کرونا و بهداشت روانی کودکان

مقدمه
آیا تاکنون این سئوال به ذهن شما آمده است که شــــرایط روانی فرزندتان عادیست یا تحت تاثیر تلاطمات ویروس کرونا قرار گرفته است؟ بلاهای طبیعی مثل کرونا مانند یک کوه یخ است که بخش اعظم آسیب های آن در زیر آب بوده و دیده نمی شود. تبعات و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و روانی حادثه کرونا در دراز مدت خود را نشان داده و بخش اصلی این کوه یخ را تشکیل می دهند. در این شرایط تاثیرات روانی کرونا برکودکان و نوجوانان ممکن است مورد غفلت قرار گیرد و تا مدت ها باقی بماند.در این مختصر به بررسی سلامت روانی کودکان و نوجوانان در شرایط پر از فشارروانی حاصل از کرونا می پردازیم.


اثرات سهل انگاری در رسیدگی به کودکان
دوران کودکی از مهمترین مراحل زندگی است که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل می گیرد. بسیاری از اختلالات روانی دوران بزرگسالی ناشی از دوران کودکی و عدم توجه کافی به دوران حساس کودکی و عدم هدایت صحیح در روند رشد و تکامل است. برای آن که کودک به گونه ای طبیعی مراحل رشد و نمو را بگذراند و دارای شخصیتی سالم و باثبات در بزرگسالی داشته باشد ، وجود یک محیط سالم و دور از فشار روانی ضروری است. در گستره عوامل رشدی که محیط خانواده، مدرسه و اجتماع هریک دارای نقش اهمیت خود می باشند، هر قدر سن کودک کمتر باشد اهمیت نقش خانواده و چگونگی برخورد والدین و مربیان با عوامل فشار روانی مثل ویروس کرونا بیشتر است. بنابراین شناسایی سریع و به موقع مشکلات رفتاری کودکان، امکان درمان سریعتر آنان را مهیا می سازد.

از سوی دیگر هر قدر سن کودکان کمتر باشد، دشواری تشخیص آسیب های روانی در آنها بیشتر است. آسیب های روانی در برزرگسالان با علایم مرضی به نسبت مشخص و قابل بیان کلامی توسط آنها بروز داده می شود. در حالی که علایم اختلالات روانی کودکان پیچیدگی و تنوع بیشتری داشته، در بسیاری از موارد به صورت علایم جسمانی وناسازگاری های رفتاری بروز داده می شود. همچنین اختلال های روانی کودکان نهفته تر بوده، ممکن است آنها رفتارهای ناسازگارانه خود را از والدین که دوستشان دارند، مخفی نگه دارند.

کودکان هر چند خردسال باشند، احساس می کنند شرایط عادی نیست: مهد کودک نمی روند، مثل همیشه به مهمانی های خانوادگی نمی روند، نمی توانند براحتی با سایر همسالان بازی کنند، نمی توانند به حیاط منزل رفته با کودکان دیگر همبازی شوند و مواردی مثل اینها. آنها به تدریج با شنیدن اخبار و فیلم های خبری متوجه دشواری شرایط، میزان تلفات مربوط به کرونا و خطرات آن می شوند. هر قدر سن کودک کمتر باشد، شناخت شرایط و دوری کودک از فشار های روانی بیشتر باید مورد نظر و دقت قرار گیرد. برای کودکان بزرگتر، می توان مسایل و خطر کرونا را توضیح بیشتری داد. حتا در مورد کودکان کم سال تر-حدودی زیر 5 سال- می توان ساختار و عملکرد ویروس ، مشکلات مربوط به آن و محافظت از خود در قبال آلودگی های مربوط به ویروس را با اصطلاحاتی که در حد فهم کودک باشد و او را دچار ترس نکند، به او بیان کرد.

چنانچه کودکان، به ویژه کودکان کم سن شامل پیش دبستان و آغاز دبستان، به نحو مناسب وتوجیه شده ای در جریان مسایل مربوط به کرونا قرار نگیرد، ممکن است دچار حالات منفی مثل موارد ذیل گردد: احساس غمگینی ، مشکلات خواب ، شکایت های بدنی، مشکلات تحصیلی، برگشت به مراحل اولیه رشد، اضطراب و ترس از دست دادن والدین یا نزدیکان.

افراط و تفریط والدین
در محافظت و مراقبت از کودک و خانواده ممکن است والدین دچار عدم تعادل شوند و دو حالت فوق باشند:
1- والدینی که از ویروس کرونا ترس زیاد و مراقبت زیادی در قبال آن دارند. این والدین فرزندان شان را می ترسانند و کودکان را خیلی محدود می کنند. بزرگسالانی که دچار اختلال وسواس، خودبیمارانگاری، اضطراب، یا برخی بیماری های دیگر روانی هستند، بیشتر این رویه را دارند. این دسته از والدین باید در نظر داشته باشند بیماری ی امشگب روانی آنها در قضاوتشان در باره مسایل مربوط به پیشگیری از بیماری کرونا، مراقبت از خود، خانواده و فرزندان تداخل کرده واین افراد سختی و فشار زیادی به خود و افراد خانواده وارد می سازند. این دسته از والدین باید در نظر داشته باشند، کودکان هر قدر سن کمتری داشته باشند، بیشتر در برابر فشار های روانی مربوط به کرونا آسیب پذیرتر هستند. بسیار مهم است که اطلاعات مربوط به کرونا در حدی به کودکان ارایه شود که کودکان دچار اضظراب و احساسات منفی نشوند.

2- والدینی که بیش از حد سهل گیر و راحت هستند ممکن است افراد خانواده و کودکان را در قبال ویروس کرونا مخافظت نکرده و آنها آلوده به ویروس کرونا شوند. برخی والدین که دچار افسردگی هستند و در برخی اختلالات شخصیت این حالت دیده می شود. این دسته از والدین باید نکته ضعف خود را بدانند و در نظر بگیرند برای جلوگیری از آلودگی به ویروس ، اندکی نگرانی وآموزش به کودکان ضروری است.

اهمیت رسیدگی به هنگام به واکنش های روانی
رسیدگی به هنگام به واکنش های روانی افـــــراد به ویژه کودکان و نوجــــــوان در بلایا، از سوی والدین اهمیت دارد. اگر فوتی در خانواده صورت گیرد باید کودکان و نوجوانان از آن آگاه و در گیر عذاداری شوند. به همین دلیل پرداختن به واکنش های روانی بازماندگان با هدف کاهش واکنش ها و هیجان های شدید و جلوگیری از بروز عـوارضی که منجر به افت کیفیت زندگی و کاهش کارایی افــــــــراد می شود، از مهم ترین فعالیت های والدین است.

 

چگونه با کودکان در باره ویروس کرونا صحبت کنیم؟
- با زبان ساده با او صحبت كنید و مسایل مربوط به ویروس را به او توضیح دهید. موقعیت های خطرناک برای انتقال ویروس را برای او شرخ دهید.
- چک کنید چه برداشتی از حرف های شما واخبار بیماری دارد. آیا ترسیده است یا مساله را دست کم گرفته است؟ در صورت نفهمیدن موضوع توسط کودک توضیح دوباره و راحت تر بدهید. با علاقه به صحبت های کودک او گوش دهید و صحبت های او را قطع نكنید و وقت كافی بگذارید.
-والدین باید روحیه وشرایط روانی خود را در سطحی مناسب نگه دارند، وگرنه اضطراب آنها به کودکان ونوجوانان منتقل شده، شرایط دشوارتری ایجاد می شود.
- حتی در صورتی که خودتان ترس از ویروس و مسایل مربوط به آن اضطراب دارید، آن را پنهان کنید. در این حالت با وجود دشواری درحالت، سعی کنید به کودکان و نوجوانان آرامش دهید.
- اگر از شبکه های ماهواره ای استفاده می کنید که مسایل مربوط به کرونا در ایران را به صورتی اغراق آمیز مطرح می کنند، زمانی که کودکان ونوجوانان حضور دارند، این برنامه های ماهواره ای را تماشا نکنید.
- اطلاعات مربوط به مبتلا شدن دوستان و بستگان یا مرگ آنها را حساب شده و تدریجی به آنها بدهــید . به طور مصلحتی حقيقت را از کودکان و نوجوانانی که بازماندگان بیمار هستند ، پنهان نکنید و به آنان دروغ نگوييد . بنابـــراين واقعيت را به تدريج و حتي الامکان در حضور جمع وحمایت بستگان با آنان در ميان بگذاريد.
- از اعتقادات دینی و مذهبی برای افراد برای آرامش بخشیدن به کودکان كمك بگیرید. تلاوت قرآن می تواند به والدین وفرزندان آرامش لازم را بدهد.
- در صورت وقوع اختلاف و درگیری با همسر، از بحث و جدل نزد فرزندان خودداری كنید.
- در صورت ظهور علایم منفی در کودکان حتماً از تیم متخصص حمایت های روانی ، شامل روان پزشك، روان شناس و مددكار كمك بگیرید.
- از نظر فیزیکی کودک را بیشتر بغل کرده، او را مورد نوازش و ماساژ قرار دهید.
- امكانات بازی و ســـــــــــرگـــــــــــرمی برای كودك فراهم كنید و سعی كنید او را شاد نگه دارید.
- کودکان را با بازی و تشویق به تحرک و فعالیت های ورزشی خانگی مشغول کنید.

در پایان این که امید به سلامت و آمدن روزهای عادی را در خود و کودکان ونوجوانان ایجاد کنیم. پایان هر زمستانی بهار و پایان هر جنگی صلح است و کرونا به زودی مهار و ریشه کن می شود.