ميگنا- طرحواره به عنوان هسته اصلی باورهای انسان، مدت زیادی است که مورد بررسی روان شناسان قرار گرفته است. آن ها می گویندتجربیات دوران کودکی و زندگی باعث شکل گیری طرحواره در ذهن افراد می شود؛ یعنی همان قالب فکری ما و آن چه به وسیله آندنیا را می بینیم و مسائل را حلاجی می کنیم، رفتار دیگران را معنا می کنیم و به اتفاقاتی که پیرامون ما رخ می دهد، بار معنایی می دهیم. طرحواره ها یک سری جملات خبری غیرمشروط است که درباره زندگی، محیط پیرامون و روابط با دیگران آن ها را باور داریم و در همین قالب فکری می مانیم. به عنوان مثال کودکی را تصور کنید که پدر سختگیری دارد که در بیشتر موارد از فرزندش راضی نیست.
او در طول زمان می اندیشد، ایرادی دارد که قابل رفع نیست برای همین هرگز پدرش از او راضی نیست. به این ترتیب طرحواره نقص در ذهن وی شکل می گیرد و با همین تفکر وارد دنیای بزرگسالی یا زندگی مشترک می شود.
-
طرحواره ها لنزها یا عینک هایی هستند که در اثر تجارب عاطفی منفی ناشی از ناکام شدن نیازهای روانی بنیادین در انسان نهادینه می شود.
وقتی عینک آبی به چشم بزنی دنیا را آبی خواهی دید ولی آیا دنیا آبی است ؟
طرحواره ها باعث می شوند که شما حقیقت را آنگونه که هستند نبینید بلکه خود و دیگران را همانطور که از پشت عینک می بینید ببینید!!!
براساس مدل طرحواره آموزشی انسان سالم کسی است که نیازهای روانشناختی پنج گانه او به جا و به موقع پاسخ داده شده باشد.
این نیازهای روانشناختی انسان عبارتند از :
١. دلبستگی های ایمن به دیگران ( شامل امنیت، ثبات )
٢. استقلال، کارآمدی و حس هویت
٣. بیان آزادانه نیازها و هیجانهای پذیرفتنی
٤. خودانگیختگی و تفریح
٥. محدودیت های واقع گرایانه و خود بازداری (خود کنترلی)
از دیدگاه طرحواره درمانی افراط و تفریط در شکل گیری این نیازهای روانشناختی باعث شکل گیری طرحواره می شود.
٥ گروه طرحواره داریم که براساس ناکامی در برآورده شدن نیازهای روانشناختی شکل میگیرد
مثال
: برطرف نشدن نیاز به دلبستگی ایمن یا امنیت باعث شکل گیری یک طرحواره میشود بنام طرحواره رهاشدگی
مادر و محیط چه ویژگیهایی داشته باشند باعث شکل گیری طرحواره رهاشدگی می شود ؟
تا ١٨ ماهگی غیب حتی یک ساعته مادر جایز نیست غیبت مادر و عدم القاء حس امنیت موجب شکل گیری طرحواره رهاشدگی می شودو…
سوال :
آیا فردی با طرحواره رهاشدگی میتواند به دیگران اعتماد کند ؟ آیا در بزرگسالی به خاطر ترس از رهاشدن از برقراری رابطه با دیگران امتناء نخواهد کرد؟
برخی از عناوین دیگر طرحواره ها عبارتند از :
١-طرحواره بی اعتمادی
٢- طرحواره نقص و شرم
٣- طرحواره انزواء اجتماعی
٤- طرحواره وابستگی و بی کفایتی
٥- طرحواره شکست
و …
طرحواره درمانی با کمک مصاحبه و پرسشنامه به شناسایی طرحواره های و ذهنیت های غالب مراجع پرداخته و با بیان مفهوم طرحواره و معرفی آنها به وی کمک میکند تا رفتار و تصمیم گیری های خود را بر اساس واقعیت ها انجام دهد نه بر اساس طرحواره.