رشته فلسفه

"فلسفه به انسان کمک می کند تا به اوج کمال نایل آید و به سعادت که از طریق نیل به عالم معقولات حاصل می شود، دست یابد. پس فلسفه نه فقط از لحاظ فواید آن مورد توجه است بلکه فی نفسه نیز مطلوب است و از آن نمی توان صرف نظر کرد."
"ارسطو، فیلسوف مشهور یونانی"

"فلسفه ناشی از بی عقلی و عدم رشد آگاهی انسان است و اگر بشر به حدی از رشد و آگاهی رسید، نیاز به فلسفه ندارد."
"اگوست کنت، دانشمند، فیلسوف و ریاضیدان مشهور فرانسوی"

دو عبارت فوق نشانگر دو دیدگاه متفاوت در باره فلسفه است ک در طی قرون متمادی وجود داشته و گاه یکی بر دیگری چیره شده است؛ یعنی همیشه در طول تاریخ عده ای از متفکران، فلسفه را دوست داشتن خردمندی و فیلسوف را دوستدار خردمندی معرفی کرده و عده ای دیگر فلسفه را هنر لفاظی و بازی کردن با وازه ها دانسته اند.

به راستی، فلسفه چیست و چه حیطه ای را دربرمی گیرد که چنین دیدگاه های متفاوتی درباره آن وجود دارد؟
برای تعریف فلسفه بهتر است که تفاوت آن را با سایر علوم توضیح داد چرا که سایر علوم هر یک به بخشی از موجودات عالم هستی می پردازد و آنها را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. برای مثال یک گیاه شناس از بین همه موجودات هستی فقط گیاه را گزینش کرده و درباره آن سخن می گوید یا یک ستاره شناس تنها اجرام آسمانی را مطالعه می کند، اما فلسفه درباره یک موجود گزینش شده سخن نمی گوید. بلکه همه امور را در عالم هستی مورد بررسی قرار داده و با تمام موجودات سر و کار دارد . مثلا در فلسفه از خدا گرفته تا انسان، از عالم طبیعت گرفته تا ماوراء طبیعت و از روح انسان و موجودات غیر مادی گرفته تا اجسام، مورد بحث  وگفتگو قرار می گیرد. تفاوت دوم فلسفه با سایر علوم در این است که در فلفسه مسائلی عام و کلی درباره هر موجودی قابل طرح است، مورد مطالعه و تحقیق قرار می گیرد.

برای مثال این سوال که این موجود مادی است یا غیر مادی، درباره هر موجودی از خدا گرفته تا یک تکه سنگ قابل طرح است.
این دو فرق اساسی فلسفه با سایر علوم باعث شده که این علم بتواند به سوالاتی پاسخ دهد که پاسخش بر عهده هیچکدام از علوم خاص به خصوص علوم تجربی نیست و در واقع وظیفه این علوم پاسخ به این گونه سوال ها نیست. در حالی که این گونه سوال ها برای انسان کنجکاو مطرح است و نمی توان به انسان دستور داد که درباره این مسائل فکر نکند. بلکه دانش خاصی لازم است که عهده دار و پاسخگوی سوال هایی درباره هستی، موجودات و حقیقت انسان باشد و فلسفه همین دانش خاص است.

رشته فلسفه نیز یک رشته آموزشی است  که کلیه پرسش های بنیادی انسان را نسبت به مسائل موجود، هستی، جهان پیرامون انسان و حقیقت انسان بررسی می کند. پرسش هایی که زمانی به ارزش های دینی و معنوی بر می گردد که همان فلسفه دینی است و زمانی مربوط به ارزش های اخلاقی و مبانی ارزش های اخلاقی است که به عنوان فلسفه اخلاق آن را می شناسیم و گاه مبانی نظام حکومتی را در بر می گیرد که همان فلسفه سیاسی است و گاهی نیز شامل مبانی هنر و زیباشناسی و موضوعاتی از این دست می شود. البته در دوره کارشناسی رشته فلسفه، دانشجویان بیشتر شناخت مفصلی درباره تاریخ فلسفه غرب به دست می آورند؛ یعنی سیر تاریخی فلسفه را از فلسفه یونان تا زمان حاضر و تا حدودی نیز سیر تاریخی فلسفه اسلامی را مطالعه و بررسی می کنند.

گفتنی است که در کشور ما فلسفه اسلامی و فلسفه غرب به عنوان دو گرایش تحصیلی متفاوت ارائه شده است؛ یعنی رشته فلسفه در معنای عام آن به فلسفه غرب می پردازد و رشته الهیات گرایش فلسفه اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی را مورد بحث قرار می دهد. سیستم آموزشی  نیز در این دو رشته تا حدودی تفاوت دارد؛ چون سیستم آموزش فلسفه غرب در کشور ما بیشتر بر اساس سیر تاریخی است اما سیستم آموزش فلسفه اسلامی بر ساس مکاتب فلسفی مثل فلسفه مشاء، اشراق یا ملاصدرا می باشد. هرچند دانشجویان هر یک از این دو رشته مطالعات محدودی نیز در زمینه فلسفه دیگر دارند؛ یعنی دانشجویان فلسفه غرب واحد هایی را در زمینه فلسفه اسلامی و دانشجویان فلسفه اسلامی واحدهایی را در زمینه فلسفه غرب می گذرانند.

توانایی های لازم:
یکی از راه های موفقیت در فلسفهف آشنایی اولیه با ریاضیات و مباحث ریاضی است. در واقع ریاضیات پلی مناسب برای رفتن به طرف فلسفه است. علاقه مندی به فلسفه نیز یکی دیگر از عوامل موفقیت در این رشته است. آشنایی کامل به زبان انگلیسی برای دانشجویان فلسفه غرب و آشنایی به زبان عربی برای دانشجویان فلسفه اسلامی ضوری است.

موقعیت شغلی در ایران:
رشته فلسفه اهمیت بنیادی در ارتقاء سطح فکری جامعه دارد چرا که هر جامعه نیازمند افرادی است که اهل تفکر و نقادی باشند و مسائل فرهنگی را فهمیده و مبانی فرهنگی را تشخیص دهند و رشته فلسفه وظیفه پرورش چنین متفکرانی را بر عهده دارد. اما متأسفانه این رشته با همه اهمیتش در جامعه ما بسیارمظلوم واقع شده و مورد بی توجهی و بی مهری دست اندر کاران نظام قرار گرفته است تا جایی که فارغ التحصیلان آن حتی موفق به استخدام در آموزش و پرورش- که متعارف ترین زمینه کاری برای یک لیسانس فلسفه- نمی شوند. فارغ التحصیلان فلسفه از نظر شغلی یا باید به عنوان استاد و معلم فلسفه به تدریس فلسفه بپردازد یا در مراکز پژوهشی مثل دایرة المعارف ها و پژوهشگاه علوم انسانی فعالیت کند که البته در چنین مراکزی بیشتر فارغ التحصیلان فوق لیسانس و دکترای فلسفه فعالیت دارند و یک لیسانس فلسفه در صورتی که فعال و علاقه مند باشد، می تواند به عنوان دستیار پژوهشگر در بعضی از این مراکز مشغول به کار گردد.
  درس های این رشته در طول تحصیل: دروس اصلی و تخصصی:
منطق قدیم، منطق جدید، منتخب متون کلامی و فلسفی، تاریخ فلسفه اسلامی، علم کلام، فلسفه اسلامی، فلسفه اخلاق در تفکر غربی، اخلاق در تفکر اسلامی، عرفان نظری، تاریخ فلسفه یونان، تاریخ فلسفه قرون وسطی تا رنسانس، تاریخ فلسفه از "بیکن" تا "هیوم" ، تاریخ فلسفه از "کانت" تا نیمه دوم قرن نوزدهم، تاریخ فلسفه جدید و معاصر، فلسفه معاصر و مکاتب جدید قرن بیستم، متون فلسفی به زبان خارجی، متون فلسفی به زبان عربی، متا فیزیک درغرب، فلسفه علوم. دانشگاه های پذیرنده:
اصفهان، بین المللی امام خمینی(ره)- قزوین، تهران، علامه طباطبایی- تهران،  شهید بهشتی- تهران، مذاهب اسلامی- تبریز، مفید- قم، تربیت معلم تهران، پردیس قم( وابسته به دانشگاه تهران).