هیپوکندریا یا توهم بیماری چیست؟

میگنا: دکتر علی‌اصغر اصغرنژاد، روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره بیماری "خودبیمارانگاری" می‌گوید: در ذهن همه انسان‌ها افکار مزاحمی وجود دارد اما مشکل زمانی شروع می‌شود که افراد به آن توجه می‌کنند و آن را دغدغه و دل مشغولی زندگی خود می‌دانند؛ مبتلایان به این بیماری هر عملکرد بدنی که عموم مردم آن را بدیهی می‌دانند را نشانه‌ای از بیماری سخت تلقی می‌کنند؛ آنها هر فعالیت بدنی مانند تندی ضربان قلب، سردرد، بدن درد، بی‌خوابی، گلودرد و ... را از علائم جدی بیماری می‌دانند و برای تشخیص و درمان آن به پزشکان متعددی مراجعه می‌کنند.

وی با بیان اینکه "خودبیمارانگاری" یا "هیپوکندریا" نوعی بیماری روانی است توضیح می‌دهد: مبتلایان به این بیماری احساس می‌کنند دچار بیماری‌ سخت، غیرقابل تشخیص و نگران‌کننده‌ای هستند که می‌تواند زندگی و آینده‌شان را تهدید و مختل کند، این درحالیست که در واقعیت آنها دچار مشکل و بیماری جدی نیستند و تنها به دلیل برخی اختلالات روانی به آن دچار می‌شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران سوء تعبیر علائم جسمی، تاکید بر توهم نداشتن، مراجعات مکرر به پزشکان متعدد، صرف هزینه و زمان زیاد برای تشخیص بیماری را از علائم این بیماری می‌داند و می‌گوید: علائم این بیماری زمانی شایع‌تر می‌شود که مشکلی استرس‌زا مانند بیماری یکی از اقوام و یا مرگ یکی از عزیزان در زندگی این افراد اتفاق بیفتد. جستجوی مداوم در فضای مجازی یکی دیگر از موارد تشدید کننده این بیماری است؛ بطوریکه افراد با بروز هر مشکلی از بیماری آن را در فضای مجازی جستجو می‌کنند تا به نشانه‌ای از بیماری جدی دست یابند.

این روانشناس با اشاره به دیگر علائم "خودبیمارانگاری" توضیح می‌دهد: مبتلایان به این بیماری با نگرانی و وسواس‌های خاص خود معاینات و آزمایشات متعددی انجام می‌دهند تا شاید یکی از پزشکان مشکل آنها را متوجه شود اما معمولا پزشک به آنها اطمینان می‌دهد که مشکل نگران‌کننده‌ای وجود ندارد با این حال به دلیل اشتغال ذهنی که همه حواسشان بر روی جسم‌شان متمرکز شده احساس می‌کنند بیماری‌ سختی مانند سرطان دارند که پزشک نتوانسته آن را تشخیص دهد از این رو به پزشکان دیگری مراجعه می‌کنند.

اصغرنژاد استفاده از برخی داروها را یکی از روش‌های درمانی این بیماری دانست و گفت: شناخت‌درمانی، رفتاردرمانی و کنترل استرس و اضطراب از بهترین روش‌هایی است که روانشناسان می‌توانند از این طریق بیمار را کنترل کنند.

این روانشناس با اشاره به اینکه برخی از پزشکان در مواجهه با بیماران مبتلا به هیپوکندریا آنها را به روانشناس ارجاع نمی‌دهند بیان کرد: پزشکان باید علائم جسمی بیماران خود را جدی بدانند اما جدی دانستن علائم روانی در بیماران به معنی انجام آزمایشات و معاینات غیرضروری نیست. در این حالت پزشکان با داشتن برخوردی جدی بیمار را نسبت به شکایت‌های مشکلاتش، خودداری از انجام آزمایشات افراطی و توصیه نکردن روش‌های درمانی که می‌تواند برای بیمار خطرناک باشد، سوق دهند. همچنین باید سعی کنند با توصیه به انجام ورزش‌های انرژی‌زا و تفریحات سالم فرد را به زندگی عادی بازگرداند.

به گفته اصغرنژاد، خودبیمارانگاری در زنان نسبت به مردان به دلیل تغییرات هورمونی شایع‌تر است و معمولا در سنین جوانی و بعد از 30 سالگی در افراد بروز پیدا می‌کند.