سپسیس یا عفونت خون وضعیتی است که در آن بدن با یک عفونت جدی می جنگد، اگر شما در وضعیت سپسیس قرار بگیرید، در وضعیت کاهش فشار خون که به آن شوک می گویند خواهید بود. این وضعیت یا بدلیل سیستم های دفاعی بدن شما و یا بدلیل مواد سمی که توسط عوامل عفونی مثل باکتری، ویروس و یا قارچ ها ایجاد می شود، حاصل گردد.
سپسیس یک بیماری جدی است که معمولاً توسط باکتری ایجاد میشود.
سپسیس زمانی اتفاق می افتد که باکتری در ریه، روده ها، مجاری ادراری و مثانه، سمی تولید می کند که به سیستم ایمنی بدن و ارگانها و بافتهای بدن، حمله می کند.
می تواند بسیار خطرناک باشد زیرا در صورتیکه درمان نشود، برروی کلیه ها، ریه ها، مغز و گوش اثرات خطرناکی خواهد گذاشت.
در هر فرد ودر هر سنی اتفاق می افتد ولی بیشتر در شیرخواران کم سن که سیستم ایمنی بدنشان به اندازه کافی رشد نکرده است و عفونت خیلی دیر از بدنشان دفع میشود و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف مثل HIV شایع تر می باشد.
اگر درجه حرارت مقعدی شیرخوار شما ۴/۱۰۰ فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتیگراد باشد و علائمی شبیه خواب آلودگی، کم اشتهایی و مشکل تنفسی باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
در بچه های بزرگتر علائم سپسیس ممکنست شامل تب(دهانی) بالای ۵/۹۹ فارنهایت و یا ۵/۳۷ درجه سانتیگراد باشد و همچنین خواب آلودگی، تحریک پذیری و شکایت از احساس گرما، باشد (گرگرفتگی)
اگر درجه حرارت بدن بچه شما نرمال باشد ولی هنوز نگران هستید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
Sepsis چیست؟
وقتی که بدن به عفونت و التهاب باکتریال بطور طبیعی، واکنش نشان دهد سپسیس اتفاق می افتد. در سپسیس باکتریها سمی تولید می کنند که باعث انتشار وسیع التهاب در ارگانهای بدن شده و درجه حرارت بدن فرد فشار خون و عملکرد ریه ها و دیگر ارگانها بسرعت تغییر می کند.
شیرخواران زیر ۲ ماه، بیشتر مستعد عفونت خون (sepsis) هستند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز بقدر کافی جهت دفع برخی از منابع عفونی، رشد نکرده است. همچنین در افرادی که سیستم ایمنی آنها بوسیله بیماریهای مزمن و بیماریهایی مثل ایدز به مخاطره افتاده است، شایعتر است.
علائم و نشانه های سپسیس:
در نوزادان علائم واضح کمتری دارد ولی این علائم از کودکی به کودک دیگر متفاوت ممکنست باشد. غالباً این کودکان بیحال هستند و از خود نمی توانند مراقبت کنند.
برخی از علائم و نشانه های عفونت خون در نوزادان و کودکان شامل موارد زیر است:
۱-بی اشتهایی و اشکال در غذا خوردن
۲-تب (بالای ۴/۱۰۰ درجه فارنهایت و ۳۸ درجه) یا گاهی پایین آمدن غیرطبیعی درجه حرارت بدن
۳-ناتوانی و سستی و بی ارادگی
۴-لتارژی (بی تفاوت و نمی شنود)
۵-کاهش تن صدا (مثل گرفتگی صدا)
۶-تغییرات ریت قلب یا تاکی کارد است (سپسیس زودرس) و یا برادی کارد است (سپسیس دیررس) و سپسیس معمولاً با شوک همراه است.
۷-تنفس سریع یا دیسترس تنفسی
۸-آپنه (سیکلی که به مدت ۱۰ ثانیه تنفس نوزاد قطع میشود.)
۹-زردی
کودکان بزرگتر که مبتلا میشوند تب از طریق دهان بالای ۵/۹۹ فارنهایت یا ۵/۳۷ درجه سانتی گراد، استفراغ و احساس طپش قلب داشته باشند. کودکانی که سپسیس دارد مکنست بیماری آنها با یک عفونت مثل سلولیت شروع شودکه انتشار و شروع سلولیت، نشانه بدتر شدن بیماری است نه بهبود آن.
علل سپسیس چیست؟
باکتریها تقریباً، همیشه علت سپسیس نوزادان و کودکان می باشند. باکتریهایی مثل Ecoli، لیستریامنوسیتوژنز، نیسر یا مننژتیدیس، استرپتوکوک پنومونیه، هموفیلوس آنفولانزاتیپ B، سالمونلا و استرپتوکوک B بطور معمول بیشتر باعث ایجاد سپسیس در نوزادان و کودکان بیشتر از ۳ ماه میشوند.
نوزادان نارس که در بخش مراقبت ویژه NICU بستری میشوند، بشدت مستعد سپسیس هستند زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز توسعه نیافته است و نسبت به سایر کودکان ابتدایی تر است و این نوزادان روشهای تهاجمی طولانی مدت مثل Iv line (خطوط داخل عروقی)، کتترهای متعدد، و نیتلاسیون از طریق تراشه را خوب تحمل نمی کنند. انسریون جراحی (برش جراحی) در نوزادان کم سن جهت گذاشتن کتتر یا هر نوع تیوپ دیگری، می تواند مسیری را برای ورود باکتریهایی که بصورت طبیعی در سطح پوست زندگی می کنند به داخل بدن نوزاد فراهم کرده و ایجاد عفونت نماید.
بیشترین علت سپسیس در نوزادان تازه متولد شده، ورود باکتریها در طی حاملگی مادر، زایمان و پس از زایمان به داخل بدن نوزاد می باشد. بعضی از حاملگی های پرخطر که می تواند باعث افزایش ریسک ابتلا به سپسیس در نوزاد شود شامل موارد زیر است:
۱-خونریزی
۲-تب مادر
۳-وجود عفونت در رحم یا جفت
۴-پارگی زودرس کیسه آمینوتیک (قبل ۳۷ هفته جنینی)
۵-پارگی کیسه آب (آمینوتیک) زودتر از موعد زایمان (۱۸ ساعت یا بیشتر قبل از زایمان)
۶-زایمان سخت وطول کشیده
GBS
بعضی باکتریها (بخصوص استرپتوکوک گروه B) توسط نوزادان تازه متولد شده می تواند دریافت شود. دست کم از هر پنج زن حامله ای که حامل باکتری استرپتوکوک گروه B در واژن یا رکتوم خود هستند، یکی از آنها می تواند باکتری را به نوزاد خود در طی زایمان منتقل کند.
تشخیص و درمان سپسیس
هیچ نوع تست آزمایشگاهى قابل قبولى براى تشخیص زودرس سپسیس وجود ندارد. تظاهرات بالینى (فوق‌الذکر) به‌صورت‌هاى مختلف وجود داشته و غیر اختصاصى مى‌باشند. یافته‌هاى آزمایشگاهى ممکن است شامل لکوسیتوز با شیفت به چپ، ترومبوسیتوپنی، هیپربیلى‌روبینمی، و پروتئینورى باشند.
همچنین ممکن است لکوپنى ایجاد شود. در باکتریمى کلوستریدیائی، مالاریا، واکنش‌هاى داروئی، یا DIC ممکن است همولیز فعال به‌وجود آید. در DIC ممکن است شواهد تغییرات میکروآنژیوپاتیک در اسمیر خون محیطى دیده شود. به‌زودی، آلکالوز تنفسى در اثر هیپرونتیلاسیون و به‌دنبال آناسیدوز تنفسى و هیپوکسمى ایجاد مى‌شود. CXR داراى شواهد ARDS یا پنومونى زمینه‌اى خواهد بود. تشخیص قطعى نیازمند ایزولاسیون میکروارگانیسم‌ها ازخون یا از محل موضعى عفونت است.
حداقل دو نمونه خون جهت کشت از دو محل مختلف سوراخ شده به‌وسیله سوزن باید تهیه گردد.
اگر کشت‌هاى خون منفى باشند، تشخیص به رنگ‌آمیزى گرم و کشت محل اولیه عفونت یا کشت بافت پوستى که به‌طور ثانویه دچار عفونت شده است، بستگى دارد.
در صورت ایجاد باکتریمى گسترده، اسمیر لایه بافى (buffy coat) خون محیطى مى‌تواند میکروارگانیسم‌ها را نشان دهد.
علائم و نشانه های سپسیس در نوزاد ممکنست مبهم باشد. تستهای آزمایشگاهی نقش مهمی در قبول یا رد سپسیس بازی می کند این آزمایشات شامل:
۱-تست خون (شامل شمارش گلبولهای سفید و قرمز خون) و کشت خون، ممکنست تمام باکتریهای موجود در خون را نشان دهد.
۲-آزمایش ادرار که معمولاً توسط گذاشتن کتتراستریل بین مثانه و حالب گرفته میشود. (سوپراپوپک) این آزمایشات میکروسکوپی و کشت ادرار، برای ارزیابی حضور باکتری در ادار است.
۳-ممکنست LP انجام شود که بستگی به سن وعلائم نوزاد دارد. یک نمونه مغزی نخاعی اگر آزمایش و کشت انجام شود امکان اینکه نوزاد مبتلا به مننژیت شده یا نه؟ را مشخص می کند.
۴-گرافی ها، بخصوص از قفسه سینه (جهت اطمینان از عدم وجود پنومونی) گاهی انجام میشود.
۵-اگر نوزاد هر نوع لوله گذاری در بدن داشته باشد (آنژیوکت، کتتر یا شنت) از مایع داخل آن ممکنست جهت بررسی علائم عفونت نمونه گرفته شود.
نوزاد مبتلا به سپسیس یا حتی موارد مشکوک به آن، در بیمارستان جهت درمان بستری می شوند و با دیدن علائم عفونت نهفته، پزشکان آنتی بیوتیکهای قوی تزریقی را برای مقابله با عفونت در نوزاد شروع می کنند.
قطعاً، پزشکان برای عفونت نوزادان، آنتی بیوتیک تراپی را حتی قبل از تشخیص قطعی، شروع می کند. اگر علائم ظاهر شود معمولاً آنها مایعات وریدی را جهت هیدراته کردن نوزاد و داروهای فشار خون را برای بهتر نگهداشتن عملکرد قلب، و داروهای تنفسی را برای کمک به تنفس موثر در نوزاد شروع می کنند.
آیا می توان از سپسیس پیشگیری کرد؟
اگر برای همه انواع روش پیشگیری وجود ندارد ولی در بعضی موارد می توان پیشگیری کرد. بطور مثال: انتقال باکتری گروه استرپتوکوک B از مادر به نوزاد طی زایمان.
زنان حامله در طول ۳۷-۳۵ هفته حاملگی و همچنین درست قبل از زایمان می توانند تست سواپ ساده را انجام دهند تا تعیین شود که آیا آنها باکتری GBS را دارند یا خیر؟
اگر خانمی تست مثبت GBS داشته باشد می تواند آنتی بیوتیک تزریقی را در طی زایمان دریافت کند.
خانمهای حامله ای که حامل GBS هستند زمانی های ریسک هستند که:
در طول زایمان تب داشته باشند، پارگی زودرس کیسه آب داشته باشند، زایمان طول کشیده داشته باشند یا فرزند دیگریشان سپسیس با دیگر بیماریهای GBS مثل پنومونی یا مننژیت داشته باشند.
خانمی که یکی از این ریسک فاکتورها را داشته باشد می تواند آنتی بیوتیک تزریقی را برای کاهش ریسک انتقال باکتری به فرزندش دریافت کند.
امروزه برخلاف اطمینان از نوع پنومونی و هموفیلوس آنفولانزا تیپ B که می تواند باعث یا باکتریمی و عفونت خون شود، متاسفانه در نوزاد ایمنی مثل واکسیناسیون بطور روتین انجام میشود.
چه وقت فرزندتان را به دکتر ببرید؟
در نوزادان تازه متولد شده و نوزادان (تا یک ماه)، چون علائم خیلی سخت تشخیص داده میشود پیشنهاد میشود که نوزاد را به نزد پزشک برده و مراقبتهای پزشکی فوری را دریافت نماید اگریکی از علائم زیر مشاهده شده:
- کم شیر خوردن یا عدم شیرخوردن
- تب ۱۴/۱۰۰ فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتیگراد و بالاتر از آن بطریق رکتال) در نوزادان تازه متولد شده و یا نوزادان تا یک ماه،
- صنجر تنفسی (تلاش تنفسی) یا تنفس غیر عادی
- تغییر رنگ پوست (رنگ پریده یا کبود)
- خواب آلودگی و بی تفاوتی
- تغییر در تن صدای نوزاد و یا گریه های جیغ مانند و بیش از حد
- تغییر در تن عضلانی، سفتی یا شلی خاص
- کاهش یا افزایش ضربان قلب نسبت به حد طبیعی
- تورم یا برجستگی ملاجها (فونتانلها) در نوزادان
- هرگونه تغییر رفتار یا حرکاتی که شما را نگران کند.
همه علائم و نشانه ها به این معنی نیست که فرزندتان مبتلا به سپسیس است اما در نوزادان زیر ۳ ماه باید نوزاد فوراً کنترل شده تا مطمئن شویم که اشتباهی رخ نداده است.
سایت پزشکان بدون مرز
