واکنش به انتقادات مطرح شده درباره عملکرد ضعیف مشاوران مدارس در شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر

این روزها اخباری از خودکشی دانش آموزان نوجوان در مدارس در رسانه‌ها منتشر می‌شود و نگرانی‌هایی را در میان خانواده‌ها و کارشناسان آموزشی ایجاد کرده است. در این میان بسیاری بر نقش موثر وزارت آموزش و پرورش در پیشگیری از بروز این حرکات تلخ تاکید می‌کنند و معتقدند اگر مسئولان این نهاد تربیتی زودتر دست بکار شده بودند و یا اگر سیستم مشاوره و نظارت بر دانش آموزان کارآمد بود شاهد بروز این وقایع ناگوار نبودیم.

حمیدرضا کفاش ، معاون پروررشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در واکنش به انتقادات مطرح شده به آموزش و پرورش درباره عملکرد ضعیف مشاوران مدارس در شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر بویژه در پرونده‌های خودکشی اخیر دانش‌آموزان در مناطق مختلف کشور اظهار کرد: در سطح کلان دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی، آسیب‌های اجتماعی چون اعتیاد و... را پیگیری و رصد می‌کند.
وی افزود: البته در سطح مدارس، مشاور تربیتی تحصیلی مواردی از قبیل اضطراب، افسردگی و آسیب‌های روانی و خانوادگی را در دانش‌آموزان مورد رسیدگی و رصد قرار می‌دهد. تشخیص، پیشگیری، غربالگری ارجاع برای درمان از وظایف مشاور مدرسه است.
معاون پروررشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش درباره برکناری مدیرکل مشاوره این معاونت و بدون سرپرست ماندن آن طی چند ماه اخیر اظهار کرد: انتصاب مدیرکل جدید مراحل اداری را طی کرده و امیدواریم با طی باقی مراحل و در روزهای آتی بتوانیم حکم او را ابلاغ کنیم.

وی افزود: البته معاونان مشاوره و امور تربیتی این اداره کل مستقیما زیرنظر بنده امور رسیدگی می‌کنند و عملکرد این اداره کل ضعیف نشده است.

کفاش با تاکید بر اینکه در نظام تربیتی حتی وقوع یک مورد خودکشی و ناهنجاری‌هایی از این دست هم زیاد است و همه سیستم را متاثر و رنجور می‌کند، عنوان کرد: در جامعه 13 میلیونی دانش‌آموزی در یک سال 12، 13 مورد خودکشی رخ داده است اما وضعیت قرمز و در حد بحران نیست.

وی افزود: بویژه در مقطع ابتدایی و متوسطه دوم با کمبود مشاور در مدارس روبه‌رو هستیم و باید به روزی برسیم که هر مدرسه دارای یک مشاور و مربی تربیتی باشد. وجود مشاوران زبده، متخصص و تحصیلکرده برای توسعه فعالیت‌های پرورشی، فرهنگی و تربیتی لازم است و باید کمبودهای این حوزه برطرف شود.

معاون پروررشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه لازم است به احیای نقش تربیتی معلم نیز توجه شود تا وی ضمن برقراری ارتباط مطلوب‌تر با دانش‌آموزان بتواند از تغییر حالات روحی و رفتاری در آنها به برخی آسیب‌ها و ناهنجاری‌های رخ داده پی برده و از وقوع حوادث تلخ و غیرقابل جبران جلوگیری کند، گفت: به همین خاطر طراحی دوره‌های آموزشی موثر و کارآمد ضروری به نظر می‌رسد. کفاش ادامه داد: البته دانشجویان فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های تربیت دبیر بیش از 20 واحد امور پرورشی و تربیتی را می‌گذرانند اما با معلمانی که در سیستم استخدامی و از رشته‌های غیرمرتبط جذب می‌شوند مشکلاتی داریم که باید با دوره‌های آموزشی ویژه معلومات آنها را نوسازی کرد تا اگر با مواردی برخورد کردند دانش‌آموز را بلافاصله به مشاور و هسته‌های مشاوره ارجاع دهند.
-
آموزش و پرورش به تنهایی مسوول نیست
کفاش به بعد دیگر وقوع حوادث اجتماعی چون خودکشی در جامعه اشاره کرد و گفت: ما معمولا وقتی مشکلی پیش می‌آید تنها آموزش و پرورش را به میدان می‌کشیم در حالی که باید توجه داشت به دنبال یک مقصر گشتن راهگشا نیست و آسیب‌های اجتماعی همه چند عاملی‌اند و آنگونه نیست که تنها یک نهاد یا دستگاه مسوول باشند.

وی ادامه داد: همان طور که آموزش و پرورش به تنهایی در پرورش نخبگان ملی و بین‌المللی در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و... موثر نیست و رسانه‌های گروهی، دنیای مجازی، اجتماع، تربیت خانوادگی و بسیاری عوامل دیگر در آن سهیم هستند؛ درخصوص بروز آسیب‌های اجتماعی نیز باید گفت آموزش و پرورش به تنهایی مسوول نیست.

معاون پرورشی فرهنگی وزارت آموزش و پرورش ضمن تاکید بر ضرورت توجه به نقش مراقبتی والدین در بروز آسیب‌ها گفت: آیا معلم ملزم و قادر است در یک کلاس 30 نفره تغییر رفتارهای دانش‌آموز را تشخیص دهد، اما پدر یا مادر نباید در خانواده 5، 6 نفره خود متوجه تغییرات رفتاری فرزندش بشود؟ هرچند توانمندسازی معلمان و مربیان تربیتی و تقویت هسته‌های مشاوره را به صورت جدی در دستور کار داریم و مسوولیت هر آنچه به آموزش و پرورش مربوط می‌شود را می‌پذیریم اما نباید از نقش خانواده‌ها و تقویت روابط خانوادگی و نقش سایر نهادها غافل شد.

کفاش در ادامه همچنین بر ضرورت بررسی مورد خودکشی‌های اتفاق افتاده و پژوهش‌های موردی برای روشن شدن علل و عوامل دخیل تاکید کرد و گفت: حتما باید موارد به صورت تک تک واکاوی شوند تا روشن شود کجای کار ایراد داشته‌ایم و برای برطرف کردن آن باید چه کنیم؟ باید دریابیم حرکت زشت خودکشی و این ناامیدی که سرمنشاء خودکشی است از کجا در وجود دانش‌آموز پیدا شده است و چه عواملی بر روی این نوجوان اثر گذاشته‌اند که دست به چنین اقدامی زده است. تا جایی مطلع ام مطالعات موردی در این خصوص از سوی دفتر آسیب‌های اجتماعی در حال انجام است.