حضور سلبریتیها در میان سیلزدگان اثر روانی مثبت دارد یا منفی
میگنا: دكتر مهرداد کاظمزاده عطوفی، رئیس مرکز تحقیقات سلامت معنوی دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا حضور افراد معروف یا به اصطلاح سلبریتی در کنار مردم سیلزده تأثیر مثبت روانی بر مردم بحرانزده دارد؟ گفت: تاکنون مطالعهای در این زمینه انجام نشده است که بتوان مبتنی بر مطالعهای علمی به این سؤال پاسخ داد، اما براساس دانش روانشناختی، اگر افرادی که در منطقه بحرانزده حضور پیدا میکنند همرنگ مردم نباشند، باعث ایجاد آزردگی در میان آنان میشوند.
وی افزود: سخنانی که از سوی این افراد بیان میشود نیز در نظر مردم آسیب دیده به معنی «نفسش از جای گرم بلند میشود» تعبیر میگردد، بنابراین رعایت برخی موازین در نحوه سخن گفتن سلبریتیها باید مورد توجه قرار گیرد.
این روانشناس با تأکید بر اینکه در هر جایی که قرار است مداخله روانشناسی انجام شود، باید به این مسئله توجه کرد که فرد مداخلهکننده با فردی که دچار آسیب شده نباید فاصله ظاهری زیادی داشته باشد، گفت: اگر از نظر پوشش و رفتار فاصله زیادی بین مداخلهگر و افراد بحران زده وجود داشته باشد، رابطهای که باید منجر به کمک شود، ایجاد نمیشود.
اگر نیازهای اولیه مردم بحرانزده تأمین نشود، سایر اقدامات صرف انرژی و وقت است
وی در پاسخ به این پرسش که برگزاری برنامههای شاد برای کودکان مناطق بحرانزده چه تأثیر روانی بر آنها دارد؟ گفت: مهمترین اقدامات روانشناختی در بحرانهایی همچون سیل در درجه اول این است که بتوانیم نیازهای اولیه آسیبدیدگان را برآورده کنیم. نیازهای اولیه به طور طبیعی شامل نیازهای زیستی مردم شامل سرپناه، غذا، پوشاک و بهداشت است. تا زمانی که این نیازها برآورده نشود و افراد در تأمین مهمترین نیازهای اولیه خود در فشار روانی قرار داشته باشند، مداخلات دیگر، صرفا انرژی و وقت را مصرف میکند و اثرگذاری پایدار ندارد.
وی به طور مثال گفت: وقتی در شرایط بحران مراسم جشن و شادی برای بچهها برگزار میشود، اثر این جشن کوتاه مدت بوده و اثر مثبت آن تمام میشود، اما وقتی این کودک تغذیه مناسب یا دسترسی به وسایل بهداشتی نداشته باشد، اثر موقت جشن نمیتواند تأثیر پیشگیریکننده از آسیب روانی داشته باشد.
اثر کوتاهمدت برنامههای تفریحی برای بچههای مناطق سیلزده
کاظمزادهعطوفی در پاسخ به این پرسش که آیا فشار روانی وارد شده به بچهها از طریق برنامههایی همچون بازی و جشنهایی که در حین یا پس از بحران برگزار میشود، از بین میرود؟ گفت: این مراسم اثر کوتاهمدت دارد که باعث بالا رفتن خلق میشود اما اینطور نیست که موجب کاهش تنش شود. تصور کنید شما درد جسمانی دارید و سعی می شود تا با نمایش فیلم، حواس شما را از درد منحرف کنند، با این حال علت اصلی درد همچنان باقی مانده است. زمانی که فعالیتهای دیگری برای کاهش درد انجام میدهند و در کنار آن کار سرگرمی را نیز لحاظ میکنند، اثرگذاری بیشتر میشود.
برنامههای شاد باید متناسب با سن بچهها اجرا شود
معاون دانشجویی و فرهنگی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان ادامه داد: البته ایراد وارد به برگزاری این مراسم شاد و تفریحی این است که متناسب با سن بچهها نیست؛ یعنی اگر میخواهیم برنامههایی برگزار کنیم تا توجه بچهها را جلب کرده و ذهن آنان را از بحران منحرف کنیم باید برنامهها متناسب با سن بچهها دست به طراحی برنامه بزنیم. گاهی در این برنامهها، بازیها و شوخیهای بچهگانه انجام میشود که برای نوجوانان خوشایند نیست.
کاظمزادهعطوفی تصریح کرد: از سوی دیگر مسئلهای که باید بدان توجه شود این است که چون این برنامهها به صورت عمومی برگزار میشود نمیتواند به کودکی که والدین یا عزیزی را از دست داده یا تمام داشتههایش از دست رفته است از نظر خلقی کمک کند. در عین حال این کودک احساس میکند در شرایطی که من همه چیزم را از دست دادهام عدهای خوشحال هستند و این احساس به او آسیب میزند.
برنامههای شاد برای بچههای بحران زده باید به صورت مداوم اجرا شود
رئیس مرکز تحقیقات سلامت معنوی دانشگاه علوم پزشکی ایران هشدار داد: احتمال دارد با چنین مراسمی افرادی که در آنجا هستند خشم را تجربه کنند. پیشنهاد من این است که اگر میخواهیم چنین کاری انجام شود این برنامهها در کنار ارائه خدمات اساسی و پایه و به منزله اولویت دوم در منطقهای که وضعیت باثباتتر شده، متناسب با سن بچهها طراحی و به صورت مداوم و دنبالهدار انجام شود. مثلاً مسابقه کتابخوانی طی چند روز برگزار شود و بچهها به یکباره رها نشوند. با این کار حالت خلقی بچهها را بالا بیاورند و در حد هیجان مثبت نگه دارند.
وی با اشاره به اینکه در صورت بروز علائم افسردگی و آسیب روانی بعد از بحران در بچهها باید مداخله روانشناسی و مددکاری انجام شود، گفت: اگر بچهها علائم و نشانههای آسیب روانی را نشان دهند باید مداخله موقعیتی شروع شود. البته معمولاً مداخلات روانشناسی باید پس از بحران انجام شود و تثبیت موقعیت بحرانی نیاز است، اما اگر در حین بحران(یا در صورتی که بحران مثل سیل اخیر در جنوب کشور طولانی شود و علائم مشکلات روانی در بچهها بروز کند) اختلال روانی بروز کند، باید مداخلات مشاورهای بحران را آغاز کرد. در این میان مسائلی مانند پرخاشگری از علائم طبیعی بحران است و دلیلی مبنی بر آسیب روانی افراد بحران زده محسوب نمیشود.
وی افزود: سخنانی که از سوی این افراد بیان میشود نیز در نظر مردم آسیب دیده به معنی «نفسش از جای گرم بلند میشود» تعبیر میگردد، بنابراین رعایت برخی موازین در نحوه سخن گفتن سلبریتیها باید مورد توجه قرار گیرد.
این روانشناس با تأکید بر اینکه در هر جایی که قرار است مداخله روانشناسی انجام شود، باید به این مسئله توجه کرد که فرد مداخلهکننده با فردی که دچار آسیب شده نباید فاصله ظاهری زیادی داشته باشد، گفت: اگر از نظر پوشش و رفتار فاصله زیادی بین مداخلهگر و افراد بحران زده وجود داشته باشد، رابطهای که باید منجر به کمک شود، ایجاد نمیشود.
اگر نیازهای اولیه مردم بحرانزده تأمین نشود، سایر اقدامات صرف انرژی و وقت است
وی در پاسخ به این پرسش که برگزاری برنامههای شاد برای کودکان مناطق بحرانزده چه تأثیر روانی بر آنها دارد؟ گفت: مهمترین اقدامات روانشناختی در بحرانهایی همچون سیل در درجه اول این است که بتوانیم نیازهای اولیه آسیبدیدگان را برآورده کنیم. نیازهای اولیه به طور طبیعی شامل نیازهای زیستی مردم شامل سرپناه، غذا، پوشاک و بهداشت است. تا زمانی که این نیازها برآورده نشود و افراد در تأمین مهمترین نیازهای اولیه خود در فشار روانی قرار داشته باشند، مداخلات دیگر، صرفا انرژی و وقت را مصرف میکند و اثرگذاری پایدار ندارد.
وی به طور مثال گفت: وقتی در شرایط بحران مراسم جشن و شادی برای بچهها برگزار میشود، اثر این جشن کوتاه مدت بوده و اثر مثبت آن تمام میشود، اما وقتی این کودک تغذیه مناسب یا دسترسی به وسایل بهداشتی نداشته باشد، اثر موقت جشن نمیتواند تأثیر پیشگیریکننده از آسیب روانی داشته باشد.
اثر کوتاهمدت برنامههای تفریحی برای بچههای مناطق سیلزده
کاظمزادهعطوفی در پاسخ به این پرسش که آیا فشار روانی وارد شده به بچهها از طریق برنامههایی همچون بازی و جشنهایی که در حین یا پس از بحران برگزار میشود، از بین میرود؟ گفت: این مراسم اثر کوتاهمدت دارد که باعث بالا رفتن خلق میشود اما اینطور نیست که موجب کاهش تنش شود. تصور کنید شما درد جسمانی دارید و سعی می شود تا با نمایش فیلم، حواس شما را از درد منحرف کنند، با این حال علت اصلی درد همچنان باقی مانده است. زمانی که فعالیتهای دیگری برای کاهش درد انجام میدهند و در کنار آن کار سرگرمی را نیز لحاظ میکنند، اثرگذاری بیشتر میشود.
برنامههای شاد باید متناسب با سن بچهها اجرا شود
معاون دانشجویی و فرهنگی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان ادامه داد: البته ایراد وارد به برگزاری این مراسم شاد و تفریحی این است که متناسب با سن بچهها نیست؛ یعنی اگر میخواهیم برنامههایی برگزار کنیم تا توجه بچهها را جلب کرده و ذهن آنان را از بحران منحرف کنیم باید برنامهها متناسب با سن بچهها دست به طراحی برنامه بزنیم. گاهی در این برنامهها، بازیها و شوخیهای بچهگانه انجام میشود که برای نوجوانان خوشایند نیست.
کاظمزادهعطوفی تصریح کرد: از سوی دیگر مسئلهای که باید بدان توجه شود این است که چون این برنامهها به صورت عمومی برگزار میشود نمیتواند به کودکی که والدین یا عزیزی را از دست داده یا تمام داشتههایش از دست رفته است از نظر خلقی کمک کند. در عین حال این کودک احساس میکند در شرایطی که من همه چیزم را از دست دادهام عدهای خوشحال هستند و این احساس به او آسیب میزند.
برنامههای شاد برای بچههای بحران زده باید به صورت مداوم اجرا شود
رئیس مرکز تحقیقات سلامت معنوی دانشگاه علوم پزشکی ایران هشدار داد: احتمال دارد با چنین مراسمی افرادی که در آنجا هستند خشم را تجربه کنند. پیشنهاد من این است که اگر میخواهیم چنین کاری انجام شود این برنامهها در کنار ارائه خدمات اساسی و پایه و به منزله اولویت دوم در منطقهای که وضعیت باثباتتر شده، متناسب با سن بچهها طراحی و به صورت مداوم و دنبالهدار انجام شود. مثلاً مسابقه کتابخوانی طی چند روز برگزار شود و بچهها به یکباره رها نشوند. با این کار حالت خلقی بچهها را بالا بیاورند و در حد هیجان مثبت نگه دارند.
وی با اشاره به اینکه در صورت بروز علائم افسردگی و آسیب روانی بعد از بحران در بچهها باید مداخله روانشناسی و مددکاری انجام شود، گفت: اگر بچهها علائم و نشانههای آسیب روانی را نشان دهند باید مداخله موقعیتی شروع شود. البته معمولاً مداخلات روانشناسی باید پس از بحران انجام شود و تثبیت موقعیت بحرانی نیاز است، اما اگر در حین بحران(یا در صورتی که بحران مثل سیل اخیر در جنوب کشور طولانی شود و علائم مشکلات روانی در بچهها بروز کند) اختلال روانی بروز کند، باید مداخلات مشاورهای بحران را آغاز کرد. در این میان مسائلی مانند پرخاشگری از علائم طبیعی بحران است و دلیلی مبنی بر آسیب روانی افراد بحران زده محسوب نمیشود.
مرجع : خبرگزاري ايكنا