از احساس حقارت تا عقده حقارت

آدلر روان شناس برجسته معتقد بود احساس حقارت در همه ما انسان ها به طور ذاتی وجود دارد .(او نوشت انسان بودن یعنی خود را حقیر احساس کردن).به هر حال همیشه موقعیت هایی پیش می آید که انسان احساس کم بودن و حقارت کند. بنابراین این وضعیت مشترک همه ماست. پس نشانه ضعف و یا ناهنجاری محسوب نمی شود. چرا که این احساس حقارت می تواند به عنوان یک نیروی برانگیزاننده و محرک عمل کند و منبعی شود برای تلاش بیشتر و جبران کاستی هایمان.

چیزی که خطرناک است این است که احساس های حقارت ما تبدیل به عقده حقارت شوند. افرادی که نتوانند احساس های حقارت خود را جبران کنند به عقده حقارت میرسند. این گونه افراد معمولا نظر نامساعدی درباره خود دارند. با خودشان همیشه در جنگند و هیچگاه با ضروریات زندگی کنار نمی آیند‌.

اگر چه عقده حقارت ممکن است از منابع مختلفی ایجاد شوند و در روند رشدی ما تاثیر گذار باشند‌، اما به عقیده آدلر یکی از عوامل تبدیل احساس حقارت به عقده حقارت لوس بار آوردن کودکان است. چنین کودکانی چون همیشه در معرض توجه و کانون خانواده بوده اند و تمام نیازهای آنها بی چون و چرا ارضا شده است و هیچ گاه طعم به تعویق انداختن نیازها و محدودیت در ارضا آن را نچشیده اند، بنابراین در دوره های بعدی رشد نیز فکر میکنند همه افراد می بایست در برابر خواسته های آنها سر تعظیم فرود آورند. بخصوص در اولین تجربه آنها که در مدرسه است و ممکن است دیگر مثل سابق در مرکز توجه نباشند و شوکی به آنها وارد می شود که برای آن آمادگی ندارند.

این افراد احساس اجتماعی و همدلی کمی دارند، هیچ گاه در برابر چیزی که می خواهند صبر را یاد نگرفته اند و مسله اصلی این است که آنها وقتی در برهه های دیگر رشدی مثل نوجوانی و جوانی و بزرگسالی با موانعی روبه می شوند، فکر میکنند دچار مشکل شخصی و ناتوانی هستندکه نمی توانند حل مساله کنند.

به قلم: آسیه ملک دار
(روان شناس بالینی،مسول اورژانس اجتماعی پیشوا)