اختلال لکنت زبان در کودکان چیست؟

میگنا: کمال پرهون، روانشناس و مشاور در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره لکنت زبان یا اختلال فصاحت در کودکان اظهار کرد: اختلال لکنت زبان با شروع در کودکی اختلالی است که معمولاً در طی سال نخست زندگی شروع می‌شود.

این روانشناس بیان کرد: ویژگی اصلی لکنت زبان، آشفتگی است که در فصاحت طبیعی و الگوی زمان‌بندی تکلم دیده می‌شود و با سن بیمار همخوانی ندارد و در این اختلال جریان طبیعی کلام بر اثر رویداد‌های حرکتی و غیرارادی تکلم از بین می‌رود.

او افزود: لکنت زبان شامل تکرار اصوات و هجاها، کشیدن حروف صدادار و بی‌صدا، درازگویی، واردکردن اصوات اضافی، مکث در بین کلمات، ادای کلمات با فشار جسمی مفرط، تکرار کامل کلمات تک‌هجایی، جایگزینی مشهود کلمات برای اجتناب از وقفه و وقفه خاموش یا قابل‌شنیدن است.

پرهون گفت: لکنت زبان معمولاً بین ۱۸ ماهگی و ۹ سالگی بروز و بین سنین ۲ تا ۵/۳ و ۵ تا ۷ سال دو اوج شیوع واضح دارد و لکنت زبان به‌طور ناگهانی شروع نمی‌شود و معمولاً طی یک دوره چندهفته‌ای یا چندماهه با تکرار اصوات، کل واژگان اول عبارات یا کلمات طولانی بروز می‌کند. معمولاً با پیشرفت اختلال، تکرار‌ها بیشتر می‌شود و سرانجام فرد در اکثر کلمات یا عبارات مه دچار لکنت زبان پایدار می‌شود.

این روانشناس با بیان اینکه در مراحل تدریجی پیدایش لکنت زبان چهار مرحله پیاپی شناسایی‌شده‌است، اضافه کرد: مرحله نخست، در طی دوران پیش‌دبستانی بروز می‌کند و در ابتدا مشکل دوره‌ای بوده و به مدت چند ماه یا چند هفته در فواصل طولانی تکلم طبیعی ظاهر می‌شود.

او ادامه داد: درصد بالایی از این دوره‌های لکنت زبان بهبود می‌یابد و در خلال این مرحله کودک اکثراً هنگامی‌که ناراحت یا هیجان‌زده است یا مطالب زیادی برای گفتن دارد یا تحت شرایط فشارزا دچار لکنت زبان می‌شود.

پرهون گفت: مرحله دوم، معمولاً در سال‌های دبستان رخ می‌دهد و این اختلال مزمن بوده و فواصل تکلم طبیعی اگر هم وجود داشته باشد محدود است، کودکان در این مرحله از مشکلات خودآگاه بوده و خود را مبتلابه لکنت می‌دانند. در این مرحله لکنت زبان عمدتاً در بخش‌های اصلی تکلم (اسامی، افعال، صفات و قیدها) بروز می‌کند.

این روانشناس با اشاره به اینکه مرحله سوم معمولاً پس از سن ۸ سالگی تا دوران بزرگ‌سالی بروز می‌کند، افزود: در خلال مرحله ۳ لکنت زبان بیشتر در پاسخ به موقعیت‌های اختصاصی نظیر پاسخ دادن به درس در کلاس، صحبت با افراد غریبه، خرید از مغازه و مکالمه تلفنی به‌صورت گذرا ایجاد می‌شود.

او بیان کرد: مرحله چهارم، معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل دوره جوانی شروع می‌شود و افراد به‌روشنی و با ترس لکنت زبان خود را پیش‌بینی می‌کنند، آنان از کلمات، اصوات و موقعیت‌های مختلف می‌ترسند. جایگزینی کلمات و درازگویی شایع است. معمولاً این افراد از موقعیت‌هایی که مستلزم تکلم است اجتناب کرده و خجالت می‌کشند.

پرهون درباره تشخیص اختلال لکنت گفت: تشخصی لکنت زبان معمولاً دشوار نیست و مشکلات تشخیصی هنگامی بروز می‌کند که بخواهیم لکنت زبان را در بچه‌های کم سن و سال تشخیص دهیم، زیرا برخی از کودکان پیش‌دبستانی به‌طور گذرا دچار عدم فصاحت در کلام می‌شوند.

این روانشناس ادامه داد: در چنین مواردی ممکن است نتوان مشخص کرد که الگوی عدم فصاحت در کودک جزئی از رشد طبیعی زبان و تکلم است یا نشان‌دهنده مراحل ابتدایی پیدایش لکنت زبان است. اگر بالینگر مشکوک به لکنت زبان ابتدایی شد، ارجاع به آسیب‌شناس گفتاری ضروری است.

او خاطرنشان کرد: همچنین بریده گویی نوعی اختلال تکلمی است که در آن الگو‌های تکلم ناموزون و آشفته بوده و همراه فوران جهش مانند کلمات و عبارات است. در بریده گویی افراد مبتلا معمولاً از اختلال خود آگاه نیستند، درحالی‌که افراد مبتلابه لکنت پس از مرحله اولیه اختلال از مشکلات تکلمی خودآگاه هستند.