نکاتی خیلی مهم درباره مشاوره روانشناسی کودک و نوجوان
درمان اختلالات روانی کودکان
سلامت روان بخش مهمی از سلامت عمومی کودکان و نوجوانان را تشکیل می‌دهد و تاثیر عمیقی بر سلامت جسمی آنها و بر نحوه شکوفایی استعدادها و پتانسیل‌هایشان می‌گذارد. مشکلاتی همچون اختلالات بیش فعالی و نقص توجه، مشکلات یادگیری و رفتاری، تاثیرات عاطفی طلاق، مرگ عزیزان، بیماری‌های جسمانی، آسیب‌های عاطفی ناشی از کودک آزاری یا سوءاستفاده جسمی و جنسی و مشکلات خانوادگی همگی مسائلی هستند که بسیاری از کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها با آنها دسته و پنجه نرم می‌کنند.
همچنین در جوامع امروزی مشکلاتی همچون افسردگی، اضطراب، آسیب به خود، خودکشی و مشکلات تغذیه و خواب در کودکان و نوجوان رو به افزایش است. قطعاً به عنوان والدین شما چیزی جز سلامتی و خوشبختی برای فرزندان خود نمی‌خواهید. اما گاهی اوقات شرایطی برای فرزندتان و یا برای رابطه شما با او ایجاد میشود که شاید به راحتی نتوانید آن را رفع کنید. در این حالت بهتر است بر کسی که در این زمینه متخصص است تکیه کنید.
زمان هایی که والدین برای مدیریت شرایط و نیازی خاص در فرزندشان راهکار مناسبی ندارند و با واکنش ها و تصمیماتی که شامل تنبیه های نادرست، تشویق های نابه جا و… می باشد، ممکن است به مشکل دامن بزنند و اوضاع را برای خود و فرزند شان دشوار کنند.
مشورت گرفتن از فردی که رشته تحصیلی و حرفه اش شناخت کودکان و نوجوانان الگوهای رشدی، رفتاری، فکری و شناختی و روانشناختی کودکان و نوجوانان است سهم بزرگی در کمک به تربیت فرزندان و حل مشکلات و تعارضات بین والدین و فرزندشان دارد و می تواند از بروز مشکلاتی و اختلالات رفتاری و روانشناختی شدیدتر در آینده نیز پیشگیری کند.
مشورت گرفتن از فردی که رشته تحصیلی و حرفه اش شناخت کودکان و نوجوانان الگوهای رشدی، رفتاری، فکری و شناختی و روانشناختی کودکان و نوجوانان است سهم بزرگی در کمک به تربیت فرزندان و حل مشکلات و تعارضات بین والدین و فرزندشان دارد و می تواند از بروز مشکلاتی و اختلالات رفتاری و روانشناختی شدیدتر در آینده نیز پیشگیری کند.
درمان اختلالات روانی کودکان
روان درمانی کودک
کودکان و نوجوانان به مرور که بزرگ میشوند تغییراتی در ویژگی‌ها و رفتارهایشان ایجاد میشود. برخی از این تغییرات قابل پیش‌بینی است؛ اما برخی دیگر می‌تواند چالش برانگیز باشد. درک این نکته بسیار مهم است که بسیاری از کودکان و نوجوان مشکلاتی که با آنها درگیر هستند را با والدین خود در میان نمی‌گذارند و این مسئله آسیب‌پذیری آنها را بیشتر میکند. بنابراین یکی از اهداف اساسی در مشاوره روانشناسی کودک و نوجوان این است که به کودک کمک شود تا بهتر مسائل مربوط به خود را تجربه و ابراز کند و آسیب‌هایی که دچار شده را به گونه صحیحی تفسیر کند. هنگامی که مشکلات سلامت روان و مسائل اجتماعی و عاطفی فرزندان حل نشوند، تاثیر منفی بر جنبه‌های آموزشی، یادگیری و سایر ابعاد رشدی آنها می‌گذارد.
مهمتر از همه، این مسائل حل نشده می‌تواند منجر به مشکلات پایداری در دوران بزرگسالی شود. همچنین این شکل از مشاوره با تمرکز بر احساسات و دنیای هیجانی کودکان و نوجوانان باعث میشود که آنها بدون تجربه مداوم ترس، اضطراب، سردرگمی و ... زندگی سالمی داشته باشند.
روانشناسان کودک و نوجوان از دانش و تخصص بالایی برای تشخیص، شناسایی، ارزیابی و درمان طیف وسیعی از مسائل مرتبط با سلامت روان برخوردار هستند.
این درمانگران مهارت سرشاری در فهم کودکان و همدلی با آنها را دارا هستند و قادرند به خوبی ذهن و هیجانات کودک را درک کنند. معمولاً وقتی که کودک یا نوجوان از پریشانی روانی، اجتماعی و عاطفی رنج می‌برد؛ والدین فشار زیادی را متحمل میشوند؛ بخصوص اگر احساس کنند که نمی‌توانند هیچ کاری برای تغییر اوضاع و بهبود آن انجام دهند. در چنین شرایطی یک روانشناس کودک و نوجوان می‌تواند نقش بسیار موثری ایفا کند.
روانشناس کودک می‌تواند موارد اساسی مرتبط با سلامت کودک را شناسایی کرده و به سرعت تکنیک‌های درمانی مختلف را بر بهبود شرایط فرزندان به کار گیرد. واقعیت این است که بسیاری از کودکان و نوجوان قادر به پردازش و درک صحیح پیچیدگی های مسائل روانی و عاطفی نیستند و در این جاست که یک مشاور متخصص می تواند با ورود به دنیای ذهنی و روانی کودک، انسجام و یکپارچگی خوبی به آن ببخشد. بنابراین اگر متوجه شده‌اید که رفتار فرزند شما به طور ناگهانی و به طرز چشمگیری تغییر کرده؛ یا احساس می‌کنید که فرزندتان به طرز عجیبی منزوی و گوشه نشین شده؛ بهتر است با یک مشاور در این زمینه مشورت کنید تا ارزیابی عمیق‌تری از مشکل صورت پذیرد.
نیاز شدیدی به تامین بهداشت روانی کودکان احساس می شود و دلایل روشنی برای تمرکز بر روان درمانی کودکان و نوجوانان وجود دارد. نیاز به خدمات روان درمانی ممکن است از حدود و نوع مسائلی که کودکان دچار آن ها می شوند، فراتر رود. گردآوری اطلاعات درباره حدود انواع نابهنجاری های کودکان و مسائل خاص آنان، همچنان بسیار دشوار است.
در همین اواخر، ملاک های تشخیصی میزان شده و مورد توافق برای انواع اختلالات دوران کودکی، مطرح شده و مورد بحث واقع شده اند. در نتیجه در مطالعات یک رشته ملاک های تشخیصی میزان نشده و برچسب هایی مانند آشفتگی هیجانی یا ناسازگاری های بالینی مورد استفاده قرار گرفته شده اند.
روان درمانی کودک تلاش تخصصی پویایی است که بدان وسیله درمانگر برای درمان کژ رفتاریها و اختلالات روانی، تغییر یا توقف علایم بیماری روانی و در نهایت دگرگون سازی شخصیت کودک در جهت معیارهای مطلوب فردی و اجتماعی اقدام می کند. از طریق روان درمانی به حل مشکلات کنشی درمانجو می پردازد و او را در نیل به رشد فکری و سلامت روانی یاری می دهد.
تمایز مشاوره روانشناسی کودک با روان درمانی کودک
درباره تفاوت مشاوره کودک با روان درمانی کودک سخن بسیار گفته شده است. همه نظریه پردازان روان درمانی بر این مورد اتفاق نظر دارند که مشاوره و روان درمانی کودک یک رابطه تخصصی یاورانه بین درمانجو و درمانگر است که به حل مشکلات کنشی درمان جو می انجامد.
مشاوره کودک و نوجوان با هدف ارتقای سلامت روانی و هیجانی در مراجعان خود، مهارتهای روانشناختی را به آنها آموزش می‌دهند و به این ترتیب سطح سلامت روان و بهزیستی آنها را افزایش می‌دهد. مشاوره کودک و نوجوان ممکن است به صورت فردی، به شکل گروهی از کودکان و یا نوجوانان و یا به همراه خانواده انجام شود. این نوع مشاوره می‌تواند فضای امنی برای کودکان و نوجوانان برای ابراز احساسات و افکارشان باشد. علاوه بر این، مشاوره کودک و نوجوان مهارتهای ویژه‌ای را به والدین در نحوه برخورد، تعامل و تربیت فرزند می‌آموزد.
عده دیگر از متخصصان، بین روان درمانی کودک و مشاوره تفاوت قائل اند و روان درمانی را برای حل مشکلات حاد وایجاد تغییرات بنیادی در شخصیت موثر می دانند و مشاوره را برای حل مشکلات سطحی توصیه می کنند.
کودکان و نوجوانان به مرور که بزرگ میشوند تغییراتی در ویژگی‌ها و رفتارهایشان ایجاد میشود. برخی از این تغییرات قابل پیش‌بینی است؛ اما برخی دیگر می‌تواند چالش برانگیز باشد. درک این نکته بسیار مهم است که بسیاری از کودکان و نوجوان مشکلاتی که با آنها درگیر هستند را با والدین خود در میان نمی‌گذارند و این مسئله آسیب‌پذیری آنها را بیشتر میکند. بنابراین یکی از اهداف اساسی در مشاوره روانشناسی کودک و نوجوان این است که به کودک کمک شود تا بهتر مسائل مربوط به خود را تجربه و ابراز کند و آسیب‌هایی که دچار شده را به گونه صحیحی تفسیر کند. هنگامی که مشکلات سلامت روان و مسائل اجتماعی و عاطفی فرزندان حل نشوند، تاثیر منفی بر جنبه‌های آموزشی، یادگیری و سایر ابعاد رشدی آنها می‌گذارد.
مهمتر از همه، این مسائل حل نشده می‌تواند منجر به مشکلات پایداری در دوران بزرگسالی شود. همچنین این شکل از مشاوره با تمرکز بر احساسات و دنیای هیجانی کودکان و نوجوانان باعث میشود که آنها بدون تجربه مداوم ترس، اضطراب، سردرگمی و ... زندگی سالمی داشته باشند.
روانشناسان کودک و نوجوان از دانش و تخصص بالایی برای تشخیص، شناسایی، ارزیابی و درمان طیف وسیعی از مسائل مرتبط با سلامت روان برخوردار هستند.
این درمانگران مهارت سرشاری در فهم کودکان و همدلی با آنها را دارا هستند و قادرند به خوبی ذهن و هیجانات کودک را درک کنند. معمولاً وقتی که کودک یا نوجوان از پریشانی روانی، اجتماعی و عاطفی رنج می‌برد؛ والدین فشار زیادی را متحمل میشوند؛ بخصوص اگر احساس کنند که نمی‌توانند هیچ کاری برای تغییر اوضاع و بهبود آن انجام دهند. در چنین شرایطی یک روانشناس کودک و نوجوان می‌تواند نقش بسیار موثری ایفا کند.
روانشناس کودک می‌تواند موارد اساسی مرتبط با سلامت کودک را شناسایی کرده و به سرعت تکنیک‌های درمانی مختلف را بر بهبود شرایط فرزندان به کار گیرد. واقعیت این است که بسیاری از کودکان و نوجوان قادر به پردازش و درک صحیح پیچیدگی های مسائل روانی و عاطفی نیستند و در این جاست که یک مشاور متخصص می تواند با ورود به دنیای ذهنی و روانی کودک، انسجام و یکپارچگی خوبی به آن ببخشد. بنابراین اگر متوجه شده‌اید که رفتار فرزند شما به طور ناگهانی و به طرز چشمگیری تغییر کرده؛ یا احساس می‌کنید که فرزندتان به طرز عجیبی منزوی و گوشه نشین شده؛ بهتر است با یک مشاور در این زمینه مشورت کنید تا ارزیابی عمیق‌تری از مشکل صورت پذیرد.
نیاز شدیدی به تامین بهداشت روانی کودکان احساس می شود و دلایل روشنی برای تمرکز بر روان درمانی کودکان و نوجوانان وجود دارد. نیاز به خدمات روان درمانی ممکن است از حدود و نوع مسائلی که کودکان دچار آن ها می شوند، فراتر رود. گردآوری اطلاعات درباره حدود انواع نابهنجاری های کودکان و مسائل خاص آنان، همچنان بسیار دشوار است.
در همین اواخر، ملاک های تشخیصی میزان شده و مورد توافق برای انواع اختلالات دوران کودکی، مطرح شده و مورد بحث واقع شده اند. در نتیجه در مطالعات یک رشته ملاک های تشخیصی میزان نشده و برچسب هایی مانند آشفتگی هیجانی یا ناسازگاری های بالینی مورد استفاده قرار گرفته شده اند.
روان درمانی کودک تلاش تخصصی پویایی است که بدان وسیله درمانگر برای درمان کژ رفتاریها و اختلالات روانی، تغییر یا توقف علایم بیماری روانی و در نهایت دگرگون سازی شخصیت کودک در جهت معیارهای مطلوب فردی و اجتماعی اقدام می کند. از طریق روان درمانی به حل مشکلات کنشی درمانجو می پردازد و او را در نیل به رشد فکری و سلامت روانی یاری می دهد.
تمایز مشاوره روانشناسی کودک با روان درمانی کودک
درباره تفاوت مشاوره کودک با روان درمانی کودک سخن بسیار گفته شده است. همه نظریه پردازان روان درمانی بر این مورد اتفاق نظر دارند که مشاوره و روان درمانی کودک یک رابطه تخصصی یاورانه بین درمانجو و درمانگر است که به حل مشکلات کنشی درمان جو می انجامد.
مشاوره کودک و نوجوان با هدف ارتقای سلامت روانی و هیجانی در مراجعان خود، مهارتهای روانشناختی را به آنها آموزش می‌دهند و به این ترتیب سطح سلامت روان و بهزیستی آنها را افزایش می‌دهد. مشاوره کودک و نوجوان ممکن است به صورت فردی، به شکل گروهی از کودکان و یا نوجوانان و یا به همراه خانواده انجام شود. این نوع مشاوره می‌تواند فضای امنی برای کودکان و نوجوانان برای ابراز احساسات و افکارشان باشد. علاوه بر این، مشاوره کودک و نوجوان مهارتهای ویژه‌ای را به والدین در نحوه برخورد، تعامل و تربیت فرزند می‌آموزد.
عده دیگر از متخصصان، بین روان درمانی کودک و مشاوره تفاوت قائل اند و روان درمانی را برای حل مشکلات حاد وایجاد تغییرات بنیادی در شخصیت موثر می دانند و مشاوره را برای حل مشکلات سطحی توصیه می کنند.
عده دیگر از متخصصان تفاوت چشمگیری بین مشاوره و روان درمانی قائل نیستند. در مجموع می توان نتیجه گرفت که تفاوت بین مشاوره و روان درمانی کودک بیش از آنکه کیفی باشد، کمی است؛ یعنی در مشاوره مسائل عاطفی حاد کمتر مطرح می شود، نگرش مثبت تری بسبت به مراجع و نگرانی او وجود دارد و مدت درمان کوتاه تر است.
روانشناسی کودک
روان‌درمانی کودک برای درمان چه اختلالاتی موثر واقع میشود؟
دامنه مشکلاتی که در روان‌درمانی کودک می‌توان به درمان آنها پرداخت عبارتند از: اضطراب، وسواس، اختلالات رفتاری، افسردگی. سایر مشکلات مانند تیک و توره را نمی‌توان با روان‌درمانی حل کرد. همچنین مشکلاتی همچون اوتیسم نیاز به دوره تخصصی رفتاردرمانی دارد.
دامنه مشکلاتی که در روان‌درمانی کودک می‌توان به درمان آنها پرداخت عبارتند از: اضطراب، وسواس، اختلالات رفتاری، افسردگی. سایر مشکلات مانند تیک و توره را نمی‌توان با روان‌درمانی حل کرد. همچنین مشکلاتی همچون اوتیسم نیاز به دوره تخصصی رفتاردرمانی دارد.
سایر مشکلات شایع دوران کودکی و مشکلات والدگری در کانون تمرکز روان‌درمانی هستند. کودکان آسیب‌دیده یا دارای مشکلات سوگ و سایر کودکان نیز می‌توانند از روان‌درمانی استفاده کنند.
رواندرمانگر
برای روان‌شناسانی که دست کم کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط مانند: روانشناسی بالینی، روانشناسی کودک، روان‌پزشکی، و روانشناسی تربیتی دارند و تصمیم دارند به‌صورت تخصصی به فعالیت در حوزه کودک بپردازند، دانش در مورد روان‌درمانی کودک ضروری است.
یک روانشناس کودک و نوجوان خوب درباره بیماری ها و اختلالات روانشناختی و مشکلات مختلف دوران کودکی و نوجوانی دانش کافی دارد و بسته به ویژگی های سنی، رشدی و روانشناختی هر فرد فرایند مشاوره و روان درمانی را برای کودک و نوجوان اجرا می کند.
روانشناس کودک و نوجوان باید دوره های تخصصی در زمینه آسیب شناسی اختلالات روانشناختی کودکان و نوجوانان، فرایندها و مراحل رشدی و شناختی و عاطفی و نیازها و ویژگی های هر مرحله و انواعی از شیوه های روان درمانی کودک و نوجوان را فراگرفته باشد تا بتواند کمک موثری برای کودکان و نوجوانان داشته باشد.
رواندرمانگر
برای روان‌شناسانی که دست کم کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط مانند: روانشناسی بالینی، روانشناسی کودک، روان‌پزشکی، و روانشناسی تربیتی دارند و تصمیم دارند به‌صورت تخصصی به فعالیت در حوزه کودک بپردازند، دانش در مورد روان‌درمانی کودک ضروری است.
یک روانشناس کودک و نوجوان خوب درباره بیماری ها و اختلالات روانشناختی و مشکلات مختلف دوران کودکی و نوجوانی دانش کافی دارد و بسته به ویژگی های سنی، رشدی و روانشناختی هر فرد فرایند مشاوره و روان درمانی را برای کودک و نوجوان اجرا می کند.
روانشناس کودک و نوجوان باید دوره های تخصصی در زمینه آسیب شناسی اختلالات روانشناختی کودکان و نوجوانان، فرایندها و مراحل رشدی و شناختی و عاطفی و نیازها و ویژگی های هر مرحله و انواعی از شیوه های روان درمانی کودک و نوجوان را فراگرفته باشد تا بتواند کمک موثری برای کودکان و نوجوانان داشته باشد.
مرجع : جام جم
