میگنا: پروین میرعنایت گفت: پس از حادثه زلزله کرمانشاه، گروهی متشکل از روان شناسان و مشاوران داوطلب از اصفهان برای انجام مراحل بازیدرمانی به کرمانشاه اعزام شدند. این گروه تا شهریور ۱۳۹۷، مجموعاً ۸۴ کودک را ارزیابی کردند که ۲۱ نفر دچار اختلالات روانی پس از حادثه شده بودند و درمان آنها انجام شد.
وی در توضیح این آسیب گفت: بعد از اتفاقاتی مانند سیل، زلزله و تصادف، یک آسیب روانی ویژه در افراد بروز میکند که شبیه به اتفاقی است که برای مصدومان جنگ که دچار موج انفجار شدهاند؛ گاهی این افراد در ذهن خود به صحنه حادثه برگشت میکنند و تمام واکنشهای هیجانی آنها بهگونهای است که انگار، اتفاق مجدد در حال وقوع است.
سرپرست گروه روانشناسی انجمن حمایت از کودکان پسا حادثه ادامه داد: در انتهای فاز نخست فعالیت، بازخوردها خوب برآورد شدند و زمانی که از مادرها در مورد فرزندانشان گزارش میگرفتیم، از بهبود برخوردها و شرایط آنها راضی بودند. تصمیم بر این شد که پروژه خاتمه پیدا نکند و پروژهای مستقل برای غربالگری اختلال استرس پس از سانحه و سوگ در شهر سرپل ذهاب و۱۴۳ روستای آن، با استفاده از تیمهای بومی، انجام شد. این گروه فعالیت خود را از طریق ثبت انجمن حمایت از کودکان پساحادثه استمرار بخشدیدند. در حال حاضر نیز مراحل ثبت انجمن در حال انجام است.
میرعنایت توضیح داد: روانشناس و مشاوران بومی شناسایی و آموزشهای لازم را به آنها داده شد، با این اقدام مشکلات زبانی و فرهنگی، رفتوآمد و هماهنگی برای حضور دائمی کارشناسان غیربومی برطرف شد و بهاینترتیب حدود ۱۱هزار کودک در شهر و روستاهای سرپل ذهاب پایش شدند، تفاوت دیگر این دور امدادرسانی با دور پیشین در این بود که «آسیب روانی سوگ» نیز مورد بررسی قرار گرفت.
سرپرست گروه روانشناسی انجمن حمایت از کودکان پسا حادثه در تشریح آسیب روانی سوگ، گفت: ممکن است کودک کسی را در حادثه پیشآمده از دست نداده باشد، اما از این نظر که محله، همبازیها، وسایل بازی و خانهاش را از دستداده، سوگوار شده باشد. تحقیقات بر روی کودکان تا سقف سنی ۱۳سال انجام و در نهایت، ۵۹۴ کودک که نیاز به رواندرمانی داشتند شناسایی شدند و ۳۲۸ نفر از آنها، به برنامه درمان پیوستند.
وی ادامه داد: به دلیل ملاحظات فرهنگی از جمله ترس از برچسب خوردن، شماری از خانواده ها درمان را ادامه ندادند و در نهایت ۲۶۸ نفر با ادامه روند درمان، بهبودی کامل پیدا کردند، با توجه به اطلاعاتی که داریم به نظر میرسد پروژه ما در کرمانشاه، جزء نخستین اقدامات جدی مربوط به سایکوتروماتولوژی در ایران محسوب شود که در سطح وسیع اجرا شده است و امیدواریم بتوانیم بهطور جدی آن را دنبال کنیم.
بنابر اظهارات میرعنایت، ابزار کار در طول دوره درمان، بازی، قصه و نمایش هدفمند است که بر اساس تحقیقات موجود در این زمینه، اثر فوقالعادهای دارد. در تمام مراحل گفتهشده، سرپرستی کار غربال، تشخیص و درمان، با انجمن بود و گروه بومی فعال در منطقه، گزارش روزانه برای تیم مستقر در اصفهان ارسال میکرد و تمام اطلاعات در اصفهان آرشیو میشود.
سرپرست گروه روانشناسی انجمن حمایت از کودکان پسا حادثه افزود: غربال ۱۱هزار نفری سرپل ذهاب، با برنامهریزی دقیق و منظم تنها توسط ۱۹ نفر در ۳۳ روز کاری انجام شد، این تیم قبل از آغاز، آمارهای لازم را از آموزش و پرورش و ارگانهای مربوطه گرفته و با اطلاعات دقیق برنامهریزیها انجام شده بود. برای اطمینان از صحت و دقت اطلاعات، پس از پایان غربالگری، پرسشنامهها ۲ بار در کرمانشاه و مجدداً یکبار در اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.
وی ادامه داد: سه جلسه پیگیری ماهانه برای هر کودک بعد از دوره درمان در نظر گرفته شد که ثبات درمان یا برگشت مشکل را در کودکان بررسی میکند و بعد از پایان این مرحله در مهر ۹۸، پرونده این بخش از کار کرمانشاه نیز بسته شد اما پیگیری طولانیمدت این کودکان در دستور کار انجمن قرار دارد.
میرعنایت در بیان تفاوتهای فاز دوم فعالیت انجمن، بر حضور و همکاری نیروهای بومی تأکید کرد و افزود: تمام نیروهای بومی در این فاز حقوق دریافت میکردند و بخش عمده هزینههای لازم، توسط سه خیر اصفهانی تأمین شد؛ در تیم افرادی بودند که روانشناس نبودند و با این رشته آشنایی نداشتند، اما اهمیت آسیب را متوجه بودند و تصمیم گرفتند تا به «بازسازی روانی» منطقه کمک کنند.
سرپرست گروه روانشناسی انجمن حمایت از کودکان پسا گفت: بعد از بروز حوادث، موج هیجان ایجاد شده، باعث مراجعه و اعزام گروههای مختلف از جمله گروههای روانشناسی به منطقه آسیبدیده میشود، اما بعد از مدتی، از گروههای حاضر شده در روزهای اول بعد از حادثه خبری نیست. زمانی که کار خود را در منطقه آغاز کردیم، به گروه تحقیق گفته شد که یک غربال چند هزار نفری انجامشده و ما خوشحال شدیم از اینکه دیگر نیازی به غربال نیست و میتوان یکمرتبه به سراغ درمان رفت.
وی ادامه داد: تلاش ما برای پیدا کردن آرشیوی از غربالگریهای انجامشده، حاصلی نداشت. چنین اتفاقاتی بر دشواری کار میافزاید و موجب اعتراض والدین به دلیل مراجعات متعدد کارشناسان مختلف برای دریافت اطلاعات در مورد وضعیت کودک میشود.