انکار و اجتناب، دلایل اصلی وخامت حال بیماران کرونایی

اظهار نظر این مسئول علوم پزشکی نشان می‌دهد افزایش مرگ و میر به دلیل ابتلا به کرونا اتلاف وقت برای مراجعه به مراکز درمانی است؛ موضوعی که می‌تواند بخاطر بی‌تفاوتی و خونسردی یا ترس از مرگ باشد.

برای بررسی بیشتر این موضوع با چند تن از کسانی بخاطر بی‌تفاوتی یا ترس از مرگ به بیمارستان یا مراکز درمانی مراجعه نکرده‌اند، گفت و گویی ترتیب داده‌ایم که از نظرتان می‌گذرانیم.

 
من از ترس مرگ بیمارستان نرفتم

 محسن 38 ساله راننده تاکسی است. او ماه پیش به کرونا مبتلا شد و 20 روز در بستر بیماری بود. به گفته خودش دست و پنجه نرم کردن با کرونا، 16 کیلو از وزنش را کاسته است. او درباره مراجعه نکردن به بیمارستان چنین می‌گوید: «من از مسافرم که سرفه می‌کرد، کرونا گرفتم. چند روز بعد گلو درد گرفتم، بعد سرفه‌ها شروع شد و تب‌. همسرم گفت برو دکتر ولی ترسیدم. گفتم چند روز بمونم خونه و استراحت کنم خوب میشم. هر روز حالم بدتر می‌شد و حرف کسی هم گوش نمی‌کردم. چند شب نفسم بالا نمیومد و از شدت نفس‌تنگی اشهدمو خوندم. خدا به زن و بچم نگاه کرد که زنده موندم. دقیقا 16 کیلو وزن کردم.»

- چرا بیمارستان نرفتی؟
- می‌ترسیدم.
- ترس از چی؟
- والا پیش خودم می‌گفتم اونقدر مریض کرونایی آوردن بیمارستان که اگه برم اونجا وضعیتم بدتر میشه. شاید درست و حسابی رسیدگی نکنن و بمیرم.
- خب این تصور شماست، در چنین وضعیتی باید به بیمارستان مراجعه می‌کردی؟
- خدای ناکرده یک بار دیگه هم کرونا بگیرم، نمیرم بیمارستان. آقا نگاه کن ببین چقدر آدم داره میمیره. رفتن بیمارستان مساوی با مرگه.
- پس این همه بیمار کرونایی از بیمارستان مرخص میشن، چی؟
- حتما اونا بدن‌هاشون قویه.
 
پیش خودم گفتم آنفولانزا گرفتم
 فریدون 41 ساله کارمند یکی از ادارت دولتی است. او چند روزی علایم کرونا داشته و بعد از مثبت شدن تست به هیچ پزشکی مراجعه نکرد تا اینکه پس از نامساعد شدن وضعیت جسمی با آمبولانس اورژانس به بیمارستان منتقل شده است. او دو هفته پس از بهبودی هنوز هم پشت تلفن سرفه می‌کند.

فریدون درباره دلیل مراجعه نکردنش به مراکز درمانی چنین می‌گوید: «اولش فکر کردم که آنفولانزا گرفتم. همسرم مدام می‌گفت برو تست بده و بعد از – 6 روز رفتم تست دادم. وقتی جوابش مثبت شد، خودمو قرنطینه کردم ولی روز به روز حالم بدتر می‌شد تا اینکه برادرم منو برد بیمارستان و چند روزی بستری شدم چون که ریه‌هام به شدت درگیر شده بودن.»

- دلیل مراجعه نکردن شما ترس بود یا دستکم گرفتن بیماری؟
- راستش را بخواهید دستکم گرفتم چونکه چند نفر از دوستان و بستگانم کرونا گرفتن و بی دردسر دو هفته خونه موندن و خوب شدن. من هم گفتم یک مریضی ساده هست و خوبم میشم ولی هیچ مریضی مثل این مریضی پدرم رو درنیاورد. نفسم تنگ می‌شد و می‌گفت الان هست که بمیرم.

- توی بیمارستان رسیدگی چطور بود؟
- پزشک و پرستارها رسیدگی می‌کردن و هر وقت کاری داشتم یا استرس بهم دست می‌داد که نکنه یکدفعه بمیرم صداشون می‌کردم و اونها هم با توجه به اینکه سرشون خیلی شلوغ بود خیلی آرومم می‌کردن.
- الان نگاهت به کرونا تغییر کرده یا نه؟

- بله، تغییر کرده. این مریضی شوخی‌بردار نیست و باید به توصیه‌ها توجه کرد. من اشتباه کردم که همون اول پیش دکتر نرفتم.
 
هر شب کابوس کرونا را می‌دیدم
زینب 27 ساله خانه‌دار است. یک هفته از بهبودیش می‌گذرد و با توجه به اینکه بهبودیافته ولی هنوز هم نگران است. او از ترس بیمارستان و در نهایت از ترس مرگ دست به خوددرمانی زده و در آستانه مرگ قرار گرفته بود.
«از زمانی که توی اخبار گفتن کرونا اومده از این بیماری وحشت داشتم. وقتی کرونا به ایران رسید چند ماهی دست بچمو گرفتم و رفتیم شهرستان خونه مادرم. خب اونجا هم در امان نبودیم از طرفی شوهرم مونده بود تهران. آخر تابستون برگشتیم و خیلی خیلی مراعات می‌کردیم تا اینکه احساس کردم گلوم می‌سوزه. پیش دکتر رفتم که گفت آنفولانزاست. چند روز بعد تب کردم و نفس‌تنگی پیدا کردم، رفتم تست دادم.

جواب تست مثبت بود، داشتم سکته می‌کردم. حالم هر روز بدتر می‌شد و جرات بیمارستان رفتن نداشتم. شنیده بودم کپسول آزیترومایسین برای کرونا خوبه. روزی 3 تا می‌خوردم ولی افاقه نکرد تا اینکه از حال رفتم. شوهرم من برده بود بیمارستان. دکتر بهم گفت ریه‌هام درگیر شدن و اگر یکی دو روز دیرتر منو می‌‌رسوندن بیمارستان دیگه کاری از دست‌شون برنمیومد.»

زینب مثل بسیاری از کسانی که با آنها تماس گرفته‌ایم دلیل عدم مراجعه به مراکز درمانی را ترس از محیط و در نهایت ترس از مرگ می‌داند. برگردیم به گفته‌های رییس علوم پزشکی استان خراسان شمالی که گفته است یک چهارم مبتلایان کرونا در همان روز نخست بستری شدن جان خود را از دست می‌دهند و این پیام یعنی اینکه اگر بیماران زودتر مراجعه می‌کردند شاید درصدی زیادی از آنها از دنیا نمی‌رفتند!

 
انکار، اجتناب از بیماری مشکل اساسی افراد در مراجعه به پزشک
 دکتر فاطمه منفرد پویا، کارشناس روان درمانی و روانشناس بالینی درباره عدم مراجعه برخی از مبتلایان به ویروس کووید 19 به مراکز درمانی می‌گوید: «زمانی که فردی دچار بیماری می‌شود به لحاظ طبیعی دچار استرس و نگرانی خواهد شد. احساس می‌کند بیمار شده و واکنش طبیعی در آن ابتدا «انکار» و نادیده گرفتن بیماری است و تصورش این است اگر نسبت به بیماری توجه نکند خود به خود از بین می‌رود و در واقع آن را بطور ضمنی انکار می‌کند.

در مرحله بعدی، بیمار دچار «اجتناب» می‌شود. باور غلطی که از قدیم بوده که وقتی یک بیماری یا مسئله‌ای پیش می‌آید بی‌اعتنایی کردن به آن موجب از بین رفتنش می‌شود. بیمار در این مرحله توجیهات زیادی پیش خودش مطرح می‌کند مثلا اینکه اگر بروم بیمارستان رسیدگی خوب نیست یا دکتر درست ویزیت نمی‌کند و ... .
سومین و آخرین مرحله‌ای که برای بیمار اتفاق می‌افتد زمانی است که دچار یاس و ناامیدی می‌شود که به آن مرحله انفجار می‌گویند. فرد شروع به گریه و زاری کردن می‌کند، دیگران را مقصر می‌داند و ...  که این رفتار کاملا هیجانی است.

عده‌ای هم شروع به خوددرمانی می‌کنند و این رفتارها بسیار غلط در ادامه صدماتی به وی می‌زند. باید این رفتارها اصلاح و آموزش داده شود که در ابتدای بیماری این 3 مرحله طبیعی را داریم ولی باید این مسئله را به صورت منطقی حل کنیم. باید به مردم آموزش بدهیم که انکار و اجتناب و انفجار مراحل هیجانی پیدایش بیماری است و آنها را با راهکارهای مسئله‌دار آشنا کنیم که اگر بیمار شدند با مراجعه به پزشک مشکل خود را برطرف کنند نه اینکه بطور هیجانی با آن رفتار و به خود و اطرافیان‌شان مسئله بغرنج‌تری درست کنند.»