محتوای ایمیل‌ها را چک نمی‌کنیم
ماهنامه مدیریت ارتباطات نوشت: دکتر رضا تقیپور که یکی از کم‌حاشیه‌ترین اعضای دولت دهم محسوب میشود، در این گفت‌وگو بیان کرد: مطلبی را می‌خواهم بگویم که وقتی منتشر شود ممکن است عده ا ی بگویند نگاه بدبینانه و امنیتی به موضوع دارم. او سپس، دلایل نگاه امنیتی‌اش به اینترنت و شکبه‌های مجازی را تشریح کرد. حرف‌های او در مورد تلاش آمریکا برای اشراف اطلاعاتی‌اش در سراسر دنیا تا بدانجا پیش رفت که گفت: من این موضوع را بیشتر باز نمی‌کنم، شاید تأثیرش در جامعه مناسب نباشد. دکتر تقیپور که در روز به‌طور متوسط یک‌ساعت‌ونیم از پشت میزش در فضای مجازی سیر می کند، این را هم اضافه می‌کند که «محتوای ایمیل‌ها را چک نمی‌کنیم» و در ادامه تأکید می‌کند «هیچ کار جدی‌ای را از طریق ایمیل انجام نمی‌دهم» بررسی مسائل حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با وزیر 55 ساله دولت دهم که حدود یک‌سال است از پایان‌نامه دکترای خود در رشته علوم مدیریت دفاع کرده است را می‌خوانید: آقای وزیر! شما وبلاگ دارید؟
خیر، اگر لازم باشد موارد موردنظر را از طریق روابط‌عمومی و سایت وزارتخانه منتشر می‌کنیم. وبلاگ، یک محیط خودمانی و صمیمی‌تر است، چرا وبلاگ راه‌اندازی نمی‌کنید؟
وبلاگ‌نویسی نیازمند فرصت مناسبی است تا محتوایی که در آن منتشر میشود وزین و حاوی مطالب مفید باشد. به هر حال وبلاگ هم یکی از ابزارهای دنیای گسترده ارتباطات است که امروز به خوبی درمحیط مجازی و در کنار سایر ابزار نقش‌افرینی می‌کند من هم فرصت استفاده از این ابزار را نداشته‌ام. چه تعداد وبلاگ در ایران داریم؟
آماری داریم که ایران به نسبت جمعیتش درموضوع وبلاگ‌نویسی مقام اول دنیا را دارد. در شبکه‌های اجتماعی چطور، عضو هستید. البته به‌طور رسمی که می دانیم عضو نیستید. به صورت ناشناس چطور، حالا چه از نوع فیلتر شده آن با شبکه‌های وطنی و بومی؟
اگر در مواردی برای شناخت فضا، محیط و اینکه چه اتفاقاتی در این شبکه‌ها می‌افتد لازم باشد، رجوع می‌کنم اما مستقیماً عضو نیستم. نظرتان در مورد شبکه‌های اجتماعی چیست؟
به هر حال این شبکه‌های هم از دستاوردهای دنیای ارتباطات نوین است اما بحث بر سر اینکه این شبکه‌ها چگونه ایجاد می‌شوند و اهداف و فلسفه ایجاد این شبکه‌ها چیست، زیاد است و ابعاد بسیار عمیق و گسترده‌ای دارد و ما هم متناسب با وظایف مان این موراد را رصد کرده و دنبال می‌کنیم که چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است. می‌خواهید به آسیب‌ها اشاره کنید؟
ببینید یک پرسش اساسی وجود دارد که آیا ما در زمین دشمن بازی می‌کنیم یا نه؟ یا به تعبیری برای کسانی که در سطوح بالای یک استراتژیک و کلان، فکر و برنامه‌ریزی می‌کنند یک سؤال اساسی مطرح است که قواعد بازی را چه کسی تعیین می‌کند؟ اینها بحث‌های مهمی است. اگر همه‌چیز را بخواهیم این طور نگاه کنیم در ابعاد کوچک‌تر می‌توانیم بگوییم که کشورها هم میتوانند با استفاده از این فناوری‌ها، امنیت شهروندان خودشان را تهدید کنند.
برای همین است که ما در مورد امنیت زیاد صحبت می‌کنیم. برای همین است تأکید می‌کنیم تا افراد و سازمان‌‌ها در مورد امنیت یک تکنولوژی یا ابزار تکنولوژیکی اطمینان پیدا نکرده اند از آن استفاده نکنند در سیستم عامل‌های گوشی‌های تلفن همراه جدید برای ورودتان به شبکه ابتدا یک ایمیل درخواست می شود و هر کاری که شما انجام دهید در آن ایمیل ثبت میشود. این یعنی اینکه شما دارید اطلاعات شخصی خودتان را در اختیار آن شرکت قرار می دهید. یعنی به تعبیر دیگر تمام رفتارهای شما را این گوشی گزارش می‌کند. خب، ما اصلاً داشتن این گوشی‌ها را سفارش و توصیه نمی‌کنیم، چراکه مدیریت این شبکه اینترنت جهانی در دست قدرت‌های مسلط است؛ چه در کشورهای خودشان و چه در سایر کشورهای که سیستم‌های امنیتی مناسبی ندارند. به‌طور مشخص ممکن است، به‌عنوان مثال وزارت اتباطات و فناوری اطلاعات که امکان دسترسی به اطلاعات کاربران تکنولوژی - چه اینترنت و چه موبایل - را دارد از این اطلاعات برای مقاصد دیگر استفاده کند؟ مثلاً ایمیل‌های افراد را چک کنید؟
این برمی‌گردد به فرهنگ کشورها، به قوانین ومقررات و خیلی مسائل دیگر. وقتی بنده مرتباً با مردم در مورد امنیت صحبت می‌کنم چه معنایی دارد؟ یعنی اینکه هم باید آنها مراقبت کنند و هم ما باید به آنچه که در عرصه کلان ملی برعهده داریم و وظیفه‌مان است عمل می‌کنیم. به‌عنوان مثال، یکی ازوظایف اصلی ما حفاظت و مصونیت شبکه‌هایمان در مقابل حملات اینترنتی است. باید فایروال - برنامه ای که از دسترسی غیرمجاز به شکبه جلوگیری می‌کند- بگذاریم، باید سیستم‌های امنتیتی بگذاریم و این کارها را انجام داده‌ایم. یعنی امروز شبکه‌های ما تا حدبالایی از نظر مقابله با تهاجم امن هستند ولی در کنار این وقتی کسی بدون توجه به نکاتی که اعلام میشود سیستم عاملی را انتخاب می‌کند که خارج از شبکه‌های ماست، طبیعی است که مسئوولیتش هم برعهده خود اوست. یعنی ما در اینجا مسئوولیتی نداریم. به صراحت نگفتید ایمیل‌های افراد را چک می‌کنید یا نه؟
ما طبق قانون جمهوری اسلامی حق دسترسی به محتوای پیام‌ها و ایمیل‌ها را نداریم و به شدت به این قانون عمل میشود اجازه بدهید من بحث قبلی را ادامه بدهم. در سال 2009 و در تعریف استاندارد سیستم بین‌المللی تلفن همراه (GSM) گفتند ضریب نفوذ تلفن همراه حداکثر پنج‌شنبه میلیارد گوشی است. یعنی از جمعیت حدودهفت میلیارد نفری کره زمین پنج میلیارد نفر گوشی داشته باشند ولی گفتند ما راجع به 50 میلیارد سیم‌کارت صحبت می‌کنم. خب بقیه این سیم‌کارت‌ها کجاست؟ در کنار دیوایس‌هاست، یعنی در هر دوربین، هر خودرو هر وسیله‌ای که شما فکر کنید یک سیم کارت تلفت همراه در کنارش باشد . خب یک نگاه مثبت این است که به هر صورت اینها میتوانند به رفاه انسان کمک کنند اما یک نگاه هم وجود دارد که به هر میزانی که این وسایل توسعه پیدا می‌کنند، اشراف اطلاعاتی بیشتر محقق میشود یکی از طرح هایی که در آمریکا تا سال 2015 قرار است اجرا شود، کار گذاشتن همین سیم‌کارت‌ها به صورت چیپ آر.اف.دی در بدن انسان‌هاست. معنای این کار چیست؟ این سیتسم می‌تواند فشار خون مرا اندازه گیری کند، بگوید من چه وقت به خواب رفتم، چه وقت بیدار شودم هر حرکتی که داشتم را ثبت و ضبط کند. آیا این هم اشراف اطلاعاتی نیست؟ البته ممکن است این کار یک‌سری مزایایی هم داشته باشد. می‌گوید خوبی این کار این است که اگر کسی تصادف کرد بلافاصله می‌فهمیم کجاست؟ خب، این را با روش‌های دیگر هم میشود فهمید ولی اینکه بیاییم انسان را تا این حددر چارچوب‌ها قرار دهیم، راهی تأمل برانگیز است! آقای وزیر! به این ترتیب احتمالاً شما خیلی به تکنولوژی اعتماد دارید. از سرویس ایمیل برای مکاتبه با مدیران وزارتخانه استفاده می‌کنید؟
ما یک سیستم اداری داخل وزارتخانه داریم که کاملاً امن است و قبل از ایجادش، امنیتش را طراحی کردیم. به همه هم این توصیه می‌کنیم که قبل از هر اقدامی برای راه‌اندازی شبکه از امنیت آن مطمئن شوند. اما من تقریباً می‌توانم بگویم هیچ‌کار جدی را از طریق ایمیل انجام نمی‌دهم.
