پاسخ صریح به سوالات درباره تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور
میگنا: موضوع تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور سراسری بحثی است که این روزها اذهان داوطلبان و خانواده‌های آن ها را درگیر کرده است، در نوشتار پیش رو سعی بر آن است تا ابتدا با زبانی ساده و مفهومی به سؤالات زیر صریح پاسخ داده شود:
*منظور از اعمال سوابق تحصیلی به صورت مثبت و قطعی و تفاوت آن‌ها چیست؟
*چه نمراتی (سوابق تحصیلی) در نتیجه‌ی کنکور سراسری نتیجه‌ی مثبت و چه نمراتی نتیجه منفی دارند؟
*تأثیر مثبت و یا منفی سوابق تحصیلی در چه حدّی است؟
* آیا در‌صورتی‌که سوابق تحصیلی به صورت قطعی اِعمال شود (همانند سالهای ۹۳ و ۹۴) می‌توان با کسب درصدهای خوب اثر معدل بد (۱۳-۱۴ و یا….) را جبران کرد؟
*آیا تأثیر سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی می‌تواند، رتبه‌ی ۱ کنکور سراسری را به رتبه ۵۰۰ تبدیل کند ؟
پاسخ این سؤالات را در زیر خواهید خواند، امّا در پاسخ به عادلانه بودن یا نبودن تأثیر قطعی سوابق تحصیلی خودتان قضاوت کنید.
قبل از آغاز بحث لازم است تا مفهوم تراز توضیح داده شود. در آزمون های تستی نمره‌ای به دست می‌آید که از آن به درصد یا نمره خام یاد می‌شود. درصد معیار خوبی برای سنجش وضعیت تحصیلی داوطلب به حساب نمی‌آید به عنوان مثال شما در درس زیست نمره ۵۰% می‌گیرید و در جایگاه اول قرار می‌گیرید، اما فردای همان روز یک آزمون دیگر گرفته می‌شود و شما در همان درس نمره ۵۰% را کسب می کنید، اما این بار در جایگاه آخر قرار می‌گیرید. چرا؟ چون دیروز سؤالات سخت بوده و امروز سؤالات آسان پس به صرف داشتن درصد نمی‌توان رتبه بندی دقیق و خوبی انجام داد، این کار زمانی سخت تر می‌شود که تعداد درصدهای مشابه نیز افزایش یابد و آن موقع باید تعداد افرادی که یک درصد مشابه را کسب کرده‌اند را با یک رتبه اعلام کرد. پس باید نمره ترازی تعریف شود تا با استفاده از آن بتوان شرایط را کنترل کرد.
در بحث تراز یا Balance ما دنبال یکسان‌سازی ارزش نمره و نرمال‌سازی هستیم. یعنی ترازی که می‌گیرید، همیشه ارزشش همان باشد و اینکه نسبت به «همه سؤالات» سنجیده شوید. در ترازبندی، تک‌تک دروس مهم می‌شوند (یعنی هر چه دیگران به آن درس، کمتر پاسخ صحیح دهند، ارزش آن درس بالاتر می‌رود) و اینکه سطح بقیه افراد چطور باشد، روی تراز شما مؤثر است. تراز، معمولاً عددی است بین ۰ تا ۱۰۰۰۰ و ظاهراً گاهی اوقات روی ۱۵۰۰۰ هم تنظیم می‌شود (بسته به تعداد شرکت کنندگان). حالا که با مفهوم تراز آشنا شدیم باید به اصل مطلب رسیدگی کنیم.
در کنکور سراسری سه تراز وجود دارد. تراز آزمون (A)، تراز سوابق تحصیلی (B) و تراز کل . (C) تراز کل عبارت است از حاصل جمع ترازهای آزمون و سوابق تحصیلی به عبارت دیگر:
(نمره تراز کل)C= (۳۰% نمره تراز سوابق تحصیلی)B+( ۷۰% نمره تراز آزمون)A
اعمال سوابق تحصیلی به صورت مثبت یعنی اگر C از A+B بیشتر شد، C را در کارنامه‌ی داوطلب درج می‌کنند و اگر C ازA+ B کوچکتر شود همان B را اعلام می‌کنند.
اعمال سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی یعنی در هر صورت نمره‌ی تراز C را در کارنامه‌ی داوطلب درج می‌کنند.
در نهایت با توجه به نمرات تراز و به‌ترتیبِ کاهشِ آن، رتبه‌ها را مشخص می‌کنند. فرض کنید ۳ نفر در آزمون سراسری درصدهایی مشابه کسب می‌کنند:
نمره تراز آزمون، (B) برای هر سه داوطلب یکسان است. ( فرض کنید B=۱۰۰۰۰ )
-تراز سوابق تحصیلی(A) نفر اوّل۱۰۰۰۰ است.
-تراز سوابق تحصیلی(A) نفر دوّم ۸۰۰۰ است.
-تراز سوابق تحصیلی(A) نفر سوم ۱۲۰۰۰ است.
-تراز این سه نفر با اِعمال سوابق تحصیلی (C) به صورت زیر است:
نفر اول: %۳۰(۱۰۰۰۰) + %۷۰(۱۰۰۰۰)= ۱۰۰۰۰
نفر دوم: %۳۰(۸۰۰۰) + %۷۰(۱۰۰۰۰)= ۹۴۰۰
نفر سوم: %۳۰(۱۲۰۰۰) + %۷۰(۱۰۰۰۰)= ۱۰۶۰۰
نتیجه گیری:
*اگر تراز سوابق تحصیلی با تراز کسب‌شده در آزمون سراسری برابر باشد، تراز اِعمال هم‌زمان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری نیز با آن‌ها برابر خواهد بود. (بی‌تأثیر)
*اگر تراز سوابق تحصیلی از تراز کسب‌شده در آزمون سراسری کمتر باشد، تراز اِعمال هم‌زمان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری از تراز کسب‌شده در کنکور کمتر خواهد بود. (تأثیر منفی)
*اگر تراز سوابق تحصیلی از تراز کسب‌شده در آزمون سراسری بیشتر باشد، تراز اِعمال هم‌زمان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری از تراز کسب شده در کنکور بیشتر خواهد بود. (تأثیر مثبت).
تراز آزمون سراسری و تراز سوابق تحصیلی را باید از کجا بدست آورد؟
هرساله میزان سختی درس‌های مختلف در آزمون سراسری با سالهای قبل متفاوت است و از این نظر بایستی ارزش درصدهای کسب‌شده‌ی هر سال هم با هم متفاوت باشد، که دقیقاً این‌چنین است (همان چیزی که در بازارِ داغِ تحلیلِ سؤالات کنکور بعد از آزمون، تحتِ عنوانِ اینکه یه عنوان مثال ۶۰ درصد فیزیک امسال معادل ۷۰ درصد پارسال است و…. مطرح می‌شود) امّا حقیقت این است که تفاوت نهایی تراز کنکور سراسری چندان با سالهای قبل فاصله ندارد، بلکه با توجّه به جامعه‌ی آماری بسیار بالای کنکور سراسری، هر ساله یک رتبه‌ی مشخص تقریباً نمره‌ی ترازی مشخص دارد!
کارنامه‌های زیر مربوط به رتبه‌ی ۹۰۰ در سه سال پیاپی۹۰ تا ۹۲ در منطقه‌ی۲ است:
نتیجه‌گیری:
۱-با توجه به جامعه‌ی آماری بسیار بالا در کنکور سراسری و رابطه‌ی آماری محاسبه تراز، هرساله رتبه‌های یکسان ترازهایی تقریبا مشابه دارند، که این نتیجه با توجّه به مستندات موجود، برای تراز سوابق تحصیلی نیز قابل تعمیم است؛ یعنی اگر سال گذشته تراز سوابق تحصیلی داوطلبی با معدل ۲۰ حدود ۱۰۹۰۰ بوده است، امسال نیز تقریبا این‌چنین خواهد بود و اینگونه نیست به یک‌باره تراز یک نمره‌ی مشخص بسیار بالا و یا بسیار پایین برود.
۲- با بررسی و مقایسه کارنامه‌های چند سال پیایی، می‌توان گفت که فلان رتبه در کنکور سراسری چه ترازی کسب خواهد کرد.
امّا از کجا باید دانست که تراز سوابق تحصیلی یک معدل (به عنوان مثال معدل ۱۹) چند است؟
یا باید به آمار و ارقامی که در دست سازمان محترم سنجش آموزش کشور است دسترسی داشت، یا اینکه آن را به‌صورت تقریبی از روی کارنامه‌ی سالهای قبل محاسبه کرد؛ امّا چگونه؟
در سال ۹۲ و قبل از آن در‌صورتی‌که سوابق تحصیلی در نتیجه آزمون سراسری تأثیر مثبت داشت، در کارنامه، علامت ستاره در کنار هر یک از ترازهای محاسبه‌شده در زیرگروه‌ها درج می‌گردید. با توجّه به این نکته و توضیحات قبلی، می‌توان حدود تراز سوابق تحصیلی را نیز حدس زد!
فرض کنید در کارنامه‌های سال ۹۲ و قبل از آن دو داوطلب هر دو نمراتی یکسان در امتحانات نهایی کسب کرده‌اند (معدلی یکسان (مثلا ۱۹) که تراز سوابق تحصیلی برابری خواهند داشت).
داوطلب اوّل در زیرگروه یک تراز ۹۹۶۰ کسب کرده است که با علامت ستاره به نشانه‌ی تأثیر مثبت سوابق تحصیلی مشخص شده است.
داوطلب دوّم در زیرگروه یک تراز ۱۰۰۰۰ کسب نموده است که بدون علامت ستاره به نشانه‌ی بی‌تأثیر بودن و یا تأثیر منفی اِعمال‌نشده‌ی سوابق تحصیلی درج شده است.
نتیجه‌گیری:
با توجه به توضیحات قبلی، مقایسه‌ی این دو کارنامه به ما می‌گوید که تراز سوابق تحصیلی شخصی با معدل ۱۹ از ۹۹۶۰ بیشتر و از ۱۰۰۰۰ کمتر بوده است. هیچ کارنامه‌ای را در سالهای ۹۲ و قبل از آن نخواهید دید که تراز بالاتر از ۱۱۰۰۰ کسب کرده باشد و دارای علامت ستاره به نشانه مثبت بودن تأثیر سوابق تحصیلی در نتیجه‌ی آزمون باشد، حتی با معدل۲۰. این یعنی اینکه در تمام این سال‌ها تراز سوابق تحصیلی کسی که تمام نمراتش ۲۰ بوده است از ۱۱۰۰۰ کمتر بوده است؛ حال آنکه رتبه‌های زیر ۵۰۰ در این سال‌ها ترازی بالاتر از ۱۱۰۰۰ داشته‌اند. به کارنامه‌ی زیر که تقریباً تمام درس‌ها را ۲۰ گرفته است ( معدل ۹۷/۱۹) دقت کنید.
کسی که تقریباً نمره‌ی تمام درس‌هایش۲۰ بوده، در سال ۹۲ تراز سوابق تحصیلی‌اش در زیرگروه یک به ۱۰۴۱۸ نرسیده است، برای همین تأثیر مثبت نداشته است (در سالهای قبل از ۹۲ معدل ۲۰ در ترازهای بالاتر از ۱۰۴۱۸ تأثیر مثبت داشته امّا هرگز به تراز ۱۱۰۰۰ نرسیده است). در ادامه در این مورد و عواقبش توضیح داده شده است.
۱- تراز رتبه‌های کنکور سراسری باتوجّه به کارنامه‌ی سالهای گذشته قابلِ‌حدس است.
۲- تراز سوابق تحصیلی را هم، به‌صورت‌تقریبی می‌توان حدس زد. (حدس= استناد به نتایج گذشته)
بعد از اشاره به رتبه‌ی لازم در هر منطقه برای قبولی در رشته‌ی پزشکی (در صورت ثابت بودن ظرفیت‌ها) به صورت تقریبی در جدول زیر ، پاسخ پرسش‌های مطرح شده در ابتدای متن را خواهیم خواند.
چه نمراتی (معدل) تأثیر مثبت و چه نمراتی تأثیر منفی خواهند داشت؟
*منظور از اعمال سوابق تحصیلی به صورت مثبت و قطعی و تفاوت آن‌ها چیست؟
*چه نمراتی (سوابق تحصیلی) در نتیجه‌ی کنکور سراسری نتیجه‌ی مثبت و چه نمراتی نتیجه منفی دارند؟
*تأثیر مثبت و یا منفی سوابق تحصیلی در چه حدّی است؟
* آیا در‌صورتی‌که سوابق تحصیلی به صورت قطعی اِعمال شود (همانند سالهای ۹۳ و ۹۴) می‌توان با کسب درصدهای خوب اثر معدل بد (۱۳-۱۴ و یا….) را جبران کرد؟
*آیا تأثیر سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی می‌تواند، رتبه‌ی ۱ کنکور سراسری را به رتبه ۵۰۰ تبدیل کند ؟
پاسخ این سؤالات را در زیر خواهید خواند، امّا در پاسخ به عادلانه بودن یا نبودن تأثیر قطعی سوابق تحصیلی خودتان قضاوت کنید.
قبل از آغاز بحث لازم است تا مفهوم تراز توضیح داده شود. در آزمون های تستی نمره‌ای به دست می‌آید که از آن به درصد یا نمره خام یاد می‌شود. درصد معیار خوبی برای سنجش وضعیت تحصیلی داوطلب به حساب نمی‌آید به عنوان مثال شما در درس زیست نمره ۵۰% می‌گیرید و در جایگاه اول قرار می‌گیرید، اما فردای همان روز یک آزمون دیگر گرفته می‌شود و شما در همان درس نمره ۵۰% را کسب می کنید، اما این بار در جایگاه آخر قرار می‌گیرید. چرا؟ چون دیروز سؤالات سخت بوده و امروز سؤالات آسان پس به صرف داشتن درصد نمی‌توان رتبه بندی دقیق و خوبی انجام داد، این کار زمانی سخت تر می‌شود که تعداد درصدهای مشابه نیز افزایش یابد و آن موقع باید تعداد افرادی که یک درصد مشابه را کسب کرده‌اند را با یک رتبه اعلام کرد. پس باید نمره ترازی تعریف شود تا با استفاده از آن بتوان شرایط را کنترل کرد.
در بحث تراز یا Balance ما دنبال یکسان‌سازی ارزش نمره و نرمال‌سازی هستیم. یعنی ترازی که می‌گیرید، همیشه ارزشش همان باشد و اینکه نسبت به «همه سؤالات» سنجیده شوید. در ترازبندی، تک‌تک دروس مهم می‌شوند (یعنی هر چه دیگران به آن درس، کمتر پاسخ صحیح دهند، ارزش آن درس بالاتر می‌رود) و اینکه سطح بقیه افراد چطور باشد، روی تراز شما مؤثر است. تراز، معمولاً عددی است بین ۰ تا ۱۰۰۰۰ و ظاهراً گاهی اوقات روی ۱۵۰۰۰ هم تنظیم می‌شود (بسته به تعداد شرکت کنندگان). حالا که با مفهوم تراز آشنا شدیم باید به اصل مطلب رسیدگی کنیم.
در کنکور سراسری سه تراز وجود دارد. تراز آزمون (A)، تراز سوابق تحصیلی (B) و تراز کل . (C) تراز کل عبارت است از حاصل جمع ترازهای آزمون و سوابق تحصیلی به عبارت دیگر:
(نمره تراز کل)C= (۳۰% نمره تراز سوابق تحصیلی)B+( ۷۰% نمره تراز آزمون)A
اعمال سوابق تحصیلی به صورت مثبت یعنی اگر C از A+B بیشتر شد، C را در کارنامه‌ی داوطلب درج می‌کنند و اگر C ازA+ B کوچکتر شود همان B را اعلام می‌کنند.
اعمال سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی یعنی در هر صورت نمره‌ی تراز C را در کارنامه‌ی داوطلب درج می‌کنند.
در نهایت با توجه به نمرات تراز و به‌ترتیبِ کاهشِ آن، رتبه‌ها را مشخص می‌کنند. فرض کنید ۳ نفر در آزمون سراسری درصدهایی مشابه کسب می‌کنند:
نمره تراز آزمون، (B) برای هر سه داوطلب یکسان است. ( فرض کنید B=۱۰۰۰۰ )
-تراز سوابق تحصیلی(A) نفر اوّل۱۰۰۰۰ است.
-تراز سوابق تحصیلی(A) نفر دوّم ۸۰۰۰ است.
-تراز سوابق تحصیلی(A) نفر سوم ۱۲۰۰۰ است.
-تراز این سه نفر با اِعمال سوابق تحصیلی (C) به صورت زیر است:
نفر اول: %۳۰(۱۰۰۰۰) + %۷۰(۱۰۰۰۰)= ۱۰۰۰۰
نفر دوم: %۳۰(۸۰۰۰) + %۷۰(۱۰۰۰۰)= ۹۴۰۰
نفر سوم: %۳۰(۱۲۰۰۰) + %۷۰(۱۰۰۰۰)= ۱۰۶۰۰
نتیجه گیری:
*اگر تراز سوابق تحصیلی با تراز کسب‌شده در آزمون سراسری برابر باشد، تراز اِعمال هم‌زمان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری نیز با آن‌ها برابر خواهد بود. (بی‌تأثیر)
*اگر تراز سوابق تحصیلی از تراز کسب‌شده در آزمون سراسری کمتر باشد، تراز اِعمال هم‌زمان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری از تراز کسب‌شده در کنکور کمتر خواهد بود. (تأثیر منفی)
*اگر تراز سوابق تحصیلی از تراز کسب‌شده در آزمون سراسری بیشتر باشد، تراز اِعمال هم‌زمان سوابق تحصیلی و آزمون سراسری از تراز کسب شده در کنکور بیشتر خواهد بود. (تأثیر مثبت).
تراز آزمون سراسری و تراز سوابق تحصیلی را باید از کجا بدست آورد؟
هرساله میزان سختی درس‌های مختلف در آزمون سراسری با سالهای قبل متفاوت است و از این نظر بایستی ارزش درصدهای کسب‌شده‌ی هر سال هم با هم متفاوت باشد، که دقیقاً این‌چنین است (همان چیزی که در بازارِ داغِ تحلیلِ سؤالات کنکور بعد از آزمون، تحتِ عنوانِ اینکه یه عنوان مثال ۶۰ درصد فیزیک امسال معادل ۷۰ درصد پارسال است و…. مطرح می‌شود) امّا حقیقت این است که تفاوت نهایی تراز کنکور سراسری چندان با سالهای قبل فاصله ندارد، بلکه با توجّه به جامعه‌ی آماری بسیار بالای کنکور سراسری، هر ساله یک رتبه‌ی مشخص تقریباً نمره‌ی ترازی مشخص دارد!
کارنامه‌های زیر مربوط به رتبه‌ی ۹۰۰ در سه سال پیاپی۹۰ تا ۹۲ در منطقه‌ی۲ است:
نتیجه‌گیری:
۱-با توجه به جامعه‌ی آماری بسیار بالا در کنکور سراسری و رابطه‌ی آماری محاسبه تراز، هرساله رتبه‌های یکسان ترازهایی تقریبا مشابه دارند، که این نتیجه با توجّه به مستندات موجود، برای تراز سوابق تحصیلی نیز قابل تعمیم است؛ یعنی اگر سال گذشته تراز سوابق تحصیلی داوطلبی با معدل ۲۰ حدود ۱۰۹۰۰ بوده است، امسال نیز تقریبا این‌چنین خواهد بود و اینگونه نیست به یک‌باره تراز یک نمره‌ی مشخص بسیار بالا و یا بسیار پایین برود.
۲- با بررسی و مقایسه کارنامه‌های چند سال پیایی، می‌توان گفت که فلان رتبه در کنکور سراسری چه ترازی کسب خواهد کرد.
امّا از کجا باید دانست که تراز سوابق تحصیلی یک معدل (به عنوان مثال معدل ۱۹) چند است؟
یا باید به آمار و ارقامی که در دست سازمان محترم سنجش آموزش کشور است دسترسی داشت، یا اینکه آن را به‌صورت تقریبی از روی کارنامه‌ی سالهای قبل محاسبه کرد؛ امّا چگونه؟
در سال ۹۲ و قبل از آن در‌صورتی‌که سوابق تحصیلی در نتیجه آزمون سراسری تأثیر مثبت داشت، در کارنامه، علامت ستاره در کنار هر یک از ترازهای محاسبه‌شده در زیرگروه‌ها درج می‌گردید. با توجّه به این نکته و توضیحات قبلی، می‌توان حدود تراز سوابق تحصیلی را نیز حدس زد!
فرض کنید در کارنامه‌های سال ۹۲ و قبل از آن دو داوطلب هر دو نمراتی یکسان در امتحانات نهایی کسب کرده‌اند (معدلی یکسان (مثلا ۱۹) که تراز سوابق تحصیلی برابری خواهند داشت).
داوطلب اوّل در زیرگروه یک تراز ۹۹۶۰ کسب کرده است که با علامت ستاره به نشانه‌ی تأثیر مثبت سوابق تحصیلی مشخص شده است.
داوطلب دوّم در زیرگروه یک تراز ۱۰۰۰۰ کسب نموده است که بدون علامت ستاره به نشانه‌ی بی‌تأثیر بودن و یا تأثیر منفی اِعمال‌نشده‌ی سوابق تحصیلی درج شده است.
نتیجه‌گیری:
با توجه به توضیحات قبلی، مقایسه‌ی این دو کارنامه به ما می‌گوید که تراز سوابق تحصیلی شخصی با معدل ۱۹ از ۹۹۶۰ بیشتر و از ۱۰۰۰۰ کمتر بوده است. هیچ کارنامه‌ای را در سالهای ۹۲ و قبل از آن نخواهید دید که تراز بالاتر از ۱۱۰۰۰ کسب کرده باشد و دارای علامت ستاره به نشانه مثبت بودن تأثیر سوابق تحصیلی در نتیجه‌ی آزمون باشد، حتی با معدل۲۰. این یعنی اینکه در تمام این سال‌ها تراز سوابق تحصیلی کسی که تمام نمراتش ۲۰ بوده است از ۱۱۰۰۰ کمتر بوده است؛ حال آنکه رتبه‌های زیر ۵۰۰ در این سال‌ها ترازی بالاتر از ۱۱۰۰۰ داشته‌اند. به کارنامه‌ی زیر که تقریباً تمام درس‌ها را ۲۰ گرفته است ( معدل ۹۷/۱۹) دقت کنید.
کسی که تقریباً نمره‌ی تمام درس‌هایش۲۰ بوده، در سال ۹۲ تراز سوابق تحصیلی‌اش در زیرگروه یک به ۱۰۴۱۸ نرسیده است، برای همین تأثیر مثبت نداشته است (در سالهای قبل از ۹۲ معدل ۲۰ در ترازهای بالاتر از ۱۰۴۱۸ تأثیر مثبت داشته امّا هرگز به تراز ۱۱۰۰۰ نرسیده است). در ادامه در این مورد و عواقبش توضیح داده شده است.
۱- تراز رتبه‌های کنکور سراسری باتوجّه به کارنامه‌ی سالهای گذشته قابلِ‌حدس است.
۲- تراز سوابق تحصیلی را هم، به‌صورت‌تقریبی می‌توان حدس زد. (حدس= استناد به نتایج گذشته)
بعد از اشاره به رتبه‌ی لازم در هر منطقه برای قبولی در رشته‌ی پزشکی (در صورت ثابت بودن ظرفیت‌ها) به صورت تقریبی در جدول زیر ، پاسخ پرسش‌های مطرح شده در ابتدای متن را خواهیم خواند.
چه نمراتی (معدل) تأثیر مثبت و چه نمراتی تأثیر منفی خواهند داشت؟
با توجّه به توضیحاتی که تاکنون داده شد، مثبت یا منفی بودن سوابق تحصیلی بستگی به نتیجه‌ی آزمون سراسری دارد (جمله‌ای کلیشه‌ای که آن را بسیار شنیده اید، امّا بیایید آن را از کلیشه‌ای بودن خارج کنیم.)
اگر ترازِ کسب‌شده در آزمونِ سراسری بالاتر از ۱۱۰۰۰ باشد (رتبه‌ی زیر ۷۰۰ کشوری)، حتی اگر معدل‌تان ۲۰ هم باشد، تأثیر مثبت نخواهد داشت. سند این ادعا دو چیز است:
اگر ترازِ کسب‌شده در آزمونِ سراسری بالاتر از ۱۱۰۰۰ باشد (رتبه‌ی زیر ۷۰۰ کشوری)، حتی اگر معدل‌تان ۲۰ هم باشد، تأثیر مثبت نخواهد داشت. سند این ادعا دو چیز است:
۱- تمام کارنامه‌های با معدل۲۰ دارای تراز بالاتر از ۱۱۰۰۰ در سالهای ۹۲ و قبل از آن که در هیچ‌کدام سوابق تحصیلی دارای اثر مثبت نبوده است.
۲- کاهش تراز عمومی داوطلبان سالهای ۹۳ و ۹۴ نسبت به سال ۹۲ و قبل از آن. این مورد را اینگونه توضیح بدهم که در سال ۹۲ و قبل از آن یک رتبه‌ی مشخص به عنوان مثال ۵۰۰ کشوری ترازی حدود ۱۱۲۰۰ داشت، امّا در سال ۹۳ و ۹۴ رتبه‌ی ۵۰۰ کشوری ترازی در حدود ۱۰۷۰۰-۱۰۶۰۰ داشته است. در واقع این عزیزان در سال ۹۳ و ۹۴ هم در آزمون سراسری تراز حدود ۱۱۲۰۰ کسب کرده‌اند، امّا با توجه به آنکه تراز سوابق تحصیلی آن‌ها (با هر معدلی) قطعا از ۱۱۰۰۰ کمتر بوده است، تأثیر منفی داشته و تراز آن‌ها کاهش یافته است که البته چون برای همه اینگونه است، مشکلی ایجاد نخواهد کرد؛ غیر از یک مورد که در ادامه توضیح داده‌خواهد‌شد. لازم به ذکر است که این کاهش تراز در یک رتبه‌ی مشخص در سالهای ۹۳ و ۹۴ که اِعمال سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی بود، نسبت به سالهای ۹۲ و قبل از آن در تمام رتبه‌ها کاملاً مستند است.
به مثال‌های زیر توجه کنید؛
۲- کاهش تراز عمومی داوطلبان سالهای ۹۳ و ۹۴ نسبت به سال ۹۲ و قبل از آن. این مورد را اینگونه توضیح بدهم که در سال ۹۲ و قبل از آن یک رتبه‌ی مشخص به عنوان مثال ۵۰۰ کشوری ترازی حدود ۱۱۲۰۰ داشت، امّا در سال ۹۳ و ۹۴ رتبه‌ی ۵۰۰ کشوری ترازی در حدود ۱۰۷۰۰-۱۰۶۰۰ داشته است. در واقع این عزیزان در سال ۹۳ و ۹۴ هم در آزمون سراسری تراز حدود ۱۱۲۰۰ کسب کرده‌اند، امّا با توجه به آنکه تراز سوابق تحصیلی آن‌ها (با هر معدلی) قطعا از ۱۱۰۰۰ کمتر بوده است، تأثیر منفی داشته و تراز آن‌ها کاهش یافته است که البته چون برای همه اینگونه است، مشکلی ایجاد نخواهد کرد؛ غیر از یک مورد که در ادامه توضیح داده‌خواهد‌شد. لازم به ذکر است که این کاهش تراز در یک رتبه‌ی مشخص در سالهای ۹۳ و ۹۴ که اِعمال سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی بود، نسبت به سالهای ۹۲ و قبل از آن در تمام رتبه‌ها کاملاً مستند است.
به مثال‌های زیر توجه کنید؛
دو داوطلب را در نظر بگیرید؛ یکی با معدّل ۱۳ که با توجّه به سال اخذ دیپلم (قبل از ۸۴) و یا به‌دلیل نوع مدرک تحصیلی (فنی و حرفه‌ای یا …) سوابق تحصیلی برایش تأثیر داده‌نمی‌شود و تنها، تراز کسب‌شده در آزمون سراسری ملاک قرار‌داده‌می‌شود و داوطلبِ دیگر با معدل ۱۹ که سوابق تحصیلی برایش اِعمال می‌گردد.
اگر این دو داوطلب هر دو در آزمون سراسری بدونِ اِعمال سوابق تحصیلی تراز ۱۱۲۰۰ کسب کنند (حدود رتبه‌ی ۵۰۰ کشوری)، در کارنامه‌ی داوطلب اوّل همان تراز ۱۱۲۰۰ ثبت می‌شود و در کارنامه‌ی داوطلب دوّم اگر تراز سوابق تحصیلی‌اش (A) را با توجه به مستندات موجود ۹۶۰۰ در نظر بگیریم، C عبارتست از:
%۳۰(۹۶۰۰) + %۷۰(۱۱۲۰۰)= ۱۰۷۲۰
اگر معدل به‌صورتِ مثبت اِعمال شود، برای هر دو داوطلب همان ۱۱۲۰۰ ثبت می‌شود و اگر به صورتِ قطعی اعمال گردد، برای داوطلب دوم تراز ۱۰۷۲۰ ( حدود رتبه ۸۰۰ کشور) ثبت می‌گردد.
البتّه داوطلبانی مانند داوطلب اوّل، در کنکور سراسری، جمعیت و وضعیت تحصیلی نگران‌کننده‌ای ندارند، امّا باز هم، این مورد، یک ایراد به نظر می‌آید.
در همین مثال فرض کنید برای داوطلب اوّل ( دارای معدل ۱۳) هم سوابق تحصیلی با تأثیر قطعی در نظر گرفته شود:
اگر تراز سوابق تحصیلی را برای او ۴۰۰۰ در نظر بگیریم، خواهیم داشت:
%۳۰(۴۰۰۰) + %۷۰(۱۱۲۰۰)= ۹۰۴۰
تراز ۹۰۴۰ رتبه ای در حدود ۸۰۰۰ کشور خواهد داشت.
در هر دو مثال ایرادهای تأثیر معدل به‌چشم‌می‌خورد، خودتان مقایسه کنید. در مثال اوّل با تأثیر قطعیِ معدل، هرچند داوطلب دوّم معدل خوبی هم دارد، اما ترازش حدود ۴۰۰ و رتبه‌اش حدود ۳۰۰ نفر جابه‌جا می‌شود و در مقایسه با کسی که معدلش ۱۳ است و سوابق تحصیلی‌اش تأثیر داده نمی‌شود متضرّر می‌گردد. در مثال دوم امّا این تأثیر فاجعه است! یعنی رتبه‌ی ۵۰۰ داوطلب را به ۸۰۰۰ تبدیل می‌کند.
برای اینکه بدانید با معدّلی که دارید برای رسیدن به رتبه‌ی دل‌خواهتان به چه ترازی در آزمون سراسری نیاز دارید، می‌توانید به‌این‌صورت عمل کنید:
به طور مثال می‌خواهید در منطقه‌ی۲ رتبه‌ی ۱۵۰۰ کسب کنید:
نگاهی به کارنامه سالهای قبل، به شما ثابت می‌کند که برای چنین رتبه‌ای باید تراز نهایی شما درحدود ۹۶۰۰ (در سال ۹۳و۹۴) باشد. با توجّه به جدولی که خدمتتان ارائه شد و می‌شود به آن هم اعتماد کرد (حداقل از برنامه‌های تخمین رتبه‌ی موجود به‌یقین قابل اعتمادتر خواهد بود؛ این را قول می‌دهم) تراز سوابق تحصیلی مربوط به معدل‌تان هم مشخص است. به عنوان مثال اگر معدل ۱۶ دارید:
تراز سوابق تحصیلی معدّل ۱۶ تقریباً ۶۰۰۰ است. تراز رتبه‌ای که می‌خواهید هم که مشخص است. پس:
۹۶۰۰= (X*۷۰%)+ (۶۰۰۰*۳۰%)
X=۱۱۱۴۲
یعنی شما با معدّل ۱۶ باید در آزمون سراسری ترازی در حدود ۱۱۱۴۲ کسب کنید (حدود رتبه ۴۰۰ منطقه۲) تا در اثر اعمال سوابق تحصیلی به صورت قطعی ترازتان ۹۶۰۰ بشود و به رتبه ۱۵۰۰ منطقه۲ دست پیدا کنید!
یعنی وقتی شما در آزمون سراسری بدون اِعمال معدل یا با اِعمال مثبت آن تراز ۱۱۱۴۲ و رتبه‌ی ۴۰۰ کسب می‌کنید، در صورت اِعمال سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی، ترازتان به ۹۶۰۰ کاهش و رتبه‌تان به ۱۵۰۰ افزایش خواهد یافت.
مثالی دیگر با بیانی دیگر:
من معدلم ۱۴ است؛ آیا می‌توان با تلاش در آزمون سراسری جبران کنم و پزشکی قبول شوم؟
جواب: بله حتما چرا که نه!!!
بلی؛ پاسخ این سوال مثبت است، امّا اینکه در چه حدّی باید تلاش کنید مهم است!
معدل ۱۴ تراز سوابق تحصیلی حدود ۵۰۰۰ دارد. برای پزشکی قبول شدن در سال ۹۳ و ۹۴ در منطقه۲ رتبه ای حدود ۲۵۰۰ نیاز بود. رتبه ۲۵۰۰ در سال ۹۳ و ۹۴ که ترازی حدود ۹۴۰۰-۹۵۰۰ داشته است. پس:
۹۵۰۰= (X*۷۰%)+ (۵۰۰۰*۳۰%)
X=۱۱۴۲۸
تراز ۱۱۴۲۸ در کنکور ۹۲ و قبل از آن رتبه‌ای حدود ۴۰۰-۳۰۰ منطقه۲ داشته است؛ یعنی شما باید درصدهایی در حد رتبه‌ی ۴۰۰-۳۰۰ منطقه ۲ سال ۹۲ کسب کنید تا در سال ۹۳ و ۹۴ با معدل ۱۴ رتبه‌ای در حدود ۲۵۰۰ داشته باشید! فکر کنم با این مثال دیگر همه چیز مشخص شده باشد. عامل اصلی و هدف از تهیه‌ی این مقاله، تنها و تنها همدردی با شما عزیزان و روشنگری بود، به ویژه در این روزها که هرکس از دید خود جوابی گاه ناآگاهانه به پرسش‌های شما عزیزان میدهد و در پایان بازگو کردن یک رویداد واقعی، باشد که این نیز به کار آید.
و باز هم قضاوت با شما….
دکتر میثم رنجبر (مشاور تحصیلی)
%۳۰(۹۶۰۰) + %۷۰(۱۱۲۰۰)= ۱۰۷۲۰
اگر معدل به‌صورتِ مثبت اِعمال شود، برای هر دو داوطلب همان ۱۱۲۰۰ ثبت می‌شود و اگر به صورتِ قطعی اعمال گردد، برای داوطلب دوم تراز ۱۰۷۲۰ ( حدود رتبه ۸۰۰ کشور) ثبت می‌گردد.
البتّه داوطلبانی مانند داوطلب اوّل، در کنکور سراسری، جمعیت و وضعیت تحصیلی نگران‌کننده‌ای ندارند، امّا باز هم، این مورد، یک ایراد به نظر می‌آید.
در همین مثال فرض کنید برای داوطلب اوّل ( دارای معدل ۱۳) هم سوابق تحصیلی با تأثیر قطعی در نظر گرفته شود:
اگر تراز سوابق تحصیلی را برای او ۴۰۰۰ در نظر بگیریم، خواهیم داشت:
%۳۰(۴۰۰۰) + %۷۰(۱۱۲۰۰)= ۹۰۴۰
تراز ۹۰۴۰ رتبه ای در حدود ۸۰۰۰ کشور خواهد داشت.
در هر دو مثال ایرادهای تأثیر معدل به‌چشم‌می‌خورد، خودتان مقایسه کنید. در مثال اوّل با تأثیر قطعیِ معدل، هرچند داوطلب دوّم معدل خوبی هم دارد، اما ترازش حدود ۴۰۰ و رتبه‌اش حدود ۳۰۰ نفر جابه‌جا می‌شود و در مقایسه با کسی که معدلش ۱۳ است و سوابق تحصیلی‌اش تأثیر داده نمی‌شود متضرّر می‌گردد. در مثال دوم امّا این تأثیر فاجعه است! یعنی رتبه‌ی ۵۰۰ داوطلب را به ۸۰۰۰ تبدیل می‌کند.
برای اینکه بدانید با معدّلی که دارید برای رسیدن به رتبه‌ی دل‌خواهتان به چه ترازی در آزمون سراسری نیاز دارید، می‌توانید به‌این‌صورت عمل کنید:
به طور مثال می‌خواهید در منطقه‌ی۲ رتبه‌ی ۱۵۰۰ کسب کنید:
نگاهی به کارنامه سالهای قبل، به شما ثابت می‌کند که برای چنین رتبه‌ای باید تراز نهایی شما درحدود ۹۶۰۰ (در سال ۹۳و۹۴) باشد. با توجّه به جدولی که خدمتتان ارائه شد و می‌شود به آن هم اعتماد کرد (حداقل از برنامه‌های تخمین رتبه‌ی موجود به‌یقین قابل اعتمادتر خواهد بود؛ این را قول می‌دهم) تراز سوابق تحصیلی مربوط به معدل‌تان هم مشخص است. به عنوان مثال اگر معدل ۱۶ دارید:
تراز سوابق تحصیلی معدّل ۱۶ تقریباً ۶۰۰۰ است. تراز رتبه‌ای که می‌خواهید هم که مشخص است. پس:
۹۶۰۰= (X*۷۰%)+ (۶۰۰۰*۳۰%)
X=۱۱۱۴۲
یعنی شما با معدّل ۱۶ باید در آزمون سراسری ترازی در حدود ۱۱۱۴۲ کسب کنید (حدود رتبه ۴۰۰ منطقه۲) تا در اثر اعمال سوابق تحصیلی به صورت قطعی ترازتان ۹۶۰۰ بشود و به رتبه ۱۵۰۰ منطقه۲ دست پیدا کنید!
یعنی وقتی شما در آزمون سراسری بدون اِعمال معدل یا با اِعمال مثبت آن تراز ۱۱۱۴۲ و رتبه‌ی ۴۰۰ کسب می‌کنید، در صورت اِعمال سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی، ترازتان به ۹۶۰۰ کاهش و رتبه‌تان به ۱۵۰۰ افزایش خواهد یافت.
مثالی دیگر با بیانی دیگر:
من معدلم ۱۴ است؛ آیا می‌توان با تلاش در آزمون سراسری جبران کنم و پزشکی قبول شوم؟
جواب: بله حتما چرا که نه!!!
بلی؛ پاسخ این سوال مثبت است، امّا اینکه در چه حدّی باید تلاش کنید مهم است!
معدل ۱۴ تراز سوابق تحصیلی حدود ۵۰۰۰ دارد. برای پزشکی قبول شدن در سال ۹۳ و ۹۴ در منطقه۲ رتبه ای حدود ۲۵۰۰ نیاز بود. رتبه ۲۵۰۰ در سال ۹۳ و ۹۴ که ترازی حدود ۹۴۰۰-۹۵۰۰ داشته است. پس:
۹۵۰۰= (X*۷۰%)+ (۵۰۰۰*۳۰%)
X=۱۱۴۲۸
تراز ۱۱۴۲۸ در کنکور ۹۲ و قبل از آن رتبه‌ای حدود ۴۰۰-۳۰۰ منطقه۲ داشته است؛ یعنی شما باید درصدهایی در حد رتبه‌ی ۴۰۰-۳۰۰ منطقه ۲ سال ۹۲ کسب کنید تا در سال ۹۳ و ۹۴ با معدل ۱۴ رتبه‌ای در حدود ۲۵۰۰ داشته باشید! فکر کنم با این مثال دیگر همه چیز مشخص شده باشد. عامل اصلی و هدف از تهیه‌ی این مقاله، تنها و تنها همدردی با شما عزیزان و روشنگری بود، به ویژه در این روزها که هرکس از دید خود جوابی گاه ناآگاهانه به پرسش‌های شما عزیزان میدهد و در پایان بازگو کردن یک رویداد واقعی، باشد که این نیز به کار آید.
و باز هم قضاوت با شما….
دکتر میثم رنجبر (مشاور تحصیلی)
مرجع : خبرنگار ایلنا
