نقش والدین در شکل گیری اعتماد به نفس فرزندان

انتظارات بیش از حد والدین، ممکن است اجازه استقلال را از نوجوانان بگیرد و در اعتماد به نفس آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. اعتماد به نفس به نوجوانان این امکان را می‌دهد تا روابط بهتری با دیگران برقرار کنند و از نظر ذهنی به فردی شاد و قوی تبدیل شوند.
 

خانواده اولین بستر و جامعه‌ای است که فرزندان در آن رشد و نمو می‌کنند، رفتار‌ها و طرز تفکرات والدین می‌تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم روی نوجوانان تأثیرگذار باشد، به همین منظور با وحید صادقی روانشناس تربیتی در مورد عواملی که باعث عدم اعتماد به نفس در نوجوانان می‌شود به گفت‌وگو پرداختیم.

خانواده‌هایی که فرزندان خود را وارد تصمیم گیری‌های مختلف زندگی هر چند تصمیم گیری‌های خیلی کوچک می‌کنند و به نظر و تصمیم آن‌ها اهمیت می‌دهند، قطعا اعتماد به نفس فرزندشان در زندگی افزایش پیدا می‌کند، بالعکس خانواده‌هایی که به اعتماد به نفس فرزندان خود بها نمی‌دهند و آن‌ها را وارد تصمیم گیری‌ها نمی‌کنند، در آینده، حس استقلال مناسب و عزت نفس لازم را در فرزندانشان ایجاد نمی‌کنند.

وحید صادقی با اشاره به عوامل تأثیرگذار بر افزایش یا کاهش اعتماد به نفس نوجوانان خاطر نشان کرد: در بسیاری از مواقع اعتماد به نفس والدین پایین است و این عدم اعتماد به نفس کافی، به نوجوانان هم سرایت می‌کند. برای مثال فرض کنید نوجوانی در چنین خانواده‌ای رشد می‌کند و سپس ازدواج می‌کند که این چرخه‌ ادامه پیدا می‌کند و در واقع ممکن است افراد به واسطه‌ همین داستان، تا چند نسل دچار اعتماد به نفس پایین باشند، البته نباید فراموش کرد که شرایط خانوادگی، محیط خانه و سبک تربیت فرزندان نیز در افزایش یا کاهش اعتماد به نفس نوجوانان موثر است.

وی تأکید داشت: مهارت‌های فرزند پروری می‌تواند تأثیر بسزایی در افزایش اعتماد به نفس داشته باشد، به طوری که مهارت‌های فرزند پروری ناسالم سبب عدم عزت نفس لازم در زندگی می‌شود.


اعتماد به نفس پایین در طولانی مدت چه مشکلاتی را برای نوجوان ایجاد می‌کند؟
وحید صادقی گفت: نوجوانی دوره‌ای از زندگی است که نوجوان‌ها به دنبال هویت یابی هستند، لذا نوجوانانی که اعتماد به نفس پایینی دارند، به دنبال افرادی می‌روند که به ظاهر، اعتماد به نفس بالایی دارند و با این افراد هویت یابی و همانندسازی می‌کنند. ممکن است این افراد سبک شخصیتی، زندگی، فکری و نگرش سالمی نداشته باشند و نوجوانان این افراد را الگوی خود قرار داده و هویت ناسالم در آن‌ها شکل گیرد و رفتار‌های ضد اجتماعی از خود بروز دهند، به عنوان مثال به مصرف مواد مخدر، الکل، سیگار روی بیاورند.

این روانشناس تربیتی گفت: نوجوانان به علت عدم اعتماد قوی خود و خانواده، ممکن است یکی از دوستان خود و یا یکی از سلبریتی‌ها را به عنوان الگو قرار دهند و اعتماد به نفس و هویت آن‌ها را دریافت کنند. در حالت خوش بینانه، بعضی از افراد بعد از چند سال به خودشان رجوع می‌کنند و متوجه می‌شوند هویتی که سال‌ها انتخاب کرده اند، هویت مناسبی نبوده است و راه اشتباهی را انتخاب کرده اند و افراد دچار سرشکستگی شدید، افسردگی و اضطراب می‌شوند و افرادی که متوجه این راه اشتباه نمی‌شوند، ممکن است رفتار‌های ضد اجتماعی و اختلالات شخصیتی داشته باشند.

وی با بیان اینکه خانواده‌هایی که مهارت‌ جرأت ورزی ندارند، باید در دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی شرکت کنند، افزود: والدین باید فرزندان خود را در تصمیم گیری مسائل مختلف زندگی مشارکت دهند، نه اینکه اعتماد به نفس کاذب در آن‌ها ایجاد کنند؛ همچنین اگر اشتباهی صورت گرفت حتما اشتباه را گوشزد کنند.

در مضامین دینی هم وجود دارد که در دوران نوجوانی یعنی ۷ سال سوم زندگی به بعد، بهتر است که خانواده‌ها با نوجوانان مباحث را به صورت مشارکتی پیش ببرند، با یکدیگر تصمیم گیری کنند. همه‌ این موارد به اعتماد به نفس نوجوانان کمک می‌کند.

باید توجه داشت که در این دوران والدین نباید به بهانه تقویت اعتماد به نفس در فرزندان، نوجوان خود را رها کنند، چراکه نوجوانان نیاز به مراقبت در بستر خانواده دارند، لذا پدر و مادر باید از راه دور، هوای فرزند خود را داشته باشند، به همین خاطر یادگیری مهارت‌های فرزند پروری، امری ضروری است تا والدین بتوانند عزت نفس فرزند خود را افزایش دهند.