چرا دانشجویان از انجام پژوهش ترس دارند؟

میگنا: امروزه شاهد افزایش روزافزون تأکید بر امر پژوهش و تولید علم در جوامع علمی و دانشگاهی هستیم که باعث رشد اقتصادی، فرهنگی و صنعتی قابل‌توجهی در این جوامع شده است. پرداختن به پژوهش و تولید علم یکی از مهم‌ترین وظایف دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی است. دانشجویان تحصیلات تکمیلی به دلیل این‌که در زمان تحصیل تا حدود زیادی آموزش مبتنی بر پژوهش می‌بینند و از سوی دیگر نیاز به ارائه پایان‌نامه برای دریافت مدرک تحصیلی خود دارند، به‌گونه‌ای ژرف‌تر پا به عرصه پژوهش‌ها می‌گذارند.
 

اما به گفته متخصصان، یکی از عمده‌ترین مسائل و مشکلات جامعه که خود ریشه بسیاری از مشکلات دیگر است، وجود موانع و سدهایی است که روند تولید علم را کند می‌سازد. ما معمولاً در انجام یک کار تحقیقی، با مشکلات و موانعی مواجه می‌شویم که تعدادی از آن‌ها حل‌شدنی است و بسیاری، سد راه پیشرفت تحقیق هستند. در این میان، مشکلی فردی نظیر اضطراب، برای تمامی افرادی که سابقه حضور در محیط‌های علمی و تحصیلات دانشگاهی را داشته‌اند، تجربه‌ای آشناست که باید به‌طور جدی‌تری مورد بررسی قرار گیرد.

در همین رابطه، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی همدان، دست به انجام این بررسی زده‌اند و در یک مطالعه تحقیقاتی، اضطراب مرتبط با پژوهش و عوامل مرتبط با آن را در دانشجویان تحصیلات تکمیلی مورد ارزیابی علمی قرار داده‌اند.

در این تحقیق، ۱۴۹ دانشجوی کارشناسی ارشد و ۴۴ دانشجوی دکتری ناپیوسته دانشگاه علوم پزشکی مشارکت داشته‌اند و از طریق پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران را فراهم آورده‌اند. درنهایت نیز، این اطلاعات با استفاده از روش‌های آماری مناسب و به کمک کامپیوتر، تجزیه‌وتحلیل شد.

نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین اضطراب پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم پزشکی همدان در مقطع ارشد بیشتر از مقطع دکتری است. ولی سن و جنسیت دانشجویان تأثیر خاصی را روی میانگین اضطراب پژوهش نشان نداد.

محمدرضا امیری، محقق گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان و همکارانش در این پژوهش، در این خصوص می‌گویند: «بر اساس یافته‌های این تحقیق، جنسیت و سن افراد شرکت‌کننده تأثیری در میزان اضطراب پژوهش نداشت. همچنین میانگین اضطراب پژوهش در بین دانشجویان کارشناسی ارشد به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از دانشجویان دکتری بود».

آن‌ها می‌افزایند: «طبق این یافته‌ها، مؤثرترین عامل ایجاد نگرانی، به دلیل خود پژوهش نبود، بلکه به خاطر نداشتن تجربه کافی در پژوهش و عدم تسلط کافی بر مهارت‌های پژوهشی بود».

با استفاده از نتایج این تحقیق که در مجله «پژوهش در آموزش پزشکی» منتشر شده است، متخصصان می‌توانند با تمرکز بر این عامل منفی که بر سر راه انجام پژوهش در دانشجویان وجود دارد، به راه‌حل‌هایی برای رفع آن رسید.

شایان ذکر است نشریه فوق‌الذکر، یک فصل‌نامه علمی پژوهشی است که توسط مرکز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه علوم پزشکی گیلان منتشر می‌شود.