چه کسانی در معرض ابتلا سرطان‌های معده و پانکراس قرار دارند؟
میگنا: سرطان پانکراس به ندرت در لیست 10 سرطان شایع در آمریکا قرار می گیرد با این حال، تمایل این بیماری به گسترش در سکوت و قبل از تشخیص داده شدن، آن را در لیست 4 سرطان کشنده آمریکا قرار داده است.
انواع سرطان پانکراس یا لوزالمعده
سرطان پانکراس بسته به اینکه کدام بخش از پانکراس (بخشی که مواد هاضمه را ترشح می کند – برون ریز- یا بخشی که انسولین و سایر هورمون ها را ترشح می کند –درون ریز-) به سرطان دچار شده است، در چند دسته مختلف طبقه بندی می شود.
سرطان پانکراس درون ریز (exocrine)
اگر چه انواع مختلفی از سرطان لوزالمعده وجود دارد اما 95% از موارد به علت تومور های بدخیم (adenocarcinoma) این بخش از لوزالمعده به وجود می آیند.
سایر انواع کمتر رایج سرطان لوزالمعده درون ریز عبارتند از:
سرطان پانکراس بسته به اینکه کدام بخش از پانکراس (بخشی که مواد هاضمه را ترشح می کند – برون ریز- یا بخشی که انسولین و سایر هورمون ها را ترشح می کند –درون ریز-) به سرطان دچار شده است، در چند دسته مختلف طبقه بندی می شود.
سرطان پانکراس درون ریز (exocrine)
اگر چه انواع مختلفی از سرطان لوزالمعده وجود دارد اما 95% از موارد به علت تومور های بدخیم (adenocarcinoma) این بخش از لوزالمعده به وجود می آیند.
سایر انواع کمتر رایج سرطان لوزالمعده درون ریز عبارتند از:
کارسینوم آدنواسکواموس (Adenosquamous carcinoma)
کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)
کارسینوم سلول غول پیکر (Giant cell carcinoma)
کارسینوم سلول اسینار (Acinar cell carcinoma)
کارسینوم سلول کوچک (Small cell carcinoma)
کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)
کارسینوم سلول غول پیکر (Giant cell carcinoma)
کارسینوم سلول اسینار (Acinar cell carcinoma)
کارسینوم سلول کوچک (Small cell carcinoma)
بخش برون ریز لوزالمعده بیش از 95% از لوزالمعده را تشکیل می دهد به همین دلیل این قضیه که بیشتر سرطان های پانکراس در این بخش ایجاد می شوند تعجب آور نخواهد بود.
علائم سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده) چه چیز هایی هستند؟
سرطان پانکراس اغلب تا زمانی که به مراحل پیشرفته خود نرسیده باشد، غیر قابل تشخیص است. در این مراحل، درمان مشکل خواهد بود. در اکثریت قریب به اتفاق موارد، علائم سرطان پانکراس زمانی بروز می کنند که سرطان رشد و شروع به پخش شدن کرده است.
از آنجا که بیش از 95% از سرطان های پانکراس از نوع تومور های بدخیم درون ریز می باشند، در ابتدا علائم مربوط به این نوع توضیح داده می شود و در نهایت علائم نوع های غیر شایع تر بیان خواهد شد.
علائم سرطان پانکراس (لوزالمعده) با توجه به محل آن
در ابتدا سرطان پانکراس در سکوت و بدون درد رشد می کند. زمانی که سرطان به اندازه کافی بزرگ شود، علائم آن بروز می کند. در این مرحله سرطان در خارج از پانکراس نیز رشد کرده است.
بسته به محل تومور در پانکراس، علائم می توانند متفاوت باشند:
سرطان پانکراس اغلب تا زمانی که به مراحل پیشرفته خود نرسیده باشد، غیر قابل تشخیص است. در این مراحل، درمان مشکل خواهد بود. در اکثریت قریب به اتفاق موارد، علائم سرطان پانکراس زمانی بروز می کنند که سرطان رشد و شروع به پخش شدن کرده است.
از آنجا که بیش از 95% از سرطان های پانکراس از نوع تومور های بدخیم درون ریز می باشند، در ابتدا علائم مربوط به این نوع توضیح داده می شود و در نهایت علائم نوع های غیر شایع تر بیان خواهد شد.
علائم سرطان پانکراس (لوزالمعده) با توجه به محل آن
در ابتدا سرطان پانکراس در سکوت و بدون درد رشد می کند. زمانی که سرطان به اندازه کافی بزرگ شود، علائم آن بروز می کند. در این مرحله سرطان در خارج از پانکراس نیز رشد کرده است.
بسته به محل تومور در پانکراس، علائم می توانند متفاوت باشند:
سرطان پانکراس در بالای سر پانکراس تمایل دارد که علائمی مانند موارد فوق ایجاد کند: کاهش وزن، زردی پوست، ادرار تیره، مدفوع کم رنگ، خارش، تهوع، استفراغ، شکم درد، کمر درد و بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن.
سرطان پانکراس در بدنه یا دم پانکراس، معمولا باعث علائمی مانند شکم یا کمر درد و کاهش وزن می شود.
سرطان پانکراس در بدنه یا دم پانکراس، معمولا باعث علائمی مانند شکم یا کمر درد و کاهش وزن می شود.
به طور کلی علائم در سرطان هایی که در سر پانکراس رخ می دهند زودتر نمایان می شوند تا آن هایی که در بدنه و یا دم پانکراس به وجود می آیند.
علائم گوارشی سرطان پانکراس (لوزالمعده)
از آنجایی که سرطان پانکراس در اطراف اعضای مهمی از سیستم گوارشی قرار دارند، علائم گوارشی آن اغلب برجسته تر است. این علائم عبارتند از:
علائم گوارشی سرطان پانکراس (لوزالمعده)
از آنجایی که سرطان پانکراس در اطراف اعضای مهمی از سیستم گوارشی قرار دارند، علائم گوارشی آن اغلب برجسته تر است. این علائم عبارتند از:
شکم درد. بیش از 80% از افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده در مرحله ای که تومور در حال رشد است حتما با شکم درد مواجه می شوند. سرطان لوزالمعده می تواند باعث ایجاد دردی مبهم در قسمت فوقانی شکم شود که از این ناحیه به پشت منتشر می شود. درد ممکن است بیاید و برود.
نفخ. برخی از مبتلایان به سرطان پانکراس یک احساس سیر شدن زودرس دارند و یا یک تورم ناراحت کننده را در شکم خود حس می کنند.
تهوع
اسهال
مدفوع کم رنگ. اگر مجرای تخلیه صفرا به روده توسط سرطان لوزالمعده مسدود شده باشد ممکن است مدفوع رنگ قهوه ای خود را از دست بدهد و کم رنگ و یا خاک رسی رنگ شود. ادرار نیز ممکن است تیره تر شود.
نفخ. برخی از مبتلایان به سرطان پانکراس یک احساس سیر شدن زودرس دارند و یا یک تورم ناراحت کننده را در شکم خود حس می کنند.
تهوع
اسهال
مدفوع کم رنگ. اگر مجرای تخلیه صفرا به روده توسط سرطان لوزالمعده مسدود شده باشد ممکن است مدفوع رنگ قهوه ای خود را از دست بدهد و کم رنگ و یا خاک رسی رنگ شود. ادرار نیز ممکن است تیره تر شود.
سرطان لوزالمعده: علائمی که در کل بدن نمایان می شوند
سرطان لوزالمعده همانطور که در حال رشد و گسترش است، روی کل بدن نیز تاثیر می گذارد. این حالت باعث ایجاد علائمی مانند موارد زیر می شود:
سرطان لوزالمعده همانطور که در حال رشد و گسترش است، روی کل بدن نیز تاثیر می گذارد. این حالت باعث ایجاد علائمی مانند موارد زیر می شود:
کاهش وزن
کسالت
از دست دادن اشتها
افزایش قند خون. برخی از افراد مبتلا به دیابت، به علت اختلال ناشی از دیابت که باعث ناتوانی پانکراس در تولید انسولین می شود، به سرطان لوزالمعده دچار می شوند. (با این حال اکثریت قریب به اتفاق افرادی که بیماری دیابتِ آنها تازه تشخیص داده می شود، در همان لحظه به سرطان پانکراس مبتلا نیستند.)
کسالت
از دست دادن اشتها
افزایش قند خون. برخی از افراد مبتلا به دیابت، به علت اختلال ناشی از دیابت که باعث ناتوانی پانکراس در تولید انسولین می شود، به سرطان لوزالمعده دچار می شوند. (با این حال اکثریت قریب به اتفاق افرادی که بیماری دیابتِ آنها تازه تشخیص داده می شود، در همان لحظه به سرطان پانکراس مبتلا نیستند.)
علائم پوستی سرطان پانکراس (لوزالمعده)
زردی پوست: وقتی که سرطان پانکراس مجرایی که صفرا را به روده منتقل می کند، مسدود کند، اجزای تشکیل دهنده مایع صفرا به خون بازگشته و باعث زردی پوست و چشم ها می شود. همین انسداد باعث تیرگی ادرار و کم رنگ شدن مدفوع می شود.
خارش: افراد مبتلا به سرطان پانکراس گاهی اوقات خارش سراسری را گزارش می کنند. انسداد مجاری صفراوی معمولا باعث این قضیه می شود.
خارش: افراد مبتلا به سرطان پانکراس گاهی اوقات خارش سراسری را گزارش می کنند. انسداد مجاری صفراوی معمولا باعث این قضیه می شود.
علائم سرطان های پانکراس نادر
تومور های سلول های جزیره ای که معمولا تومور های نورواندوکرین نامیده می شوند، از سلول هایی به وجود می آیند که تولید کننده هورمون ها هستند. این نوع تومور ها تنها 1.5% از انواع سرطان های پانکراس را تشکیل می دهند و همانند تومور های سرطانی برون ریز این نوع تومور ها نیز ممکن است علائمی مانند شکم درد، کاهش وزن، تهوع و استفراغ داشته باشند.
هورمون های آزاد شده توسط این سلول های سرطانی نیز می تواند باعث موارد زیر شوند:
تومور های سلول های جزیره ای که معمولا تومور های نورواندوکرین نامیده می شوند، از سلول هایی به وجود می آیند که تولید کننده هورمون ها هستند. این نوع تومور ها تنها 1.5% از انواع سرطان های پانکراس را تشکیل می دهند و همانند تومور های سرطانی برون ریز این نوع تومور ها نیز ممکن است علائمی مانند شکم درد، کاهش وزن، تهوع و استفراغ داشته باشند.
هورمون های آزاد شده توسط این سلول های سرطانی نیز می تواند باعث موارد زیر شوند:
Insulinomas: عرق کردن، اضطراب، سرگیجه و غش (حاصل کمبود قند خون)
Glucagonomas: اسهال، تشنگی و یا دفع ادرار بیش از حد، کاهش وزن
Gastrinomas: شکم درد، زخم معده ی غیر قابل درمان، ریفلاکس معده، کاهش وزن.
Somatostatinomas: اسهال، کاهش وزن، شکم درد، مدفوع چرب و بدبو
VIPomas: دلپیچه، اسهال آبکی، گر گرفتگی صورت.
Glucagonomas: اسهال، تشنگی و یا دفع ادرار بیش از حد، کاهش وزن
Gastrinomas: شکم درد، زخم معده ی غیر قابل درمان، ریفلاکس معده، کاهش وزن.
Somatostatinomas: اسهال، کاهش وزن، شکم درد، مدفوع چرب و بدبو
VIPomas: دلپیچه، اسهال آبکی، گر گرفتگی صورت.
علائمی که تشخیص آنها سخت تر از حد معمول است
در تعداد بسیار کمی از افراد ممکن است علائم اولیه وجود داشته باشند که به تشخیص زود هنگام سرطان پانکراس کمک کنند. متاسفانه، محققان هیچ الگوی قابل پیش بینی ای را شناسایی نکرده اند.
در تحقیقی که بر روی 305 نفر مبتلا به سرطان پانکراس انجام شده است:
در تعداد بسیار کمی از افراد ممکن است علائم اولیه وجود داشته باشند که به تشخیص زود هنگام سرطان پانکراس کمک کنند. متاسفانه، محققان هیچ الگوی قابل پیش بینی ای را شناسایی نکرده اند.
در تحقیقی که بر روی 305 نفر مبتلا به سرطان پانکراس انجام شده است:
تقریبا 4% آنها اعلام کرده اند که به صورت ناگهانی نسبت به یک مزه خاص (مانند قهوه، سیگار و یا مشروب) احساس تنفر کرده اند. این حالت بیش از شش ماه قبل از سایر علائم خود را نشان داده است.
5% از آنها، اشتهای خود را از دست داده اند و یا در مراحل اولیه ی غذا احساس سیری کرده اند و یا احساس ضعف شدید داشته اند. این علائم نیز تقریبا بیش از شش ماه قبل از علائم قابل مشاهده ی سرطان بروز کرده اند.
1% از آنها نیز تجربه حمله پانکراتیک حاد را داشته اند. این تجربه نیز بیش از شش ماه قبل از علائم اصلی سرطان پانکراس به وجود آمده اند.
5% از آنها، اشتهای خود را از دست داده اند و یا در مراحل اولیه ی غذا احساس سیری کرده اند و یا احساس ضعف شدید داشته اند. این علائم نیز تقریبا بیش از شش ماه قبل از علائم قابل مشاهده ی سرطان بروز کرده اند.
1% از آنها نیز تجربه حمله پانکراتیک حاد را داشته اند. این تجربه نیز بیش از شش ماه قبل از علائم اصلی سرطان پانکراس به وجود آمده اند.
مبهم و نادر بودن این علائم باعث شده است که در نظر گرفتن آنها به عنوان علائم اولیه ی سرطان پانکراس مشکل باشد. به همین دلیل علائمی همچون از دست دادن وزن، از دست دادن مداوم اشتها، زردی چشم یا پوست، ادرار تیره و مدفوع کم رنگ باید همیشه جدی گرفته شوند. تهوع، استفراغ و اسهال اگر مدتی طول بکشند و یا اگر بدتر شوند باید مورد توجه بیشتری قرار گیرند. اگر شما چیز غیر طبیعی را مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
علل سرطان پانکراس (لوزالمعده)
سرطان پانکراس به علت رشد، تقسیم، و گسترش خارج از کنترل سلول های لوزالمعده و تشکیل یک تومور بدخیم، به وجود می آید.
سیگار کشیدن را می توان اصلی ترین عامل خطر ایجاد سرطان پانکراس دانست. افراد سیگاری تا دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس قرار دارند. اگر چه دیابت یک عامل خطر در ایجاد سرطان پانکراس نیست اما این دو بیماری با هم در ارتباط هستند.
سن، نژاد و سابقه ی خانوادگی نیز می تواند در ایجاد سرطان پانکراس تاثیر داشته باشد.
پیشگیری از سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده)
هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از سرطان پانکراس وجود ندارد.
تشخیص سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده)
علاوه بر سوابق پزشکی و معاینات فیزیکی، انجام آزمایش های تصویر برداری نیز می تواند به تشخیص سرطان لوزالمعده کمک کند. این آزمایش ها عبارتند از:
علل سرطان پانکراس (لوزالمعده)
سرطان پانکراس به علت رشد، تقسیم، و گسترش خارج از کنترل سلول های لوزالمعده و تشکیل یک تومور بدخیم، به وجود می آید.
سیگار کشیدن را می توان اصلی ترین عامل خطر ایجاد سرطان پانکراس دانست. افراد سیگاری تا دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس قرار دارند. اگر چه دیابت یک عامل خطر در ایجاد سرطان پانکراس نیست اما این دو بیماری با هم در ارتباط هستند.
سن، نژاد و سابقه ی خانوادگی نیز می تواند در ایجاد سرطان پانکراس تاثیر داشته باشد.
پیشگیری از سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده)
هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از سرطان پانکراس وجود ندارد.
تشخیص سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده)
علاوه بر سوابق پزشکی و معاینات فیزیکی، انجام آزمایش های تصویر برداری نیز می تواند به تشخیص سرطان لوزالمعده کمک کند. این آزمایش ها عبارتند از:
سونوگرافی
سی تی اسکن (CT scan)
سونوگرافی اندوسکوپیک
آندوسکوپی رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی (ERCP)
سی تی اسکن (CT scan)
سونوگرافی اندوسکوپیک
آندوسکوپی رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی (ERCP)
تشخیص قطعی سرطان پانکراس تنها از طریق بیوپسی قابل انجام است. برای این منظور می توان با استفاده از سوزن و از طریق پوست بافت را برداشت و یا در حین انجام آزمایش آندوسکوپی این کار انجام داد و یا اینکه برای نمونه برداری از عمل جراحی استفاده کرد.
درمان سرطان پانکراس (لوزالمعده)
برای درمان سرطان لوزالمعده روش های بسیاری وجود دارد که این روش ها یا به تنهایی مورد استفاده قرار می گیرند و یا به صورت ترکیبی با روش های دیگر به کار می روند. این روش های درمانی عبارتند از:
درمان سرطان پانکراس (لوزالمعده)
برای درمان سرطان لوزالمعده روش های بسیاری وجود دارد که این روش ها یا به تنهایی مورد استفاده قرار می گیرند و یا به صورت ترکیبی با روش های دیگر به کار می روند. این روش های درمانی عبارتند از:
جراحی
شیمی درمانی
پرتو درمانی
استفاده از تسکین دهنده های موقت
شیمی درمانی
پرتو درمانی
استفاده از تسکین دهنده های موقت
جراحی به طور کلی برای درمان سرطان لوزالمعده به کار می رود اما اغلب ممکن است باعث کاهش و یا پیشگیری علائم سرطان شود. شیمی درمانی و پرتو درمانی به منظور کند کردن سرعت رشد تومور معمولا با هم و قبل و یا بعد از عمل جراحی و یا حتی بدون عمل جراحی مورد استفاده قرار می گیرند. برای کاهش درد و ناراحتی های افرادی که سرطان لوزالمعده ی آنها قابل بهبود نیست، از روش های تسکین دهنده ی موقتی استفاده می شود.
سرطان پانکراس یک بیماری جدی به حساب می آید. بسیاری از موارد سرطان پانکراس موقع تشخیص، کاملا گسترش پیدا کرده اند و متاسفانه قابل درمان کامل نیستند. روش های درمانی تنها می توانند باعث افزایش طول عمر افراد و بالا بردن کیفیت زندگی آنها شوند. آزمایش های بالینی و تحقیقاتی برای کشف راه های موثرتری برای درمان سرطان پانکراس در حال انجام است.
سرطان پانکراس یک بیماری جدی به حساب می آید. بسیاری از موارد سرطان پانکراس موقع تشخیص، کاملا گسترش پیدا کرده اند و متاسفانه قابل درمان کامل نیستند. روش های درمانی تنها می توانند باعث افزایش طول عمر افراد و بالا بردن کیفیت زندگی آنها شوند. آزمایش های بالینی و تحقیقاتی برای کشف راه های موثرتری برای درمان سرطان پانکراس در حال انجام است.
***
دکتر اکرم پورشمس، فوق تخصص بیماری‌های گوارش در سمینار هفته سلامت گوارش با رویکرد تشخیص زودهنگام و درمان سرطان گوارش اظهار کرد: بقای بیماران بعد از ابتلاء در تمام سرطان‌ها به مرحله بیماری بستگی دارد و هرچه مرحله بیماری پیشرفته‌تر باشد و گستردگی تومور نیز زیاد باشد زمان بقای بیمار کمتر خواهد شد.
وی افزود: هر چه تومور کوچک‌تر و محدود به ارگان خاص باشد بهتر می‌توان با آن مقابله کرد، ولی اگر تومور از دیواره ارگان خارج و سایز آن نیز بیشتر شود، مرحله بیماری نیز گسترده‌تر خواهد شد و بقای بیمار کم میشود.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: اهمیت تشخیص زودهنگام بیماری سرطان بسیار حائز اهمیت است چراکه اگر بیماری در مراحل اولیه باشد با جراحی درمانی می‌توان جهت مقابله با آن اقدام کرد، ولی اگر تومور به سمت عروق و غدد لنفاوی پیشروی کند یا متاستاز باشد احتمال جراحی به سختی خواهد بود و یا غیر ممکن است بنابراین موفقیت درمان در تشخیص به موقع حائز اهمیت است.
پیشگیری مقرون به صرفه‌ترین راه مبارزه با بیماری‌ها
عضو هیئت مدیره انجمن بیماری‌های گوارش گفت: مردم و سیاست گذاران باید بر مسئله پیشگیری توجه زیادی داشته باشند، چون پیشگیری مقرون به صرفه‌ترین راه برای مبارزه و مقابله با بیماری‌ها است.
وی با اشاره به اینکه در گام نخست آگاهی مردم و پس از آن تشخیص زودهنگام در مقابله با سرطان بسیار حائز اهمیت است، گفت: افردی که تریاک. شیره و سوخته استفاده می‌کنند در خطر ابتلا به سرطان‌های مری. معده و پانکراس قراردارند و تاثیر مصرف این مواد مخدر در بروز سرطان روده نیز در حال بررسی است و می‌توان گفت که در کشور ما خطر سرطان زایی این سه ماده مخدر بیش از سیگار است.
پورشمس گفت: عدم استفاده از سبزیجات و میوه و استفاده از مواد غذایی چرب، شور، سرخ شده و پخته شده در مدت زمان طولانی با دمای بالا می‌تواند در بروز بیماری سرطان دخیل باشد همچنین عدم بهداشت دهان و دندان ارتباط زیادی با سرطان‌های دستگاه گوارش فوقانی دارد همچنین ابتلا به چاقی و بی تحرکی نیز در بروز سرطان در افراد نقش دارد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: اهمیت تشخیص زودهنگام بیماری سرطان بسیار حائز اهمیت است چراکه اگر بیماری در مراحل اولیه باشد با جراحی درمانی می‌توان جهت مقابله با آن اقدام کرد، ولی اگر تومور به سمت عروق و غدد لنفاوی پیشروی کند یا متاستاز باشد احتمال جراحی به سختی خواهد بود و یا غیر ممکن است بنابراین موفقیت درمان در تشخیص به موقع حائز اهمیت است.
پیشگیری مقرون به صرفه‌ترین راه مبارزه با بیماری‌ها
عضو هیئت مدیره انجمن بیماری‌های گوارش گفت: مردم و سیاست گذاران باید بر مسئله پیشگیری توجه زیادی داشته باشند، چون پیشگیری مقرون به صرفه‌ترین راه برای مبارزه و مقابله با بیماری‌ها است.
وی با اشاره به اینکه در گام نخست آگاهی مردم و پس از آن تشخیص زودهنگام در مقابله با سرطان بسیار حائز اهمیت است، گفت: افردی که تریاک. شیره و سوخته استفاده می‌کنند در خطر ابتلا به سرطان‌های مری. معده و پانکراس قراردارند و تاثیر مصرف این مواد مخدر در بروز سرطان روده نیز در حال بررسی است و می‌توان گفت که در کشور ما خطر سرطان زایی این سه ماده مخدر بیش از سیگار است.
پورشمس گفت: عدم استفاده از سبزیجات و میوه و استفاده از مواد غذایی چرب، شور، سرخ شده و پخته شده در مدت زمان طولانی با دمای بالا می‌تواند در بروز بیماری سرطان دخیل باشد همچنین عدم بهداشت دهان و دندان ارتباط زیادی با سرطان‌های دستگاه گوارش فوقانی دارد همچنین ابتلا به چاقی و بی تحرکی نیز در بروز سرطان در افراد نقش دارد.
