بررسی نقش تاثیرگذاری علوم شناختی براساس دادههای علمی در همایش علوم شناختی و رسانه
میگنا: دكتر محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور با بیان اینکه علوم شناختی حوزهای بین رشتهای محسوب میشود، گفت: محققان مختلف از رشتههای روانشناسی، علوم اعصاب، زبانشناسی، فلسفه، علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی، انسانشناسی میتوانند هریک از منظر خود به پژوهش در این حوزه مبادرت ورزند. مخاطب شناسی و توجه به محتوای مطالبی که قرار است در سطح جامعه گسترش یابد برای تأثیرگذاری بر ذهن افراد بسیار اهمیت دارد، تحلیل رفتار مخاطب اینکه چه موضوعاتی او را جذب میکند چه چیزی باعث میشود نسب به موضوعی که به او نمایش داده میشود روی گردان شود میتواند توسط علوم شناختی و زیر شاخههای آن مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.
حاتمی اظهار داشت: امروزه فضای نبرد رسانهای برپایه علوم و فناوریهای شناختی است اعضای رسانه به این مهم توجه ویژه کند، رسانه اگر بخواهد افکارعمومی را جذب کند باید به تحلیل اطلاعات رسانههای گروهی بپردازد، دادههای به دست آمده از رسانهها و رفتارمردم در مواجه با آنها میتواند توسط علوم داده ( Science data ) مدلهای ریاضیاتی مورد تحلیل قرار گیرد و اطلاعات خوبی از آنها استخراج میشود که میتواند به اصحاب رسانه بگوید انسانها مجذوب چه محتواهایی میشوند.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، علوم شناختی را یکی از دانشهای نوین در کنار نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، فناوری اطلاعات برشمرد و گفت: این تکنولوژی های همگرا جزء اولویت های اولیه مطالعه در جهان قرار دارد.
وی با بیان اینکه همایش علوم شناختی و رسانه همه پژوهشگران این علوم را گردهم میآورد تا نقش تاثیرگذار این علوم براساس دادههای علمی برجسته شود، گفت: علوم شناختی در واقع به مطالعه علمی ذهن (mind) و مغز میپردازد. دانشمندان این رشته میکوشند تا درخصوص اداراک، حافظه، فهم زبان،یادگیری و سایرفرآیندهای ذهنی و پدیدههای مؤثر در آگاهی و شناخت به درک عمیقی دست یابند و مکانیسمها و فرآیندهایی را که در بروز این پدیدهها نقش دارند به دقت بررسی کنند.
حاتمی با معرفی زیر شاخههای علوم شناختی عنوان کرد: اعصاب شناختی یکی از زیرشاخههای این حوزه است، علم اعصاب شناختی به بررسی مغز و فعالیتهای آن میپردازد. رویکرد علم اعصاب شناختی براین اصل استوار است که فعالیتهای ذهنی برخاسته از فعالیتهای مغزی است در نتیجه برای درک فرآیندهای شناختی باید در مورد مغز اطلاعات به دست بیاوریم.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور افزود: بی شک زبان و تکلم یک پدیده بسیار پیچیده و دارای زیر بنای شناختی است. شگفتیها و ابهامات در زمینه زبان و ارتباط آن با سایر تواناییهای انسان موجب شد دانشمندان رشتههای مختلف از جمله روانشناسی نیروی زیادی را صرف مطالعه زبان به عنوان یک توانایی شناختی کنند و منجر به ظهور علمی به نام زبان شناسی (شناختی) شد. زبان هم محصول تفکراست و هم وسیله تفکر.
وی گفت: زبانشناسی (شناختی) پا را از ساختارها ظاهری زبان فراتر میگذارد و به بررسی عملیات بنیادی بسیار پیچیده تری میپردازد که در نتیجه آن مفهومسازی _سخن گفتن و تفکر_صورت میپذیرد. حاتمی روانشناسی شناختی را نیز از زیرشاخههای علوم شناختی برشمرد و گفت: وقایع ذهنی را مستقل از فعالیتهای مغزی بررسی میکند، تمرکز اصلی روانشناسی شناختی بر چگونگی به دست آوردن اطلاعات، پردازش و ذخیره آنهاست. برخلاف رفتارگرایان که تنها بر رفتارهای قابل مشاهده تمرکز دارند روانشناسی شناختی با حالات ذهنی در ارتباط است. روانشناسی شناختی مکتبی است که به بررسی فرآیندهای ذهنی از قبیل حل مسأله، حافظه، ادارک، شناخت، زبان و تصمیم گیری میپردازد.
رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور فلسفه ذهن را به عنوان زیرشاخه بعدی علوم شناختی معرفی کرد و گفت: سعی دارد درکی نظاممند از ذهن ارائه دهد، کوشش فلسفه ذهن و کارکردها و نحوه ارتباط با آن است.
حاتمی با بیان اینکه علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی یکی دیگر از زیرشاخههای این حوزه است، اظهار داشت: این علوم سعی دارند فرآیندهای شناختی انسان را مدل کنند.اگر ما بتوانیم این مدل سازی هارا به درستی انجام دهیم می توانیم سیستم های هوشمندی را به وجود بیاوریم که مانند انسان فکر وعمل می کنند که این مهم هدف نهایی این علوم است.
وی با اشاره به موقعیت علوم شناختی در دنیا عنوان کرد: مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاههای بسیاری در سراسرجهان به تحقیق در زمینههای علوم شناختی و زیر شاخههای آن اشتغال دارند و سرمایهگذاری کشورهای پیشرفته در این دوره بسیار چشم گیراست.
حاتمی افزود: در دهههای 1970 با تشکیل انجمن علوم شناختی و نشریه مرتبط با آن در آمریکا مسبب شد پایههای این دانش شکل گیرد. دهه 1990 دهه مغز نامگذاری شد ناگفته نماند پیدایش ابزارهای اندازه گیری مانند PET، PMRI، MEG باعث شد سرعت پیشرفت این علم چند برابر شود، اکنون دانشگاههای زیادی درآمریکای شمالی، اروپا، آسیا و استرالیا همچنین مؤسسات متعددی در دنیا به تحقیق و پژوهش در این علم میپردازند، در ایران به همت دکتر کمال خرازی پیشرفت های بسیار مهمی کرده است.
رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور با اشاره به کاربرد علوم شناختی اظهار داشت: علوم شناختی کاربردهای گستردهای در علوم دیگر دارد. در آموزش و پرورش و یادگیری، مهندسی پزشکی، سیاست، جامعه شناسی و به خصوص در ارتش و علوم دفاعی از علوم شناختی استفاده میشود. به طور مثال برای بهبود عملکرد سربازان در صحنه ی نبرد و توانمند سازی آنها، بالا بردن ضریب دقت و صحت تصمیمات آنها.برای مثال پروژه هایی که دراین حوزه حال انجام است که سعی دارد افکاری که در ذهن فرماندهان و نیرهای طرف مقابل هست را بخواند و افکار آن ها را منحرف کند.
وی افزود: کاربرد مهم دیگر علوم شناختی در زمینه اقتصاد است، متخصصان سعی دارند با تلفیق علوم شناختی و اقتصاد ارتباط بین مفاهیمی مانند باورها، شناخت، فرهنگ و تصمیم گیری و عملکردهای اقتصادی افراد را بیابند. حاتمی گفت: یافتههای، علوم شناختی تاثیرچشم گیری برآموزش و پرورش گذاشته است بطوریکه کشورهای پیشرفته مدارس شناختی تأسیس کردهاند که نتایج به دست آمده از تحقیقات خود در این مدارس استفاده میکنند و به نوعی نظام آموزشی خود را براساس علوم شناختی ترمیم و بازسازی کردهاند.
وی با بیان اینکه از دیگر کاربردهای اصلی علوم شناختی میتوان حوزه سلامت و مداخلات تشخیصی درمانی را نام برد، گفت: علوم شناختی سعی دارد با شناخت حالتهای ذهنی و مغزی انسان به روانپزشک و روانشناس به تشخیص صحیح کمک کند، یکی از مشکلات اساسی این حوزه تشخیص غلط است که گاهی اثرات جبران ناپذیری بر بیمار می گذارد که علوم شناختی توانسته است به تشخیص صحیح ودقیق اختلال ها وبیماری ها کمک کند. به گفته حاتمی، امروزه مداخلات درمانی با رویکرد شناختی بسیار رایج است.
حاتمی اظهار داشت: امروزه فضای نبرد رسانهای برپایه علوم و فناوریهای شناختی است اعضای رسانه به این مهم توجه ویژه کند، رسانه اگر بخواهد افکارعمومی را جذب کند باید به تحلیل اطلاعات رسانههای گروهی بپردازد، دادههای به دست آمده از رسانهها و رفتارمردم در مواجه با آنها میتواند توسط علوم داده ( Science data ) مدلهای ریاضیاتی مورد تحلیل قرار گیرد و اطلاعات خوبی از آنها استخراج میشود که میتواند به اصحاب رسانه بگوید انسانها مجذوب چه محتواهایی میشوند.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، علوم شناختی را یکی از دانشهای نوین در کنار نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، فناوری اطلاعات برشمرد و گفت: این تکنولوژی های همگرا جزء اولویت های اولیه مطالعه در جهان قرار دارد.
وی با بیان اینکه همایش علوم شناختی و رسانه همه پژوهشگران این علوم را گردهم میآورد تا نقش تاثیرگذار این علوم براساس دادههای علمی برجسته شود، گفت: علوم شناختی در واقع به مطالعه علمی ذهن (mind) و مغز میپردازد. دانشمندان این رشته میکوشند تا درخصوص اداراک، حافظه، فهم زبان،یادگیری و سایرفرآیندهای ذهنی و پدیدههای مؤثر در آگاهی و شناخت به درک عمیقی دست یابند و مکانیسمها و فرآیندهایی را که در بروز این پدیدهها نقش دارند به دقت بررسی کنند.
حاتمی با معرفی زیر شاخههای علوم شناختی عنوان کرد: اعصاب شناختی یکی از زیرشاخههای این حوزه است، علم اعصاب شناختی به بررسی مغز و فعالیتهای آن میپردازد. رویکرد علم اعصاب شناختی براین اصل استوار است که فعالیتهای ذهنی برخاسته از فعالیتهای مغزی است در نتیجه برای درک فرآیندهای شناختی باید در مورد مغز اطلاعات به دست بیاوریم.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور افزود: بی شک زبان و تکلم یک پدیده بسیار پیچیده و دارای زیر بنای شناختی است. شگفتیها و ابهامات در زمینه زبان و ارتباط آن با سایر تواناییهای انسان موجب شد دانشمندان رشتههای مختلف از جمله روانشناسی نیروی زیادی را صرف مطالعه زبان به عنوان یک توانایی شناختی کنند و منجر به ظهور علمی به نام زبان شناسی (شناختی) شد. زبان هم محصول تفکراست و هم وسیله تفکر.
وی گفت: زبانشناسی (شناختی) پا را از ساختارها ظاهری زبان فراتر میگذارد و به بررسی عملیات بنیادی بسیار پیچیده تری میپردازد که در نتیجه آن مفهومسازی _سخن گفتن و تفکر_صورت میپذیرد. حاتمی روانشناسی شناختی را نیز از زیرشاخههای علوم شناختی برشمرد و گفت: وقایع ذهنی را مستقل از فعالیتهای مغزی بررسی میکند، تمرکز اصلی روانشناسی شناختی بر چگونگی به دست آوردن اطلاعات، پردازش و ذخیره آنهاست. برخلاف رفتارگرایان که تنها بر رفتارهای قابل مشاهده تمرکز دارند روانشناسی شناختی با حالات ذهنی در ارتباط است. روانشناسی شناختی مکتبی است که به بررسی فرآیندهای ذهنی از قبیل حل مسأله، حافظه، ادارک، شناخت، زبان و تصمیم گیری میپردازد.
رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور فلسفه ذهن را به عنوان زیرشاخه بعدی علوم شناختی معرفی کرد و گفت: سعی دارد درکی نظاممند از ذهن ارائه دهد، کوشش فلسفه ذهن و کارکردها و نحوه ارتباط با آن است.
حاتمی با بیان اینکه علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی یکی دیگر از زیرشاخههای این حوزه است، اظهار داشت: این علوم سعی دارند فرآیندهای شناختی انسان را مدل کنند.اگر ما بتوانیم این مدل سازی هارا به درستی انجام دهیم می توانیم سیستم های هوشمندی را به وجود بیاوریم که مانند انسان فکر وعمل می کنند که این مهم هدف نهایی این علوم است.
وی با اشاره به موقعیت علوم شناختی در دنیا عنوان کرد: مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاههای بسیاری در سراسرجهان به تحقیق در زمینههای علوم شناختی و زیر شاخههای آن اشتغال دارند و سرمایهگذاری کشورهای پیشرفته در این دوره بسیار چشم گیراست.
حاتمی افزود: در دهههای 1970 با تشکیل انجمن علوم شناختی و نشریه مرتبط با آن در آمریکا مسبب شد پایههای این دانش شکل گیرد. دهه 1990 دهه مغز نامگذاری شد ناگفته نماند پیدایش ابزارهای اندازه گیری مانند PET، PMRI، MEG باعث شد سرعت پیشرفت این علم چند برابر شود، اکنون دانشگاههای زیادی درآمریکای شمالی، اروپا، آسیا و استرالیا همچنین مؤسسات متعددی در دنیا به تحقیق و پژوهش در این علم میپردازند، در ایران به همت دکتر کمال خرازی پیشرفت های بسیار مهمی کرده است.
رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور با اشاره به کاربرد علوم شناختی اظهار داشت: علوم شناختی کاربردهای گستردهای در علوم دیگر دارد. در آموزش و پرورش و یادگیری، مهندسی پزشکی، سیاست، جامعه شناسی و به خصوص در ارتش و علوم دفاعی از علوم شناختی استفاده میشود. به طور مثال برای بهبود عملکرد سربازان در صحنه ی نبرد و توانمند سازی آنها، بالا بردن ضریب دقت و صحت تصمیمات آنها.برای مثال پروژه هایی که دراین حوزه حال انجام است که سعی دارد افکاری که در ذهن فرماندهان و نیرهای طرف مقابل هست را بخواند و افکار آن ها را منحرف کند.
وی افزود: کاربرد مهم دیگر علوم شناختی در زمینه اقتصاد است، متخصصان سعی دارند با تلفیق علوم شناختی و اقتصاد ارتباط بین مفاهیمی مانند باورها، شناخت، فرهنگ و تصمیم گیری و عملکردهای اقتصادی افراد را بیابند. حاتمی گفت: یافتههای، علوم شناختی تاثیرچشم گیری برآموزش و پرورش گذاشته است بطوریکه کشورهای پیشرفته مدارس شناختی تأسیس کردهاند که نتایج به دست آمده از تحقیقات خود در این مدارس استفاده میکنند و به نوعی نظام آموزشی خود را براساس علوم شناختی ترمیم و بازسازی کردهاند.
وی با بیان اینکه از دیگر کاربردهای اصلی علوم شناختی میتوان حوزه سلامت و مداخلات تشخیصی درمانی را نام برد، گفت: علوم شناختی سعی دارد با شناخت حالتهای ذهنی و مغزی انسان به روانپزشک و روانشناس به تشخیص صحیح کمک کند، یکی از مشکلات اساسی این حوزه تشخیص غلط است که گاهی اثرات جبران ناپذیری بر بیمار می گذارد که علوم شناختی توانسته است به تشخیص صحیح ودقیق اختلال ها وبیماری ها کمک کند. به گفته حاتمی، امروزه مداخلات درمانی با رویکرد شناختی بسیار رایج است.
مرجع : خبرگزاری فارس