دقیق ترین آزمایش برای اعتیاد چیست؟

میگنا: هرچه جلو‌تر می‌رویم نگرانی زوج‌های جوان از احتمال اعتیاد همسرشان افزایش پیدا می‌کند. مراکز ترک اعتیاد نه تنها میزبان آن گروهی از معتادان هستند که برای ترک مراجعه می‌کنند بلکه روزانه خیلی از مصرف کنندگان مواد مخدر با این بهانه که شاید بتوانند در این مراکز راهکاری برای نشان دادن تست منفی اعتیاد پیدا کنند روانه مراکز ترک می‌شوند. پیش از این شاید تنها نگرانی زوج‌ها از تست اعتیاد مربوط به مصرف الکل و مواد مخدر از خانواده مرفین‌ها بود اما تغییر الگوهای مصرف و افرایش مصرف مواد مخدر صنعتی موجب شده تا این نگرانی‌ها ابعاد تازه‌ای پیدا کند. البته به موازات آن راههای فرار از نشان دادن تست این نوع مواد مخدر نیز پر رنگ‌تر شده است.

دختری به نام نیره در حال ازدواج و تشکیل زندگی بود و با خواستار خود به محضر رفت تا محضر معرفی نامه برای آزمایشگاه به آن بدهد. امروز نیره متوجه شده شوهرش معتاد بوده است. نیره از ازدواجش پشیمان است و میگوید قبل از ازدواج خوب چشمانش را باز نکرده . نیره نمیدانست که مواد محرک و مواد مخدر میتواند از بدن خارج شود. او متوجه نبود نتیجه منفی جواب آزمایش وضعیت چند روز اخیر فرد را نشان میدهد و واقعیت را از چشم آدم دور میکند.

در آزمایشگاه ها دیده میشود افراد به منزله تست اعتیاد ادرار میکنند و نمونه ادرارشان را در اختیار آزمایشگاه قرار میدهند. با دوربین های مدار بسته افراد کنترل میشوند.

مشتری آزمایشگاه ها کم و زیاد میشوند. همسر نیره با همه قهر است. با شنیدن جمله جواب آزمایش آماده است نیره به طرف مسئول مربوطه میرود. مسئول آزمایشگاه به نیره میگوید جواب اعتیاد همسرتان منفی است. تبریک میگویم.

همسر نیره با لبخندی به نیره میگوید خیالت راحت شد؟ نیره فقط سرش را تکان میدهد و روبه شوهرش میکند و میگوید جواب تست اعتیاد برای دادگاه مهم است من از کارهای تو خبر دارم.


تست اعتیاد پیش از ازدواج تنها راهی است که زوج‌ها و البته خانواده‌ها می‌توانند به اعتیاد همسر و یا اعضای خانواده اطمینان حاصل کنند. اما این روز‌ها زبردستی به گروه معتادان هم رسیده است و با استفاده‌های راه‌هایی که شاید هیچگاه به فکر ما نرسد این نوع تست‌ها را مغلوب اعتیادشان می‌کنند.

دیگر نمی‌توان اطمینان صد درصدی نسبت به تست‌های معمول اعتیاد داشت. به دادگاه‌های خانواده که سری بزنیم در میان دلایل مختلفی که زوج‌ها را برای طلاق کشانده مخفی ماندن اعتیاد همسر است. تست اعتیادی که برای شروع زندگی نشانی منفی به دنبال داشته اما در ادامه، اعتیاد یکی از زوج‌ها همه چیز را برملا ساخته.



اما آزمایش دقیق برای کشف اعتیاد چیست؟
از کجا بفهمیم خاستگارمان در آزمایش تقلب نکرده است؟

آزمایش عدم اعتیاد مشخص نمیکند که فرد معتاد هست یا نیست. با عوض شدن الگوی استفاده از مواد مخدر روش های جدیدی هم در آزمایشگاهها تست میکنند. با این وجود هنوز خیلی ها میگویند با اینکه همسرشان قبل از ازدواج جواب آزمایشش منفی بوده پس از ازدواج متوجه شدند همسرشان در اعتیاد سابقه دار است.

برای تشخیص مصرف یا عدم مصرف مواد شیمیایی تغیر دهنده خلق در یک فرد، راه های تخصصی فراوانی مانند توجه به تغیرات فیزیولوژیک (مانند تغیر سایز مردمک، سرخی چشم، بارداری زبان،تغیر رنگ صورت و ...) یا استفاده از انواع آزمایشات پزشکی (مانند: آنالیز خون، آنالیز بزاق، آنالیز ادرار و ...) وجود دارد.که هر یک دارای معایب و محاسن خود می باشد.

این راه ها اغلب گران قیمت و تخصصی و زمان بر هستند و نتیجه آزمایش باید بوسیله یک متخصص تحلیل شود. شیره، ترامادول، سوخته، داروهای کدیین‌دار،هرویین ،مورفین و تریاک از مواد مخدر میباشند. ال‌اس‌دی ،شیشه،کوکایین،ترکیبات آمفتامین‌دار،حشیش مواد غیر مخدر میباشد.

آزمایش عدم اعتیاد را مراکز مختلف مانند راهنمایی و رانندگی،طب اورژانس، استخدام و مراکز بازپروری از فرد طلب میکنند. رایج ترین مورد برای تست عدم اعتیاد آزمایش ادرار میباشد که نمونه ادرار را از فرد میگیرند.

از جمله آزمایش های دیگر که میتوان به اعتیاد طرف پی برد آزمایش مو، آزمایش عرق و بزاق دهان و آزمایش خون میباشد. فردی که مواد مصرف میکند مواد در بدنش توسط خون و بافتها جذب میشود و به صورت ادرار از بدن دفع میشود. بعد از مرگ هم میتوان به اعتیاد فرد پی برد.

آزمایش خون تنها در صورتی نتیجه را درست نشان میدهد که فاصله مصرف مواد و نمونه گیری از خون کم باشد. این روش چون فرد نمیتواند تقلب کند خوب است.

اگر از نمونه گیری ادرار برای تست عدم اعتیاد استفاده شود فرد امکان تقلب دارد. تست ادرار به علت اینکه با حجم نمونه کم ، هزینه پایین و اینکه اگر فرد مواد را ساعتها قبل استفاده کرده باشد نشان داده میشود رایج تر است.
این روش به علت اینکه یک ناظر برای چک کردن دوربین ها در نظر گرفته میشود،زمینه را برای تقلب فرد به بهانه شرم فراهم میکند.

از بزاق و عرق هم میتوان نمونه گرفت تا اعتیاد فرد مشخص شود. اما خیلی رایج نیست و بیشتر جنبه تخقیقاتی دارد. دقیق ترین و بهترین روش این است که نمونه برداری از مو انجام شود.

بعد از مصرف ماده مخدر، این ماده توسط بافتهای بدن جذب میشود. یکی از بافتها موی سر یا موی بدن میباشد. در حدی که موی سر رشد کرده و فرد مواد استفاده کرده میتوان حتی اگر در آزمایش ادرار و خون هم اعتیاد فرد تشخیص داده نشده باشد به اعتیاد پی برد.

در حال حاضر از آزمایش ادرار برای تست عدم اعتیاد استفاده میشود که این آزمایش قبل از ازدواج صورت میگیرد. به علت اینکه فرد میتواند چند روز آخر مواد را کنار بگذارد یا حتی زمان نمونه گیری تقلب کند و در ادرارش آب بریزد یا آن را تعویض کند،در این آزمایش تقلب وجود دارد. با این وجود چون مصرف مواد تا زمان خاصی در ادرار میماند میتوان به آن پی برد.


پیشنهاد ما: آزمایش مو برای تشخیص اعتیاد:
وقتی از مو بخواهند نمونه بگیرند نمیتوان یک روزه مو را تراشید. این روش دقیق ترین و موثرترین روش در حال حاضر میباشد. این روش تا 90 روز بعد از اینکه فرد مواد استفاده کرد قابل استفاده است.
تست مو از تست خون و ادرار گرانتر است. دستگاه این آزمایش در همه شهرها وجود ندارد. با توجه به اهمیتی که ازدواج برای فرد دارد ما پیشنهاد میکنیم از این روش استفاده کنید. زیرا در روش های دیگر افراد معتاد تقلب میکنند.

 

یکی از سوالات متداول در میان اطرافیان بیماران اعتیاد چگونگی تشخیص قطعی معتاد بودن فرد ( بخصوص در مورد شیشه ) است.
تشخیص اعتیاد به یک ماده دو راه دارد اول وجود آن ماده در مایعات بدن مثل خون، ادرار ،بزاق و...(روش مستقیم ) دوم پی بردن به اعتیاد از روی علائم مصرف ماده (روش غیر مستقیم )

1-روش مستقیم تشخیص: با پخش ماده مت آمفتامین (شیشه) یا محصولات آن پس از مصرف در تمام بدن، میتوان با انجام آزمایش روی مایعات مختلف بدن به وجود این مواد شیمیایی حتی به مقدار کم پی برد. البته در میان مایعات بدن ادرار میتواند روشی ساده تر و مناسبتر به این منظور باشد. البته مقدار شیشه در ادرار با گذشت زمان کمتر میشود به طوری که بعد از دو یا سه روز آزمایش وجود ماده را ممکن است نشان ندهد. البته در این آزمایش باید از ابزار تشخیصی مناسب (کیت ادراری شیشه ) باید استفاده نمود مثلآ از کیت آزمایش مورفین نمیتوان جهت آزمایش شیشه استفاده کرد. البته روش آزمایش مستقیم فقط نشان میدهد که این ماده الان در بدن فرد وجود دارد .و معلوم نمیکند که این چندمین بار مصرف است یا روش مصرف چه بوده یا میزان وابستگی چقدر است.

2-روش غیر مستقیم: وجود یکسری علائم در اثر مصرف شیشه در ظاهر و رفتار فرد که با دقت در این علائم میتوان به مصرف شیشه مشکوک شد . پرخاشگری ,اختلال در خواب بشکل بیدارماندن های چند روزه و پس از آن یک دوره خواب طولانی، عدم حضور در خانه در زمانهای خاص،دروغ گویی،پنهان کاری، بدبینی خیلی زیاد و ... از جمله این تغییرات رفتاری میباشند.

کم اشتهایی،بزرگ شدن سیاهی وسط چشم (مردمک),قرمزی چشمها،لاغری، زخمهایی روی صورت یا دستها که به خوبی بهبود نمیابند که از علائم ظاهری و جسمی مصرف شیشه اند. لازم به توضیح است که علایم فوق هشداردهنده بوده و تشخیص اعتیاد به شیشه نمی باشند .
یکی از مشکلات تشخیصی در مورد شیشه این است بیماران میتوانند با یکی دو روز عدم مصرف و یا به تآخیرانداختن آزمایش اعتیاد خود را مخفی کرده و نتیجه را منفی نمایند.


پس چه باید کرد ؟
بهترین راه تشخیص اعتیاد به شیشه، استفاده از مجموعه علائم رفتاری و جسمی و همچنین انجام آزمایشات ادرار تصادفی است که این مراحل زیر نظر یک درمانگر یا مشاور خبره در حوزه اعتیاد انجام شود.پس قبل از هر کاری در تشخیص اعتیاد به تنهایی ,اطلاعات خود را کامل نموده و از یک مرکز درمان اعتیاد کمک بگیرید .

 

زوج‌ها به فکر راه تشخیص دیگری باشند
آزمایش، اعتیاد به مواد مخدر صنعتی را نشان نمی‌دهد!

اعتیاد به شیشه و مشتقات آن همچون حرکت در یک اتوبان یک طرفه است که فرد را با سرعت زیاد به سمت مرگ هدایت می‌کند. او تاکید می‌کند: هرچقدر جوانان چه در زمان مجردی و چه در شروع زندگی مشترک آگاهی خود را نسبت به مواد مخدر بیشتر کنند و به مضرات آگاه شوند امکان ورودشان به مسیر اعتیاد کاهش می‌یابد.

دستگاه‌های تشخیص دقت ندارد
مسئول یکی از آزمایشگاه‌های بزرگ تهران در این رابطه به افکارنیوز می‌گوید: تشخیص آزمایشگاهی اعتیاد‌های صنعتی دقت و حساسیت لازم را ندارد و تستی که در حال حاضر در آزمایشگاه‌ها گرفته می‌شود تنها محدود به تشخیص مواد مخدر سنتی است و مواد محرک در این تست‌ها به خوبی تشخیص داده نمی‌شود. اوبا بیان اینکه در تمام دنیا این موضوع وجود دارد می‌افزاید: دستگاه‌هایی که امروز در تشخیص مواد مخدر صنعتی به کار گرفته می‌شوند در صدی از خطا دارند که البته این دستگاه‌ها در کشور ما وجود دارد اما نمی‌توان نتیجه آن را صد درصدی دانست.


تست، اعتیاد صنعتی نشان نمی‌دهد!
منصور هاشمی فشارکی پژوهشگر اعتیاد در این رابطه معتقد است: یکی از دلایلی که مصرف کنندگان مواد مخدر صنعتی بیان می‌کنند همین موضوع است که تست اعتیاد آن نشان نمی‌دهد این مواد که از خانواده آمفتامین‌ها، شیشه و اکستازی است موجب شده تا این باور در عده زیادی از مصرف کنندگان به وجود آید.

به گفته این پژوهشگر نشانه‌های مواد مخدر صنعتی زیاد است و تشخیص آن محدود به آزمایش نیست. اعتیاد به شیشه و مشتقات آن همچون حرکت در یک اتوبان یک طرفه است که فرد را با سرعت زیاد به سمت مرگ هدایت می‌کند. هرچقدر جوانان چه در زمان مجردی و چه در شروع زندگی مشترک آگاهی خود را نسبت به مواد مخدر بیشتر کنند و به مضرات آگاه شوند امکان ورودشان به مسیر اعتیاد کاهش می‌یابد.

خانواده‌ها به تغییرات اعضای خانواده توجه کنند و بی‌تفاوت نگذرند بی‌خوابی، بی‌اشتهایی همراه با نشانه‌هایی از لاغری و تغییر حرکت چشم‌ها به راحتی قابل تشخیص است.

به گفته این پژوهشگر در کنار مراقبت از فرزندان و همسر باید این نکته را در نظر داشت که آگاهی و نظارت را نباید با ایجاد شک و بدبینی یکسان دانست.
 

4 تست برای شناسایی افراد سیگاری
اغب اوقات وقتی صحبت از تست‌های تشخیص مواد مخدر به میان می‌آید، ذهن‌ها به سمت ماری‌جوانا، کوکایین، هرویین یا اکستازی می‌رود. اما کمتر کسی از وجود چنین تست‌هایی برای تشخیص مصرف نیکوتین و تنباکو آگاهی دارد. امروزه با وضع محدودیت‌های فراوان قانونی در راه استخدام و همكاری با افراد سیگاری، تست‌های تشخیص سیگاری بودن رونق تازه‌ای گرفته‌اند. این مطلب، شما را با مهم‌ترین تست‌های تشخیص نیكوتین آشنا می‌‌کند.

1 تست ادرار
یکی از محصولات متابولیسم نیکوتین در بدن کوتینین نام دارد. کوتینین همراه ادرار از بدن دفع می‌شود و بنابراین وجود مقادیر مشخصی از این ماده در ادرار، نشانه مصرف محصولات نیکوتین‌دار است. تکنولوژی ایمونواسی روشی است که به کمک آن ورود مواد مخدر به بدن اثبات می‌شود. وجود کوتینین در ادرار که یکی از محصولات متابولیسم نیکوتین محسوب می‌شود دقیقا به وسیله همین تکنولوژی قابل‌بررسی است. البته از نیکوتین، محصولات متابولیتی دیگری هم ساخته می‌شود. اما کوتینین نیمه عمر طولانی‌تری نسبت به محصولات دیگر دارد وگرچه این ماده در همه مایعات بدن از جمله خون و بزاق هم وجود دارد ولی غلظت این ماده در ادرار بالاتر از بقیه جاهاست. وقتی غلظت کوتینین ادرار حداقل 200 نانوگرم در لیتر باشد، تست ادرار قادر است وجود این ماده و در نتیجه مصرف نیکوتین توسط فرد را تشخیص دهد.

تست ادرار آزمایش بسیار ساده‌ای است و نتایج قابل‌قبولی هم از آن به دست می‌آید. علاوه بر آن، امروزه کیت‌هایی تولیدشده که هرکسی می‌تواند با خرید آنها، این تست را حتی در خانه هم انجام دهد. جالب اینجاست که دقت تشخیصی این کیت‌ها بسیار بالاست و نتایج آنها هم قابل اعتماد است. لازم به ذکر است که با وجود سادگی روش آزمایش و دقت خوب نتایج تست ادرار شاید روش مناسبی برای آزمایش‌های استخدامی و بیمه نباشد. چون کوتینین فقط تا 4 روز پس از مصرف نیکوتین در ادرار باقی می‌ماند و پس از آن در ادرار قابل ردیابی نخواهد بود. البته این ماده در ادرار سیگاری‌های قهار مدت بیشتری بالا می‌ماند ولی همان‌طور که ذکر شد، پس از چند روز، از ادرار افراد دیگر پاک می‌شود.


2 آزمایش خون
به کمک آزمایش خون می‌توان ورود مقادیر بسیار اندک نیکوتین به بدن را کشف کرد. امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا، قبل از بیمه کردن افراد حتما از طریق آزمایش خون سیگاری بودن یا نبودن فرد را بررسی می‌کنند. پس از سیگار کشیدن، نیکوتین وارد جریان خون می‌شود و پس از مدتی هم در بدن تبدیل به کوتینین و برخی مواد دیگر خواهد شد. در آزمایشگاه‌ها برای اثبات مصرف محصولات نیکوتین‌دار، سطح کوتینین سنجیده می‌شود، نه نیکوتین. می‌دانید چرا؟ چون: • نیمه عمر نیکوتین فقط 2 ساعت است. به زبان ساده‌تر، پس از 2 ساعت مقدار نیکوتین موجود در خون نصف می‌شود و در 2 ساعت بعدی هم، مقدار باقیمانده مجددا نصف می‌شود و ماجرا همین‌طور ادامه پیدا می‌کند. اما این اتفاق برای کوتینین هر 20 ساعت یکبار رخ می‌دهد. بنابراین پس از سیگار کشیدن سطح کوتینین مدت بسیار طولانی‌تری نسبت به نیکوتین بالا خواهد ماند. • به دلیل تفاوت طول عمر این 2 ماده، نیکوتین فقط 24 تا 72 ساعت پس از مصرف محصولات نیکوتین‌دار قابل ردیابی در خون است. اما کوتینین تا 10 روز همچنان قابل بررسی و سنجش باقی خواهد ماند.

3 تست بزاق
هم نیکوتین و هم کوتینین در بزاق وجود دارند و برای پیدا کردن این 2 ماده در بزاق روش‌هایی ساده و غیرتهاجمی به کار گرفته می‌شود. به عنوان نمونه، در یکی از این روش‌ها به کمک یک سواب معمولی (وسیله‌ای شبیه گوش پاک‌کن) نمونه بزاق از دهان گرفته می‌شود. سپس این نمونه را روی کیت تشخیصی کوچکی قرار می‌دهند و وجود داشتن یا نداشتن نیکوتین و کوتینین به همین راحتی تشخیص داده خواهد شد. این تست هم ارزان و هم دقیق است. حتی اگر فرد 7 تا 10 روز پیش هم سیگار کشیده باشد باز هم به کمک تست بزاق قابل تشخیص خواهد بود.

4 تست مو
دقیق‌ترین روشی که برای ردیابی نیکوتین در بدن وجود دارد، آزمایش‌ موی فرد است. این تست فقط در آزمایشگاه قابل انجام است و مثل تست ادرار و عرق، کیت مخصوصی برای تشخیص در منزل ندارد. دقت این آزمایش آنقدر بالاست که اگر ماده نیکوتین‌دار حتی بیشتر از 10 روز پیش هم مصرف شده باشد باز در این تست تشخیص داده می‌شود. علاوه بر آن، حتی روش‌هایی وجود دارد که به کمک آنها می‌توان افرادی را که سال‌ها پیش سیگار را ترک کرده‌اند هم تشخیص داد. البته این گران‌ترین تست تشخیص نیکوتین است. معمولا شرکت‌های بیمه از «تست مو» برای بررسی مشتری‌های خود استفاده نمی‌کنند. دكتر ریحانه مرتضی‌زاده