تحقیر شدن در کودکی چیست و چه عواقبی دارد؟
تحقیر کردن در هر سن و سالی می تواند مشکلات بسیار زیادی برای افراد ایجاد کند ولی این رویه در دوران کودکی اثر گذاری بیش تری دارد.
با توجه به تحقیقاتی که صورت گرفته است مشخص شده است که یک انسان در ۱۰ سال اول زندگی خود حدودا ۱۵۰ بار تحقیر می شود. بیش تر پیام های تحقیر آمیز شامل بکن نکن، تو هیچی نمیشی، شلخته، بی عرضه، خنگ، بی شعور، بی مسئولیت، دست و پا چلفتی، برو نرو، حرف نزن، نخور، بشین نشین، دست بزن دست نزن و به جز خراب کاری کار دیگه ای بلند نیستی و … می باشد.
باید بدانید که در همه موارد خانواده هم مقصر نیست ولی درجه اول خانواده می باشد در درجه های بعدی دوستان و معلمان می باشند که این حقارت را به ذهن کودک وارد می کنند. البته باید بدانید که برخی از والدین از روش تحقیر کردن برای تلنگر زدن به کودک استفاده می کنند و سعی می کنند تا با این روش کودک خود را وادار کنند تا بیش تر تلاش کنند. در روایت های بسیار زیادی آمده است که باید به کودکان احترام بگذارید که یکی از این روایت ها از امام علی (ع) می باشد که می فرمایند «در خانواده خود با کودکان عطوف وذمهربان باش و با بزرگ تر ها محترم باش» و در همین راستا پیامبر اکرم (ص) می فرمایند «به بزرگسالان احترام کنید و نسبت به کودکان خود ترحم و عطوفت نمایید.
با توجه به تحقیقاتی که صورت گرفته است مشخص شده است که یک انسان در ۱۰ سال اول زندگی خود حدودا ۱۵۰ بار تحقیر می شود. بیش تر پیام های تحقیر آمیز شامل بکن نکن، تو هیچی نمیشی، شلخته، بی عرضه، خنگ، بی شعور، بی مسئولیت، دست و پا چلفتی، برو نرو، حرف نزن، نخور، بشین نشین، دست بزن دست نزن و به جز خراب کاری کار دیگه ای بلند نیستی و … می باشد.
باید بدانید که در همه موارد خانواده هم مقصر نیست ولی درجه اول خانواده می باشد در درجه های بعدی دوستان و معلمان می باشند که این حقارت را به ذهن کودک وارد می کنند. البته باید بدانید که برخی از والدین از روش تحقیر کردن برای تلنگر زدن به کودک استفاده می کنند و سعی می کنند تا با این روش کودک خود را وادار کنند تا بیش تر تلاش کنند. در روایت های بسیار زیادی آمده است که باید به کودکان احترام بگذارید که یکی از این روایت ها از امام علی (ع) می باشد که می فرمایند «در خانواده خود با کودکان عطوف وذمهربان باش و با بزرگ تر ها محترم باش» و در همین راستا پیامبر اکرم (ص) می فرمایند «به بزرگسالان احترام کنید و نسبت به کودکان خود ترحم و عطوفت نمایید.
به طور کلی والدین به سه دلیل عمده از خود رفتار های تحقیر آمیز نشان می دهند. این سه دلیل به صورت زیر می باشند:
تحقیر در دوران کودکی
در واقع بسیاری از والدینی که کودکان خود را سرزنش می کنند و آن ها را حقیر می کنند در دوران کودکی توسط والدینشان تحقیر شده اند. این افراد در گذشته خود در معرض رفتار های خشونت آمیز و تحقیر کننده والدین بوده اند برای همین به طور نا خود آگاه این روش را برای فرزندانشان هم اجرا می کنند. اگر جزء والدینی هستید که در گذشته تحقیر شده اید بهتر است به یک روان شناس و مشاور مراجعه کنید تا گذشته شما به صورت نا خود آگاه دوباره تکرار نشود و بتوانید کودکان خود را به خوبی تربیت کنید.
ویژگی های فردی
یکی از دلایل دیگری که والدین به تحقیر کردن کودکانشان می پردازند ویژگی های شخصیتی والدین می باشد. این والدین بسیار خودشیفته اند و خودشان را بالا تراز بقیه می دانند و در بیش تر موارد این افراد دچار افسردگی های مزمن هستند و مشکلات بسیاری را به کودکان خود انتقال می دهند که یکی از آن ها تحقیر کردن می باشد.
نا آگاهی
بسیاری از والدین از سبک های فرزند پروری اطلاعی ندارند و فکر می کنند می توانند با تحقیر کردن کودک او را وادار کنند تا بهتر از دیگران عمل کند و این روش را یکی از روش های درست فرزند پروری می دانند. معمولا این والدین از عواقب تحقیر کردن کودک آگاهی ندارند و نمی دانند در آینده ممکن است چه مشکلاتی را برای فرزندانشان بوجود بیاورند. اگر از روش های درست فرزند پروری اطلاعی ندارید توصیه می کنیم به کسب اطلاعات در این مورد بپردازید زیرا ممکن است به دلیل عدم آگاهی اشتباهاتی را در این مرحله انجام بدهید که این اشتباهات در آینده کودک شما تاثیرات منفی بگذارد.
عدم آگاهی از شیوه‌های صحیح تربیتی می‌تواند پیامدهای منفی در بزرگسالی ایجاد کند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم مقاله آموزش تربیت کودک را مطالعه کنید.
در بسیاری از موارد والدین رفتار های خود را تحقیر آمیز نمی دانند ولی ممکن است با رفتار های خود به کودکشان آسیب برسانند و روحیه آن ها را آزرده کنند. این رفتار های تحقیر آمیز شامل مقایسه کردن فرزندان با دیگران، سرزنش کردن کودک در جمع، با تحقیر صدا زدن کودک، بی توجهی به کودک در جمع و نادیده گرفتن او، پریدن به میان حرف کودک و سرزنش کردن های مداوم می باشد.
مقایسه کردن او با دیگران
سرزنش کودکان در جمع
صداکردن کودک با لقب‌های نامناسب و توهین آمیز
سلام نکردن به کودک و جواب سلام او را ندادن
تذکر و سرزنش‌های مداوم
قطع کردن حرف کودک
پوزخند زدن به کودک
توقعات بیش از حد از کودکان.1
چگونه کودک در معرض آزارهای کلامی قرار می‌گیرد؟
شما ممکن است کودک را با چنین رفتارهایی مورد آزار و خشونت کلامی قرار بدهید:
- کودک را تحقیر کنید و اسامی و عناوین تحقیرکننده‌ای را به او نسبت بدهید؛ مثلاً کودک را احمق، بی‌عرضه، زشت، لاغرمردنی یا چاق بنامید.
- پشت‌سر کودک بدگویی کنید؛ مثلا به والد دیگرش از رفتارهای او با لحن و کلام آزاردهنده انتقاد کنید؛ در حالی‌که او صدای شما را می‌شنود.
- وجود و هویت او را با نفرین یا آرزوهای بد زیر سوال ببرید. مثلاً بگویید «کاش اصلا تو را به دنیا نمی‌آوردم» یا «باید بچه دیگران می‌شدی»؛ چنین گفته‌هایی در کودک این احساس را ایجاد می‌کند که کسی او را نمی‌خواهد.
- تهدید به کتک‌زدن یکی از بدترین روش‌های خشونت و آزار کلامی است. گفتن جمله‌های تهدیدآمیزی مثل «الان حسابت را می‌رسم» یا «صبر کن پدرت بیاید» و قرار دادن کودک در موقعیت ناامنی و ترس خشونت‌آمیز است.
- ایجاد احساس گناه و متهم کردن کودک با گفتن جمله‌هایی مثل «اگر تو را نداشتم زندگی‌ام بهتر بود» و یا «وجود تو دردسر است» یا «اگر بهتر رفتار می‌کردی خواهرت را هم دچار مشکل نمی‌کردی» همگی تهدیدآمیز و نشانه آزارهای کلامی هستند.
- متلک انداختن به کودک با گفتن جمله‌ای مثل «چقدر باعرضه‌ای» در موقعیتی که کودک نتوانسته کاری را به درستی انجام بدهد یا کودک را باهوش خطاب کردن وقتی او نمره‌های خوبی نگرفته خشونت کلامی به حساب می‌آید. کودک به راحتی معنای ضمنی حرف شما را می‌فهمد.
- والدینی که به یکدیگر به راحتی توهین، تحقیر و فحاشی میکنند در واقع کودک را نیز مورد خشونت کلامی خود قرار می‌دهند. در یک مطالعه در دانشگاه مریلند مشخص شده است کودکانی که شاهد خشونت‌های کلامی والدین خود نسبت به یکدیگر هستند بیشتر دچار افسردگی، اضطراب و مشکلات شخصیتی می‌شوند.2
عوارض جسمی و روانی تحقیر بر کودکان
عواقب تحقیر شدن در کودکی
باید بدانید که تحقیر شدن در دوران کودکی می تواند مشکلات بسیار زیادی را برای آن ها در آینده ایجاد کند.
عوارض جسمی
تحقیر شدن ممکن است عوارض جسمی داشته باشد که این عوارض عبارت اند از :
پرخوری عصبی
بی اشتهایی عصبی
داشتن هیجانات منفی
ترس و اضطراب مداوم
شب ادراری
اختلالات خواب
کابوس دیدن های شبانه
عوارض روانی
1-کمبود اعتماد به نفس
اولین و مهمترین آسیب، کاهش عزت و اعتماد به نفس است. هر چقدر عزت نفس کودک پایین تر باشد امید و آرزو های او دچار نقصان می شود و اینگونه کودکان در برقراری ارتباط با دیگران به مشکل خواهند خورد و در بزرگسالی به این باور خواهند رسید که قادر به انجام هیچ کاری نیستند.
2-افسردگی
دومین مورد که می توان به آن اشاره کرد افسردگی است تحقیقات در این زمینه نشان داده است که تحقیر مدام و سرزنش کودک امکان بروز افسردگی را در بزرگسالی افزایش خواهد داد.
3-خجالتی بودن
کم رویی و خجالتی بودن یکی دیگر از اختلالاتی است که ممکن است در اینگونه کودکان دیده شود مقایسه شدن کودک با دیگران ، جدی نگرفته شدن از سوی والدین ازجمله اموری هستند که به خجالتی شدن فرزندان منجر می شود.
4-ایجاد شخصیت ناسازگار
کنترل ، تحقیر، سرزنش مدام کودک تأثیرات منفی بر شخصیت آنها دارد و موجب ایجاد یک شخصیت نا سازگار می شود .کودکی که تلاش می کند در مقابل شما بایستد و مقابله به مثل کند.
5-خشونت
نکته دیگر آن است که والدینی که به منظور کنترل رفتار کودک آنها را مورد سرزنش ، تحقیر و تنبیه بدنی قرار می دهند منتظر بروز رفتارهای خشونت آمیز در کودکان خود باشند در واقع این کودکان از شیوه رفتاری والدین خودشان برای رفتار با دیگران استفاده می کنند.
6-عدم توانایی ارتباط صحیح با دیگران
در بعضی از مواقع احساس حقارت چنان تأثیری بر روی فرد می گذارد که فرد مبتلا جرأت معاشرت با مردم را پیدا نمی کند و از ترس اینکه مبادا در جمع مورد تحقیر واقع شود کناره گیری را به هرگونه برقراری رابطه ای ترجیح می دهد.
7-خود کم بینی
با سرکوب اعتماد به نفس در فردی که مورد تحقیر واقع شده است این مسأله به مرور باعث به وجود آمدن حس خود کم بینی در فرد می شود. او احساس خواهد کرد برای انجام هیچ کاری لیاقت دارد و دیگران از او بهتر هستند.
8-از دست دادن مهارت نه گفتن
کودکانی که در خانواده به خصوص در برخورد با والدین تحقیر و سرزنش می شوند و اعتماد به نفسشان کاهش می یابد ، دارای اعتماد به نفس پایینی هستند و در مقابل خواسته های دیگران جرأت نه گفتن را از دست می دهند.
از عواقب جسمی که ممکن است کودکانی که مورد بی مهری و بی توجهی والدین قرار گرفته اند با آن مواجهه شوند می توان به مواردی همچون بی اشتهایی، پر خوری، هیجانات منفی، اختلال در خواب و حتی ترس و شب ادراری اشاره کرد.3
پی نوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.fardanews.com
3.www.shiachildren.com
تحقیر در دوران کودکی
در واقع بسیاری از والدینی که کودکان خود را سرزنش می کنند و آن ها را حقیر می کنند در دوران کودکی توسط والدینشان تحقیر شده اند. این افراد در گذشته خود در معرض رفتار های خشونت آمیز و تحقیر کننده والدین بوده اند برای همین به طور نا خود آگاه این روش را برای فرزندانشان هم اجرا می کنند. اگر جزء والدینی هستید که در گذشته تحقیر شده اید بهتر است به یک روان شناس و مشاور مراجعه کنید تا گذشته شما به صورت نا خود آگاه دوباره تکرار نشود و بتوانید کودکان خود را به خوبی تربیت کنید.
ویژگی های فردی
یکی از دلایل دیگری که والدین به تحقیر کردن کودکانشان می پردازند ویژگی های شخصیتی والدین می باشد. این والدین بسیار خودشیفته اند و خودشان را بالا تراز بقیه می دانند و در بیش تر موارد این افراد دچار افسردگی های مزمن هستند و مشکلات بسیاری را به کودکان خود انتقال می دهند که یکی از آن ها تحقیر کردن می باشد.
نا آگاهی
بسیاری از والدین از سبک های فرزند پروری اطلاعی ندارند و فکر می کنند می توانند با تحقیر کردن کودک او را وادار کنند تا بهتر از دیگران عمل کند و این روش را یکی از روش های درست فرزند پروری می دانند. معمولا این والدین از عواقب تحقیر کردن کودک آگاهی ندارند و نمی دانند در آینده ممکن است چه مشکلاتی را برای فرزندانشان بوجود بیاورند. اگر از روش های درست فرزند پروری اطلاعی ندارید توصیه می کنیم به کسب اطلاعات در این مورد بپردازید زیرا ممکن است به دلیل عدم آگاهی اشتباهاتی را در این مرحله انجام بدهید که این اشتباهات در آینده کودک شما تاثیرات منفی بگذارد.
عدم آگاهی از شیوه‌های صحیح تربیتی می‌تواند پیامدهای منفی در بزرگسالی ایجاد کند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم مقاله آموزش تربیت کودک را مطالعه کنید.
در بسیاری از موارد والدین رفتار های خود را تحقیر آمیز نمی دانند ولی ممکن است با رفتار های خود به کودکشان آسیب برسانند و روحیه آن ها را آزرده کنند. این رفتار های تحقیر آمیز شامل مقایسه کردن فرزندان با دیگران، سرزنش کردن کودک در جمع، با تحقیر صدا زدن کودک، بی توجهی به کودک در جمع و نادیده گرفتن او، پریدن به میان حرف کودک و سرزنش کردن های مداوم می باشد.
تحقیر شدن در کودکی باعث بروز پیامدهای ناگواری در بزرگسالی می‌شود. برخی از والدین فکر می کنند که با تحقیر و آزارهای کلامی کودک، می‌توانند تربیت درستی انجام دهند و از این طریق اشتباهات کودک را به او بفهمانند. ولی حقیقت این است که تحقیر کردن یکی از بدترین روش‌های تربیتی است که اثرات مخربی در کودک می گذارد.
نمونه هایی از تحقیر کودکان
بسیاری مواقع والدین رفتارهای خود را تحقیرآمیز نمی‌دانند و با خود تصور میکنند که با این رفتارها در حال تربیت فرزندان خود هستند. در ادامه نمونه‌هایی از رفتارهایی که باعث تحقیر کودک می‌شوند را نام برده‌ایم:
بسیاری مواقع والدین رفتارهای خود را تحقیرآمیز نمی‌دانند و با خود تصور میکنند که با این رفتارها در حال تربیت فرزندان خود هستند. در ادامه نمونه‌هایی از رفتارهایی که باعث تحقیر کودک می‌شوند را نام برده‌ایم:
مقایسه کردن او با دیگران
سرزنش کودکان در جمع
صداکردن کودک با لقب‌های نامناسب و توهین آمیز
سلام نکردن به کودک و جواب سلام او را ندادن
تذکر و سرزنش‌های مداوم
قطع کردن حرف کودک
پوزخند زدن به کودک
توقعات بیش از حد از کودکان.1
چگونه کودک در معرض آزارهای کلامی قرار می‌گیرد؟
شما ممکن است کودک را با چنین رفتارهایی مورد آزار و خشونت کلامی قرار بدهید:
- کودک را تحقیر کنید و اسامی و عناوین تحقیرکننده‌ای را به او نسبت بدهید؛ مثلاً کودک را احمق، بی‌عرضه، زشت، لاغرمردنی یا چاق بنامید.
- پشت‌سر کودک بدگویی کنید؛ مثلا به والد دیگرش از رفتارهای او با لحن و کلام آزاردهنده انتقاد کنید؛ در حالی‌که او صدای شما را می‌شنود.
- وجود و هویت او را با نفرین یا آرزوهای بد زیر سوال ببرید. مثلاً بگویید «کاش اصلا تو را به دنیا نمی‌آوردم» یا «باید بچه دیگران می‌شدی»؛ چنین گفته‌هایی در کودک این احساس را ایجاد می‌کند که کسی او را نمی‌خواهد.
- تهدید به کتک‌زدن یکی از بدترین روش‌های خشونت و آزار کلامی است. گفتن جمله‌های تهدیدآمیزی مثل «الان حسابت را می‌رسم» یا «صبر کن پدرت بیاید» و قرار دادن کودک در موقعیت ناامنی و ترس خشونت‌آمیز است.
- ایجاد احساس گناه و متهم کردن کودک با گفتن جمله‌هایی مثل «اگر تو را نداشتم زندگی‌ام بهتر بود» و یا «وجود تو دردسر است» یا «اگر بهتر رفتار می‌کردی خواهرت را هم دچار مشکل نمی‌کردی» همگی تهدیدآمیز و نشانه آزارهای کلامی هستند.
- متلک انداختن به کودک با گفتن جمله‌ای مثل «چقدر باعرضه‌ای» در موقعیتی که کودک نتوانسته کاری را به درستی انجام بدهد یا کودک را باهوش خطاب کردن وقتی او نمره‌های خوبی نگرفته خشونت کلامی به حساب می‌آید. کودک به راحتی معنای ضمنی حرف شما را می‌فهمد.
- والدینی که به یکدیگر به راحتی توهین، تحقیر و فحاشی میکنند در واقع کودک را نیز مورد خشونت کلامی خود قرار می‌دهند. در یک مطالعه در دانشگاه مریلند مشخص شده است کودکانی که شاهد خشونت‌های کلامی والدین خود نسبت به یکدیگر هستند بیشتر دچار افسردگی، اضطراب و مشکلات شخصیتی می‌شوند.2
عوارض جسمی و روانی تحقیر بر کودکان
عواقب تحقیر شدن در کودکی
باید بدانید که تحقیر شدن در دوران کودکی می تواند مشکلات بسیار زیادی را برای آن ها در آینده ایجاد کند.
عوارض جسمی
تحقیر شدن ممکن است عوارض جسمی داشته باشد که این عوارض عبارت اند از :
پرخوری عصبی
بی اشتهایی عصبی
داشتن هیجانات منفی
ترس و اضطراب مداوم
شب ادراری
اختلالات خواب
کابوس دیدن های شبانه
عوارض روانی
1-کمبود اعتماد به نفس
اولین و مهمترین آسیب، کاهش عزت و اعتماد به نفس است. هر چقدر عزت نفس کودک پایین تر باشد امید و آرزو های او دچار نقصان می شود و اینگونه کودکان در برقراری ارتباط با دیگران به مشکل خواهند خورد و در بزرگسالی به این باور خواهند رسید که قادر به انجام هیچ کاری نیستند.
2-افسردگی
دومین مورد که می توان به آن اشاره کرد افسردگی است تحقیقات در این زمینه نشان داده است که تحقیر مدام و سرزنش کودک امکان بروز افسردگی را در بزرگسالی افزایش خواهد داد.
3-خجالتی بودن
کم رویی و خجالتی بودن یکی دیگر از اختلالاتی است که ممکن است در اینگونه کودکان دیده شود مقایسه شدن کودک با دیگران ، جدی نگرفته شدن از سوی والدین ازجمله اموری هستند که به خجالتی شدن فرزندان منجر می شود.
4-ایجاد شخصیت ناسازگار
کنترل ، تحقیر، سرزنش مدام کودک تأثیرات منفی بر شخصیت آنها دارد و موجب ایجاد یک شخصیت نا سازگار می شود .کودکی که تلاش می کند در مقابل شما بایستد و مقابله به مثل کند.
5-خشونت
نکته دیگر آن است که والدینی که به منظور کنترل رفتار کودک آنها را مورد سرزنش ، تحقیر و تنبیه بدنی قرار می دهند منتظر بروز رفتارهای خشونت آمیز در کودکان خود باشند در واقع این کودکان از شیوه رفتاری والدین خودشان برای رفتار با دیگران استفاده می کنند.
6-عدم توانایی ارتباط صحیح با دیگران
در بعضی از مواقع احساس حقارت چنان تأثیری بر روی فرد می گذارد که فرد مبتلا جرأت معاشرت با مردم را پیدا نمی کند و از ترس اینکه مبادا در جمع مورد تحقیر واقع شود کناره گیری را به هرگونه برقراری رابطه ای ترجیح می دهد.
7-خود کم بینی
با سرکوب اعتماد به نفس در فردی که مورد تحقیر واقع شده است این مسأله به مرور باعث به وجود آمدن حس خود کم بینی در فرد می شود. او احساس خواهد کرد برای انجام هیچ کاری لیاقت دارد و دیگران از او بهتر هستند.
8-از دست دادن مهارت نه گفتن
کودکانی که در خانواده به خصوص در برخورد با والدین تحقیر و سرزنش می شوند و اعتماد به نفسشان کاهش می یابد ، دارای اعتماد به نفس پایینی هستند و در مقابل خواسته های دیگران جرأت نه گفتن را از دست می دهند.
از عواقب جسمی که ممکن است کودکانی که مورد بی مهری و بی توجهی والدین قرار گرفته اند با آن مواجهه شوند می توان به مواردی همچون بی اشتهایی، پر خوری، هیجانات منفی، اختلال در خواب و حتی ترس و شب ادراری اشاره کرد.3
پی نوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.fardanews.com
3.www.shiachildren.com
مرجع : راسخون
