نظير آنژين و سنكوپ ازجمله علائمي است كه تنگي شديد آئورت را مورد تاييد قرار مي‌دهد. در چنين شرايطي تصميم‌گيري براي آغاز اقدامات درماني براي فرد بيمار ضروري خواهد بود.
دريچه‌هايي كه بايد تعويض شوند
ناظري در ادامه يادآور شد كه بايد توجه داشت ظهور علائم و نشانه‌هاي بيماري در افراد با توجه به سن و همچنين علائم زمينه‌اي كه مي‌تواند موجب تشديد بيماري شود متفاوت خواهد بود. براي مثال در سالمندان علائم و نشانه‌هاي ناشي از تنگي دريچه آئورت مي‌تواند با علائم مبهم و غيرمشخصي مانند كاهش قواي جسماني يا تحليل انجام فعاليت‌هاي مختلف بدن همراه باشد و گاهي ممكن است اين بيماري شروع حادتري داشته باشد.
نكته: در افرادي كه انجام عمل جراحي براي تعويض دريچه با ريسك بالايي همراه است يا براي تعويض دريچه آئورت در بيماراني كه به نارسايي شديد قلبي مبتلا هستند از تعويض دريچه آئورت بدون انجام عمل‌جراحي استفاده مي‌شود تعويض دريچه آئورت تنها درمان موثر براي تنگي قابل توجه آئورت است. اگرچه ميزان متوسط مرگ و مير بيماران در نتيجه عمل جراحي تعويض دريچه آئورت تنها حدود 4 درصد است، اما گاهي پس از گذشت يك سال از عمل جراحي تعويض دريچه، فرد با اختلال در عملكرد دريچه مصنوعي مواجه خواهد شد. در اين بيماران پس از بروز نشانه‌هاي بيماري، شدت مرگ و مير بيماران افزايش خواهد يافت. اگرچه متوسط ميزان عمر اين گروه از بيماران بدون انجام عمل جراحي حدود 2 تا 3 است و اغلب افراد مسن يا بيماران زمينه‌اي پس از گذشت يك تا 3 سال از بروز نخستين علائم و نشانه‌هاي بيماري جان خود را از دست خواهند داد، اما انجام عمل جراحي و تعويض دريچه آئورت با دريچه مصنوعي متوسط عمر اين افراد را به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌دهد به طوري كه گاهي فرد بيمار حتي مي‌تواند تا 10 سال نيز بدون اين كه با مشكلي ناشي از نارسايي قلبي مواجه باشد به حيات خود ادامه دهد. در بيماراني كه علائمي ناشي از ابتلا به تنگي آئورت مشاهده نمي‌شود و به اصطلاح بيمار در دوره نهفته بيماري است نيز تعويض دريچه مي‌تواند راهكار درماني موثري براي بهبود وضعيت زندگي فرد بيمار بوده و كاركرد بطن چپ قلب فرد بيمار را به ميزان قابل توجهي بهبود بخشد. تاكنون هيچ درمان دارويي موثري كه بتواند پيشرفت بيماري دريچه آئورت را به تاخير اندازد يا طول عمر افراد مبتلا به اين بيماري را افزايش دهد، شناخته نشده است، اما از آنجاكه بسياري از بيماران مبتلا به تنگي بي‌علامت آئورت به ديگر بيماري‌هاي قلبي و عروقي مانند افزايش فشار خون يا بيماري عروق كرونر مبتلا هستند، لازم است به دقت تحت نظر قرار گيرند تا در صورت لزوم داروهاي مناسبي براي كاهش عوارض جانبي ناشي از تنگي آئورت براي آنها تجويز شود. روشي جديد در درمان تنگي دريچه آئورت به گفته ناظري، يكي از متداول‌ترين روش‌هاي درمان تنگي دريچه آئورت، تعويض اين دريچه از طريق انجام عمل جراحي است. وقتي دريچه قلب از طريق انجام عمل جراحي تعويض مي‌شود لازم است قلب را از حركت متوقف سازيم. در چنين شرايطي دستگاه پمپ قلب و ريه در مدت زمان انجام عمل جراحي، وظيفه خون‌رساني به اعضاي بدن را برعهده خواهد داشت. اعمال جراحي قلب كه روي دريچه‌ها انجام مي‌شود از نوع اعمال جراحي قلب باز هستند. اگر چه امروزه با پيشرفت علم و بهبود روش‌هاي جراحي، خطر احتمالي استفاده از دستگاه‌هاي پمپ قلب و ريه به ميزان قابل توجهي كاهش يافته است، اما استفاده از اين روش براي تعويض دريچه‌هاي قلبي ازجمله روش‌هايي است كه مي‌تواند با خطرات احتمالي بيشتري براي افراد مسن يا افراد مبتلا به بيماري‌هايي نظير بيماري ديابت همراه باشد. براساس جديدترين شيوه براي درمان بيماران مبتلا به تنگي دريچه آئورت، دريچه آئورت بدون عمل جراحي و از طريق راهكاري شبيه به آنژيوگرافي تعويض مي‌شود كه در مقايسه با روش جراحي عوارض كمتري را براي بيماران و بخصوص افرادي كه سن بالايي دارند، به همراه خواهد داشت. در افرادي كه انجام عمل جراحي براي تعويض دريچه با ريسك بالايي همراه است يا براي تعويض دريچه آئورت در بيماراني كه به نارسايي شديد قلبي مبتلا هستند از اين روش استفاده مي‌شود. اين روش از چند سال پيش در سطح دنيا مورد توجه قرار گرفته است كه خوشبختانه با موفقيت‌هاي بسياري در درمان اين گروه از بيماران همراه بوده است. دريچه‌هاي مصنوعي مختلفي توليد و ساخته شده‌اند كه از طريق غيرجراحي در محل دريچه آئورت قرار مي‌گيرند. در اين شيوه‌درماني، دريچه قبلي با بالون باز شده و در جاي خود باقي مي‌ماند و دريچه جديد روي آن قرار خواهد گرفت. در حال حاضر 10 نفر از بيماران قلبي مبتلا به تنگي دريچه آئورت با استفاده از اين روش جديد تحت درمان قرار گرفته‌اند كه دريچه مصنوعي از طريق شريان پوستي وارد قلب فرد بيمار شده است. اين روش در حال حاضر تنها براي بيماراني كه نمي‌توانند تحت عمل جراحي قرار گيرند، انجام مي‌شود، اما مي‌توان پيش‌بيني كرد كه در آينده اين روش درماني فراگير شود.
